Collin Wanñiang
I Kong Patricia Mukhim, ha ka Jingthoh Artikyl kaba dang pynmih (ST 4.10.13) I la pynsngew ïa kata ka Jinglong Jingman jong ka Jaitbynriew. I da kdew ba kita ki Nongkyrshan ILP ki la kynnoh ïa ka Pyrthei baroh kawei na ka bynta ka Jingsniew ka Meghalaya. Nangta ka Jingkynnoh klumar ïa ki Kynthei Khasi ba ki dei kita kiba thrang ban kdup ïa u barjylla. Katkum ka Jinglum samari hapoh Greater Shillong, ka pyni ba haduh 4600 ngut ki Kynthei ki long khlieh ha ki longïing, 99% na kine ki dei Khasi.
Bun na kine ki Kynthei Khasi ki la shah iehnoh tnga ha ki Shynrang Khasi hi; Kumne, don ki khep ha kaba ïa kine ki Kynthei Khasi la shongkha noh da ki bar jylla kiba la ïarap bad bsa ruh ïa ki Khun. Kumta, hato ngin shu kynnoh ïa ki Kynthei hangne?
Kane ka Jingkynthoh, watla kam da dei kaba thymmai, ka pynngam jylliew ïa kaba la shait ïohsngew khah khah. Lah ban ong kyllum da kawei ka kyntien “Ka Jaitbynriew ha ki Thapniang jong ka Jingïaid stet ka Por”. Hato ngin shu kynnoh ïa ki Kynthei? Hato ngin shu kynnoh ïa ki Shynrang? Hangno la don ka Aiñ Khasi ba lada u Shynrang u iehnoh ïa ka Tnga, u hap ban kyrshan ïa ka bad ïa ki Khun? Ha ka Jingleh Jingkam Khasi ba la shait ïaleh baroh baroh, lada phet noh ne shah beh noh u Tnga, ka shong ha ka Jingpyrkhat jong u ban kyrshan pura ne shu ai ei ei ne pynhap Bai Khaw na ka bynta la ki Khun bamih na u Symbai jong u. Lada u ai, la shu sngewhun ba u dei uba tipbriew, lada um ai ruh ym lah leh ei ei namar ym don kata ka Jingtehlakam. Lada don ruh kata ka Jingtehlakam, te u Shynrang u la dei ban da ïoh bhah na la Ïingkur, lymda kumta, ka Pyrla ka dang noh shiliang. Kine ki huri hura imlang sahlang Khasi ki dei ki Soh jong ka Jingïatyngkhuh bad kiwei pat ki Jaitbynriew! Hato ban lait na kine, set kut noh ïa lade kum ïa ki mrad hapoh Jaka-ri-mrad? Yn ym don ka Jaitbynriew kaba lah ban kiew shaphrang bad ha kajuh ka por kam kwah ban shim nuksa ïa ka Jingbha na kiwei!
Hato ym shym la don ka Jingiehnoh tnga ha ki por hyndai? Te nangno ka mih kata ka Kyntien “Pyllait Sanshyieng”? Ym lah ban len ba ka la don. Phewse, ha ka por hyndai, lada jia ka Pyllait Sanshyieng, la sngewthuh ba ïa ki Khun la shim beit da ka Kur namar u Shynrang Khasi um shym la leit Ïingbriew! U Shynrang u dei shabar na ka Kur Kynthei, bad u sah beit ha Ïingkur lajong namar ïa ki Khun la pynïaid da u Kñi! Mynta, ka Juk aïu?
Hato ka Jingleh Jingkam mynta ha ka imlang sahlang Khasi kam dei u Soh jong ka Jingïatyngkhuh Jingïakhlehlang bad kiwei ki Jaitbynriew? Ngi la poi ha ka Juk jong “u Kpa-ka Kmie-ki Khun” ha kaba ka Kur kam lah shuh ban sam Jaka ei sha ki para Kur. Ha Greater Shillong lei, ka Jingim Sor ka la ïaryngkat bad kiwei pat ki Sorbah ha ka Pyrthei. Kumne, ka Jingiehnoh Tnga kan ktah shibun ïa Ka Tnga bad ïa ki Khun. Haw ïapyrkhat kumno phi kwah ïa ka imlang sahlang Khasi ba kan tur shakhmat? Ka don mynta hapdeng ka Jingumdum – Leitphai biang sha ka Juk Kñi! (imat kan ym lah long) Ne tehlakam noh ïa u Kpa da kaba ai bhah ai iktiar ha u (kumba leh lang ka pyrthei salonsar) bad lada jia ka Jingiehnoh tnga, u la dei ban shah teh ha ka Kyndon ban bsa ban pynheh pynsan ïa ki. Khlem une u diengsynshar ïa ka Longïing Longsem, ym lah thaw pyrthei – “Ka Rympei kaba rhem kaba skhem, ka dei ka Shlem Aibor ïa ka Imlang Sahlang ha ka Thait ka Jrem”.
Phi don ban ong eiei?