Hato ngin khmih lynti aiu ia ki nongkhrong? Balei ki jingeh ki nang iai mih ha ka jaitbynriew

Samla Melajied Khongbuh,
Nongtyngur, East Khasi Hills

Ki jingeh ka jaitbynriew ki nang iai mih namar kum ki paidbah jong ka jaitbynriew Khasi-Jantia ha Meghalaya ngi pynlong nongialam da ki nongkhrong. Ngi dei ban kynmaw ba ki nongkhrong ki shu shu ap thap beit tang ka iohei. Hato ngin khmih lynti aiu ia ki nongkhrong? Hato ki nongkhrong kin lah seh mo ban tei ia ka imlang sahlang ka Ri ka jaitbynriew?. Nga iohi ki nongkhrong ki nang tang ban pdiang bad ka pan kim nang shuh ban leh da kumwei.

Ki nongialam ki ban btin lynti ban ïeng hala ki jong ki kjat;

Kum ka jaitbynriew ngi donkam ia ki nongialam kiba tbit kiba lah ban kyrshan ialade dalade ki ban btin lynti ia ki samla bad ka imlang sahlang ban ieng hala ki jong ki kjat namar shisien ba ngi lah ioh ki nongialam kiba lah ban shaniah ialade dalade kumta ka jaitbynriew ngin lah ban long ki syiem ki kynrad ha la ka jong ka Ri ka muluk, kumta ruh haba ngi long ki kynrad kiba laitluit ka pynshlur ia ngi ban iasaid bad iakhun tyngeh lada dei da ka bor met ne ka bor jabieng nabynta ka Hok ka nongkynti, hynrei lada ngi dang shaniah sah ha ki nongkhrong khlempeo ka jaitbynriew kan sa nang jot katba nongmih ki sngi namar ki nongkhrong ki hap beit ban pynpoh ialade bad pyndem tdong namar ki shu im ban ap thap bad ki nongkhrong hi ki bym wanrah ka jingmyntoi eiei. Kordit lada ngi kum ka jaitbynriew ngin shaniah sah ha ki nongkhrong namar wat ia kaba ngi lah dep don lypa ruh ki bor na shabar (nongwei) kin lute lut bad pynduh pyndam syndon noh khoit.

Ka jingstad bad ka jingshlur ki nongialam;

Kaba donkam bha ruh ia ki nongialam ka jaitbynriew ban don ka jingstad bad ka jingshlur, lada shu shlur bieit khlem ka jingstad ruh poi sha ka jahburom bad lada shu stad khlem ka jingshlur ruh ki jingangnud kim lah ban urlong. Haba nga peit ia ka synshar khadar nga iohi kum ka jaitbynriew ngi dang long sah ki sisamkhmut ha kiwei ki jaitbynriew lehse ka dei namar ba lahbun palat kiba stad bad kiba sngew tbit ialade ban long kita ki nongialam takadaw watla kum ka jaitbynriew ngi long tang kum i phngiat ha u paidbah byllien ka pyrthei hynrei ki mih shibun ki seng, ki synjuk, ki niam, ki kynhun saiñpyrthei ha kane ka Ri Khasi baieij.

Ha i jingiohi jongnga kum u khynnah uba iai pyrshang ban tih bniah, ki nongialam kiba lah bynshet da ki paidbah i kumba kim duna shuh ia ka jingstad hynrei ka jingshlur kim don satia lehse kane ruh kaba pynlong ia ki ban long sah ki niangkohnguh ka sorkar India bad ki sisam khmut kiwei ki jaitbynriew. Para Khasi te lah kat u khla, ki jingiabyrngem ki jingiapynrem kiba thnam bha lada dei ha madan ne ha kot khubor. Hynrei hakhmat ka sorkar India ne kiwei ki jaitbynriew ngam ju iohi ba ki nongialam kiba lah bynshet da ki paidbah kin nud ban kyrhuh rangbah ne pynmih ia ka sur ehrang haba ki iai mih ki jing jingshah banbeiñ shah thombor jongngi kum ka jaitbynriew ha ki bor nongwei lada ha ki lian ka jingbym kheiñ snep is ka snap tynrai, ka snap paka , ne ka thymmei ka tyllong jongngi u Khun Hynñiewtrep bad khamtam ka jingma ia ka jingwan pynwan madan ki hehpaid rithor lada dei na rithor India ne na Bangladesh. Pynban ki nongialam baieij jongngi ki kylla long tang kum ki nongkhrong kiba shu im myllen ban leit pdiang maloi sha Delhi bad pyrthuh ia ka jingim ki briew ka Hollywood bad Bollywood.

Sashisien biang ngan ong, Hato ngi khmih lynti ba ki nongkhrong kin tei ia ka ing ka sem kaba skhem bad ka lawei kaba sngaiñ?, nga hi shimet ngam khmih lynti eiei ia ki nongkhrong ba kin wanrah ka jingsuk bad jingshngaiñ, Hooid!! Ki nongkhrong ki lah ban ioh khur jem ia ka tyngka, kumba long lei ki nongkhrong ha ki sor bah ki ju im kamai da ki phew lakh hynrei kim ngiah shuh ban leit khrong.

Khyndiat ban ia phai sha ka jingduk ka jylla nga sngew kum u samla uba don ka jingsngew khia shisha nga kwah ban pashat jingmut bad buh ki jingkylli lada dei kaba lait ne kaba dei nga khmih lynti ban ym iathew tarajur!!

Ka spah bala kyrkhu u Blei;

Ngi iohi u dewiong da ki lakh metric ton na Rilum Khasi-Jaintia jongngi lah ju shalan hapoh ri India bad sha Bangladesh, ki Mawshun, ki Mawleiñ ruh kumjuh lah shu die tad katba don. Balei katba ngi don ngi shu die lilam tad sha kiwei ki jylla ka ri India bad sha Bangladesh?, lehse lada ka sorkar ka lah ban iarap ia ki briew jongngi kiba lah ban seng kam lajong kiba lah ban pynmih ia ki karkhana pynmih ia ki tile, ki marble, ki pliang sbai, ki tiar kynjiar um, kiwei ki kharkhana ki ban pynmih ia ki tiar ki tar kiba donkam lehse kan long shisha ka jingmyntoi ia ka jaitbynriew.

Ha kaba iadei bad ka Kyiad;

Nga lyngngoh ia ka Kyiad, balei lah shu satah laiñ tang ki dukan Kyiad phareng ha ka rilum Khasi? Balei pat ia ka Kyiad pyrsi kaba dei ka Kyiad Khasi kaba kum ka jaitbynriew ngi lah pynmih bad pyndonkam naduh hyndai hynthai bad haduh mynta ha ka lehñiam leh rukom ki bor sorkar bad wat ki bor Shnong ruh ki trei ratbah rat dyngkhong?. Lehse jin lada lah shna aiñ kyrpang nabynta ka Kyiad pyrsi lehse ki longkmie ki samla kin lait ka leit ieng thadlad ha surok ha ka por mynmiet myniong. Nga tharai ki samla kiba bun kin iohkam iohjam shuh shuh ki briew kiba im kamai na ka kyaid kin lait na ki jingsniew, ki jingshah pyngngop ha ki kam awria bad ki jaka die kyiad ruh kin long kiba khuid bad ba shngaiñ, shuh shuh nalor ka lah aikam ia kiba bun, ha kawei ka liang ka sorkar kan ioh lum shikit iapar ka khajna bad kumba ong shisien ba lah ithuh da ki paidbah ka jingteh lakam ruh kan iaid da ka bor u paidbah.

Ha kaba iadei pat bad ka ïew ki hat;

Nga lyngngoh ba ki iew ki hat jongngi ki Khasi kumba long mynta ki nang duh nangdam!. Balei ka sorkar ka lehklet bad lehbeiñ lehkhoh ia ki ïew ki hat kiba kyrshan ia ka jingim ki paidbah Khasi jongngi kiba im ha ka rep ka riang ha Nongkyndong?. Balei ka Sorkar jongngi ka pynlut ka tyngka kaba bun tang ha ki sorbah kum ha sor Shillong, sor Tura, sor Nongstoiñ, sor Jowai.
Balei pat lah iehbeiñ ia ki ïew bad Hat ha Nongkyndong naduh ka Hat Lyngkhat, Hat Thymmai, Hat Majai, Hat Mawdon, Hat Balat ki jaka Khaii pateng kiba don ha ka khappud bad ka Bangladesh. Balei ruh ka duna bha ka jingiarap pisa ban pynbha pynitynnad ia ki ïew paidbah kiba lah kham bna nam kum ka Ïew Pynursla, Ïew Laitlyngkot, Ïewsmit, ïew Mawkyrwat, Ïew Nongstoiñ, Ïew Sohra, Ïew Mawsynram, Ïew Langstieh bad kiwei ki ïew ki hat kiba kyrshan jakpoh ia ngi ki paidbah Khasi. Haba nga lah iuh kjat ha ki ïew Khasi nga iohi tang ki jaka ïeng kali ruh ki khamngiah, ki jaka leit bar ruh ki duna, lah shna ruh da ki basa diengtylli kiba jot rathai. Katba ia ki dukan ha sorbah ka sorkar ka tyrwa ban pynlut ia ki spah klur imat ba kiba ioh kamai ki dei ki Nongwei na rithor. Ki nuksa kiba bun nga pyrshang ban wanrah, ngam kwah ban kdew hynrei namar ki longheh jongngi ki leh mat kum u samla uba don ka jingieij iala ki paradoh parasnam nga kwah ban sam paidbah khnang ba ngin khan ngin bishar bniah bha ia kiba kum kino ki nongialam ngin bynshet ia ka kam paidbah lada dei ki Rangbah shnong, ki Sordar Raid, ki Doloi, khamtam ki bleithaw 5 snem. Sashisien ngi donkam ki nongialam kiba don ka iktiar ym ki nongkhrong kiba kylla long tang kum ki ñiangkohnguh bad ki dalal sorkar.

Sa bishar parari, lada nga bakla sngewbha ban map ia nga.