|
Da U Scholar Lawriniang (3 Bro’s) Nongthliew West Khasi Hills.
“Ki Tynrai”
‘A B K D E G NG H I Ï J L M N Ñ O P R S T U W Y’
Haba ngi phai sha ka mynnor kaba la dep mynshuwa u jaitbynriew khasi Jong ngi u la im ha ka jingdum ngain ngain haba ïa nujor bad kiwei pat ki jaitbynriew namar ba ki khasi jong ngi kim tip ban pule namar ym don dak thoh satia kumba don mynta,bad kim tip satia ïa u A u B hynrei ki la shu im ha ka jingim kaba la tap da ka ïongngit ïongngain. Hynrei dei da ka jingwan ïuh kjat u sahep missionary na wales u Rev Thomas Jones (u ba ngi ju tip kum u kpa ki dak Khasi) ha ka snem 1841 u la sei ïa ki jaitbynriew khasi na ka krem ba dum bym shat thaba ka sngi sha ka jingshai ka sngi, da kaba u la wanrah ïa ki dak thoh da kaba pynïahap ïa ka ktien khasi ha kaba kren bad pule,ka jingwanrah jong u Sahep Thomas jone ïa ki dak thoh ha ka jaitbynriew khasi ka la pyllait ruh ïa ka jaitbynriew na kino kino kiba shu ïapyrthuh bud jubor bad ka ai ruh ïa ngi ia ka rngiew kaba skhem bad laba neh.Namar da ka jingpyrshang jong u Thomas jone ban seng ïa ka thoh ka tar khasi ka la rah ruh ïa ka burom bad ka kyrdan ka jaitbynriew ban nym shah kren bein shuh ha kiwei pat ki jaitbynriew kiba heh ka jingleh u Thomas jone ka la long shisha kaba phylla namar wat kiba bun byllien ki ba shun ïa u kim shym la nang shuh ban sdang thymmai da kawei pat ka nongrim ha ki dak thoh bad ka thoh ka tar” bad ka jingwan u Thomas jones ka long ba u la teh song ban pynïatylli ruh da kaba u la tei kawei ka ktien kawei ka jaitbynriew.
Bad u leh shitom ruh ban pynshongdor bha ïa ka thoh ka tar khasi ban pynïasoh lang ïa ka rukom kren bad rukom thoh ha kata rukom kaba ïahap bha bad u la plie ruh da ki skul mission ban ai jinghikai ïa ki briew baroh bad da ka jingtrei shitom u la pynkylla ruh sha ka ktien khasi na ka ktien Welsh ia Ka kot *Rhodd Mam* ha ka snem *1842* bad Kane ka dei ka kot ba nyngkong eh ba la thoh ha ki dak khasi da kaba pynïahap bha ruh ïa ka rukom thoh bad rukom pule ha kaba kiba pule kin sngewthuh ïa ka.Kumta naduh kane ka por ki khasi jong ngi ki ïoh ïa ki dak pule ha kaba ïahap bha bad ka thoh bad ka kren, bad lyngba u thomas jone la mih ruh shibun ki Rangkynsai ki riew donsap ka jaitbynriew ha ka thoh ka tar kiba la lah ban thoh bad pynmih ïa ki kot khasi,ki nongthoh kiba kum u *Myllung Soso Tham* u wei na ki Nongthoh kot khasi ba pawnam bha ha ka juk mynshwa bad kat haduh mynta, ymtang katta katno ngi sngewsarong ruh ba ki Nongthoh khasi ki la nang mih shuh shuh ki Nongthoh ba pawnam ha kane ka juk mynta ha kaba ki la lah ban pynïa-ryngkat kyrdan ïa ka rukom thoh bad kiwei pat ki jaitbynriew.Bad ngi sngewsarong ruh ban ïohi ba ka ktien khasi ka la nangïar bha bad ki jaitbynriew khasi ki la nang kiew sted bha ha ka pule puthi hynrei kaba lyngngoh pat ka long ha kane ka Juk mynta katba nang kiew ka pule puthi i pynban kumba kin sa duh jait noh ki dak pule khasi tynrai ba la pynskhem da ki longshwa manshwa jong ngi,namar ba bun ngim da pyndonkam shuh ïa ki dak khasi u wei na ki dak khasi tynrai uba bunsien ngi la klet ban pyndonkam mynta u dei u dak Ï, namar mynshwa lada thoh khasi lada ong Ïoh lane ïeng ki pyndonkam beit da u dak Ï na khmat hynrei mynta pat ki thoh ioh lane ieng.nangta pat sa uwei u dak u ba ngim ju kham pyndonkam shuh u dei u dak Ñ u ne dak u ba la ju pyndonkam ha ka rukom thoh Ñi,Ñia,hynrei mynta u la sdang jah namar ha ka jaka u dak Ñ ki la pyndonkam da u dak N,kiba bun ki jingthoh khasi mynta ki la sdang duh noh u dak Ï bad u Ñ kaba ma shuh shuh ka long ha kane ka juk stad jong ngi mynta ba bun ki la kylla ki rukom thoh khasi jong ngi khamtam ha kane kajuk mynta wat ia u dak P ki la bujli noh da u dak pule phareng u F Nuksa: ha ka ktien khasi jong ngi ki dei ban ong *Phi,Pha,Maphi,Mapha*,hynrei mynta pat ki ong *Fi,Fa,Mafi,Mafa,* mynshwa ki briew ki ba armet ka don sa kawei pat ka kyntien kaba ïa jan bad ka kata ka dei ka Punkhun,ngam tip tharai mynta la hap ïa ong noh Funkhun, kane baroh ka dei ka jingbud tynneng bad ka jingpyrkhat ban kham kloi ha ka thoh bad sngewstai ha ka krem tangba kine baroh ki ïalam bakla noh ïa ka thoh ka tar ki dak khasi tynrai,khamtam kito ki ba dang bud nadien jong ngi ,kumba ong U mynllung Soso tham Ynda la kyrni ki jingmlien la eh ban bthat iu kynjri jong ka wat la i long i barit eh ruh namar ka jingmlien ka la pynlong doh pynlong snam ïa ki ,kum ka jingïapashat jingmut lem to ngin pyrshang ban kyrtiang dien sa shisien ban pynneh ïa la ka tynrai ym ban shu bud tynneng ïa ka jong kiwei, hoiod ka long kaba eh ba ngin lah beit thik ban bud ïa ki ,tangba ngin kynmaw tang kawei ka ktien ka ba ong: Nga ngam long u ba janai nga long u ba syrtap ki jingduna hynrei ngin pyrshang sha ka jingjanai da ka ba ngin buh ha khmat ïa ka ka kyntien ka ba ong.
Ieit ïa la ka jong burom ïa jong kiwei.
Ki Symboh jingpyrkhat:-
Ka jinghikai shwa na lade ka pynlong ka nuksa ïa kiwei pat kiba dang bud nadien jong ngi.
Ka jaitbynriew kaba khlem ka ktien yn ym ithuh satia ka dei ki jaitbynriew aiu*
*Ban pynsah pynneh ïa Ka Ktien khasi ka shong ha nga ha phi kumno Ngin leh.
|
Ia u Ï bad u Ñ. Ha ka snem aiu ki la pynmih.