AIS Suja
Ia kiba kumno lah ban khot “Ki khun u Blei?” u Apostol Paul u ong – “Kiba la ialam da u Mynsiem u Blei, ki long ki khun u Blei”. Rome 8:14. Kam lah ban long ba baroh kiba ngeit ba ki long ki khun u Blei. Namar ban shu ngeit te ki ksuid ruh ki ngeit. Jakob 2:19-22. Ka long kaba suk ban ong – ngi long ki Khistan bad kiba ngeit, hynrei ka ktien u Blei pat, kam pdiang tang katta, hynrei tang ia kiba la ialam da u Mynsiem Bakhuid u Blei, ki long ki khun u Blei, lait nangta ym lah ban ong ki khun jongno, ki khun briew ne khun soitan!.
Namar, kiba la ialam da u Mynsiem Bakhuid ki long kito kiba la iehnoh ia kiei kiei ki jong ka pyrthei, ki la long ki jingthaw bathymmai (new creation), kiba la kha pat (born again) 2 Korinth 5:17 / Ioanis 3:5. Kumta ka long kaba suk ban ong ba ngi long ki khun Khristan, hynrei kaba eh ban ong “ngi long ki khun u Blei, ba ialam da u Mynsiem u Blei, khlem da kha pat bad khlem da ioh ban sait ia la ki pop ha ka snam u khunlangbrot. Namar tang kiba khuid ka dohnud, kin iohi ia u Blei. Mathaios 5:8. Namar u Blei ym peit kumba peit u biew. U Blei u la ong ha u Samuel – “Wat khmih ia ka khmat jong u lymne ia ka jingjrong ka rynieng jong u; NAMAR NGA LA KYNTAIT IA U: naba u Blei um ju khmih kumba khmih u briew u briew u iohi tang ia ka dur shabar, hynrei U TRAI U IOHI IA KA DOHNUD” 1 Samuel 16:7.
U Blei u tip biang biang ia ki jingmut ki riew hyndai kiba la pynsleh (anointing), u Joseph bad u Samson. U Joseph u long uba khlain jingngeit namar u long uba khuid ka dohnud, uba uta u briew hapoh jong u (his inner man) u long uba sheptieng Blei, bad la pyndap ia u da u Mynsiem u Blei. Haba la lok u Potiphar ka la pynshoi ia u ban iasah ha kamra jong ka ha ka por ba u Potiphar um don ha iing, hynrei u Joseph u ialeh pyrshah, u ong – “Ngam mon, u kyrngah u kyntait ban leh ia kaba sniew pyrshah ia u kynrad jong u bad pyrshah ia u Blei. U Joseph u ong – “U Potiphar u kynrad jong nga um shym khang ei ei ia nga, hynrei tang ia phi kein u khang naba pha long ka tnga jong u, kumno te ngan leh ia ka bymman ban leh pop pyrshah ia u Blei”. Genesis 391-9.
Jin lada u Joseph u tlot “ka bor halor lade bad khlem da shah ialam ha u Mynsiem u Blei, un jin da la ngop ha ka jingpynshoi ka lok u Potiphar ban ialong bad ka. Hynrei uta u briew uba hapoh u Joseph, u khlain ban ia u Joseph uba ha ka doh namar la ialam ia u da u Mynsiem, u la jop thiaw ia ka jingpynshoi ka tnga u Potiphar, ka daw ka long ba ia u Joseph la ialam da u Mynsiem u Blei bad u long u khun u Blei. U Trai ula don ryngkat bad u Joseph. Genesis 39:21.
Uwei pat, dei u Samson u long uba khlain bor met bad uba la sleh hi u jong u Blei, katba uta u briew uba hapoh jong u (his inner man) um dei uba shaniah tylli ha ka jingialam u Blei namar ba u sngew khlain ialade. Kumta ki Philistia ki la thaw buit kumno ban pah ia u. Ki Philistia kim lah ban ialeh ia u da ka bor namar ki tyllai ba khum ia u ki dkut ha ka jingkyan jong u, kumta ki nongshun Philistia ki lah pyndonkam da ka kynthei, ka Delilah kein, ka Delilah ka la pynbor ia u bad u la iathuh ‘ba ka bor jong u ka shong ha u nuihkhlieh jong u’ ka Delilah bad ki Philistia ki la thaw buit ban ioh kem suk ia u Samson da kaba ka Delilah ka leh ieit bad pyniohthiah ia u ha khohsiew jong ka. Ynda ula iohthiah, ka Delilah ka la khot ia ki nongkhi ia ki 7 ki jingkdor u niuhkhlieh jong u, bad ka bor jong u ka la sdang kynriah na u. ka Delilah ka pynkyndit ia u ka ong – ko Samson ki Philistia kine kin kem ia me. U kyndit, u ong shuh ngan mih shabar kumba mynshuwa. Hynrei um tip ha kata hi ka por ba u Trai u la kynriah na u. ki Philistia ki la kem suk ia u, la khlaw ia ki khmat jong u, la ialam ia u sha Gasa ki da khum da ki kynjri rnong ia u” ki Nongbishar 16:4-22.
Sepei ka jingpynsleh ia u Samson namar ula shaniah ha ka Delilah ka briew ka bym tip ia u Blei. Kumta ha ka buit sainti jong ka u Samson u shaniah bad u shaniah ruh ha la ka bor ha ka ka jingstad bad klet noh ban shaniah ha ka bor ka jingialam u Mynsiem u Blei kumba u Joseph u leh, namar kata ka jia ia u kumne “Ba u Blei u la kynriah noh na u”
U Samson u la duh noh ia la ki khmat bad ia ka bor bad u la kyrpad ia u Blei ban ai sa shisien pat ia ka bor kaba khadduh, te u Blei u la ai hynrei ialade ruh ula iap lang hangta lem bad ki nongshun jong u. ki Nongbishar 16:28-31.
Ngi iohi hangne ba ia u Joseph la ialam da u Mynsiem u Blei ba u la lah ban jop ia ki jingpynshoi ki kam bymman, katba u Samson pat u la klet ia ka jingialam u Mynsiem u Blei, u la mad ia ki jingshitom haduh ka jingiap wat la u Blei u iohsngew ia u ha ka khyllipmat ba khadduh, hynrei ka la dier ka por (it’s too late).
Kumta, ki ban ioh long ki khun u Blei ki dei ban iaid hapoh ka jingialam u Mynsiem u Blei. Ka bor kam shong tang ha u Blei hynrei ha u briew ruh namar u Blei u la ai ha u briew ia kata ka bor halor lade (self control) ban kiar na ki jingsniew bad kata ka shong ha kata ka jing control uta u briew uba napoh (inner man) namar u briew uba habar (outer man) u long tang ka shynrong, u briew uba hapoh u dei ban kynmaw ia ka bor u Blei ha ki por baroh khnang ba yn ialam ia u da u Mynsiem u Blei.
U Blei u la ai ym tang ka self control ha u briew, hynrei u ai ruh ia ka MON (Will) ba u briew un mon ne kyntait ban jied ia kaba bha ne basniew.
Ryngkat ka bor halor lade bad ryngkat u Mynsiem u Blei, u Joseph u la lah ban jop jingpynshoi. Katba u Samson u khlem pyndonkam ia kata ka bor halor lade hapoh jong u bad um ai lad ruh ia u Mynsiem u Blei ban control ia u, u la iaid pynban ha ka jingsngew (feeling) bad ha ka bor ka doh ka jingsngew khlain jong u, kumta u la kyllon jah burom.
Na kata ka daw donkam ia uwei pa uwei uba la ngeit ban pyndonkam ruh ia kata ka bor halor lade (Self control) ia kaba u Blei u la ai ryngkat ka jingpyndem (surrender) hapoh ka jingialam u Mynsiem u Blei. Namar u Mynsiem u Blei (Holy Spirit) un ym ialam ia u briew uba khlem da pyn khuid shwa ialade, u Mynsiem u Blei um ioh jaka ban shong ha ka dohnud batngit, na kata ka daw ka donkam ia u briew ban kha pat (born again) ia u. Namar u Blei u peit ia u briew uba hapoh ym ia uba hajrong. Donkam ban khapat ia u briew “Na ka um bad na u Mynsiem” Ioanis 3:5. “Namar lada ngi phla noh ia ki pop jong ngi, u long uba iaineh bad uba hok ban mab noh ia ki pop jong ngi ban pynkhuid ia ka bym hok baroh. Hynrei lada ngi ong ba ngim shym la leh pop, ngi pyllong ia u Blei uba lamler” 1 Ioanis 1:9-10. “Naba kaei kaei kaba la kha na u Blei ka jop noh thiaw ia ka pyrthei” 1 Ionnis 5:4. “Namar ula pynim lang ia ngi ym na ki jingleh hok kiba ngi hi ngi leh – hynrei katba kum ka jingisynei jong u, da ka jingsait KA JINGKHA ARSIEN BAD JING PYNTHYMMAI U MYNSIEM BAKHUID” Titos 3:5.
Kumta, “Kita kiba long ha ka doh kim lah ban pynsngewbha ia u Blei” Rom 8:8, bad kim lah ruh ban long ki khun u Blei. “Lada uno uno ruh um don u Mynsiem u Khrist uta kein um long u jong u Blei” Rom 8:9. U briew um lah ban ioh pdiang ia ki jingai u Mynsiem Bakhuid (Gifts of the Holy Spirit) lada um pynkhuid shwa ialade na ki pop baroh. Bad ha kajuh ka rukom u Blei um lah ban khot ia kiba kum kita ba ki long ki khun jong u namar kim ioh pdiang ia ki jingai u Mynsiem namar kim iaid katum u Mynsiem. Lada u Blei um khot ba ngi long ki khun jong u, kata ka mut ki khun soitan.
U Jisu u ong – “Lada u Blei u long u Kpa jong phi, phin da la ieit ia nga, namar na u Blei nga la wan ……. U Kpa jong phi u long u soitan bad ia ki jingkwah uta u kpa soitan jong phi, phi ia mon ban leh. U soitan uba long u nongshohnoh briew naduh mynnyngkong bad um ju sah ha ka jingshisha naba ka jingshisha kam don ha u, u long u Kpa ki jinglamler” Ioanis 8:42-44.
Ong u Jisu – “Lada phi iaisah ha ka ktien jong nga, phi long ki synran jong nga da shisha bad phin ioh ithuh ia kata ka jingshisha, BAD KATA KA JINGSHISHA KAN PYLLAIT NOH IA PHI” Ioanis 8:31-32.
Kumta haba la ithuh ia ka jingshisha, ka ktien u Blei (Bible) bad leh ia ka mon u Blei, yn khot ia ngi ki khun u Blei. Ka mon u Blei ka mut ban leh katkum ki jingkwah u Blei, katkum ba ka ktien jong u ka kwah ia u briew ba un leh. U Blei ym kwah ei ei na u briew, hynrei u wad ia kaba bha tam, ym ka ksiar ka spah jong kane ka pyrthei. “U Blei u kwah tang ban leh hok bad iaid lehrit bad u Blei jong me” Mikah 6:6-16. U Blei u da kwah ka jinglehhok na u briew u briew u dei ban lait na ka pop. Dei ban sait ia u ha ka snam u khun langbrot (snam u Jisu), dei ban kha pat ia u na ka um bad na u Mynsiem. Ioanis 3:5.
Namar kata, Ale ngin ia said nia ong u Trai – La ki pop jong phi ki saw hain hain, kin lieh kat ka ior; lada ki saw bthuh, kin long kum niuhlangbrot” Isaiah 1:18. Dei ia kane ba u Blei u wad na u briew, ia ka hok ka jingkhuid, khnang ban ioh long ki khun u Blei bad ba un khot ia ki “Ki khun u Blei” Rom 8:14.