B.M.Lanong
U GBS (Bah Bung) ula pyniahab tar ia kane ka Bye-election-pdengsamoi, kum ka jingai khublei leit suk (Bye-bye) ia u MLA iehkam ka Ranikor Konstitwensi (RK), u Mr.M.M.Danggo namar u khie-khohreh hi ban risain noh tang kumba 3 bnai hadien ba ula jop khatduh kum u MLA.
U Bah Tunia pat haba kren paidbah ha Ngunraw ula pynkylla Khasi ia ka ktien Phareng ‘Sacrifice’, ia kaba u Danggo u la ong ba u mih na ka Congress ban rung sha ka NPP, ba u ‘Sacrifice’ na ka bynta ka jingbha ki paidbah. U Bah Tunia u ong kiwei ki don la ka jingsngewthuh, hynrei ha ka jingsngewthuh jong u te, ka ktien ‘Sacrifice’ ka mut ‘ia bujli jingim.’
Ki dang bun ki jingkynthoh kiba kum kine, kum kane kawei kaba ong u Bah Man (MN), ‘ba ia ka slipar kaba ki nong Mawsynram ruh kim treh phong shuh, dang long sieh mo ban phong ma ngi ha Ranikor-Langrin? ’
Peit khai ia ka Risod 2018
Haba shu phai dien sha ka risod kaba 3.3.2018, na ki 7 ngut ki ‘Magnificent 7’ kiba mih ban iakhun, la jop biang u Danggo (Cong-10952), bud u Pius Marwein (UDP-8950) bad balai, u Donkupar Massar (NPP-3256). I longkmie Pelcy Snaitang ila wan basaw (BJP-1907). La iabud sa 3 ngut kiwei kibym shym lait ia u pud pynshngain (Security).
U Danggo ula jop nyngkong eh ha u snem 1998 na ka Seng PDM (Public Democratic Movement) kaba lah jah rngai noh shen hadien.
Nangta ula jop pat 4 sien lynter na ka Congress. Kumta, marwei ula jop haduh 5 sien kynthih, katba ha ki 5 sien banyngkong pat la jop da ki 3 ngut ki rangbah- Humphrey Nongrum (1972) Bakstar Wannniang (1978 bad 1983) Probin Kharaswai (1988 bad 1993).U Danggo lynter marwei naduh u snem 1998, haduh ka por ba u risain noh ha ka 21 tarik June 2018.
Ka Rynsan Pdeng Samoi Ki Big 4
Ki saw ngut ki rang ialeh mynta, ki dei shisha kita ki ‘Waheh’ ba ong ki Pnar, namar baroh 4 ngut ki kam ba kin jop beit, kynthup ia u Bah Pynshngainlang Syiem uba la long ba-ar ha ka jingialeh ba dang shu dep na Mawsynram Konstitwensi.
Ki paidbah ka RK, haba nga nujor ia ki ha ki 15-20 snem ba la leit noh, ha ki snem kiba nga dang peit ia ki kam Elaka ha District Council, mynba nga la long MDC haduh 31 snem, mynta nga shem ki la kiew shibun ha ka bor pyrkhat bad ka jingshemphang, imat ba ki iakynduh bad mad bun ki jingeh, ha ka jingsahdien kane ka Konstitwensi jong ki. Kim long shuh kum mynshuwa.
Haba ngi dang iaphylliew jingmut shen hapdeng ka kynhun u Pynshngainlang bad ka jong u Pius ban iasyllok uno uban kham biang ban ialeh napdeng jong ki, ynda la thnam bha ki jingiatai bad haba baroh arliang ki pynksan ia la ki jong ki nia, ka kynhun u Pynshngain ka kdew ba u Pius u dang thymmai bad kham khynnah haba ia nujor bad u Pynshngain. Ka kynhun u Pius pat ka kylli da kaba shim nuksa na ka Bible, ‘mano ba jop hapdeng u David bad u Goliath?’
Ban nang pynskhem shuh ia ka nia, ka kynhun u Pius ka la kdew ba u Pius um thymmai ne khynnah shuh, namar ula rem salit ha u Danggo haba ula ioh haduh 9 hajar vote duna 50.
Kumta kan bha ba u Pynshngainlang namar ka por ka la thmit palat, nalor ba um dei ruh na RK, kan bha ba un kyrshan bad pynshngain lang ia u Pius jong ka seng UDP ban ia kaba u wan pynwit kai.
Haba uwei u nongkyrshan u Pynshngain u khylliap nia ia katei ka jingkren, u ong ba ka jingioh vote u Pius kattei, ka long kum kito ki soh kibym ju sah-sah halor u dieng, hynrei ki nang iai hab bad soh duna katba ki por ki nang iaid.
Uwei pat u nongkyrshan Pius, u pynphai nia, ba une u diengsoh jong ngi uba dang samla, un nang kham soh kham bun kat ba dang iaid ki snem.
Ka long shisha kaba sngewtynnat bad ioh jingmut ruh haba ngi sngap bad iohsngew ia kiwei de haba ki kren.
Ym tang ba ki paidbah ki la nang roi ha ka bor pyrkhat, hynrei ha kawei ka jingialang iasyllok ha Umpung, nga la lyngoh ia uwei u rangbah ba la kham iaw, uba tip wat ia ki khubor pyrthei.
Haba nga kynthoh ia ka jingroi ha ka imlang sahlang, haba nga iohi ia kawei ka samla kaba niah scooter najan bad nga iathuh ba ha ri Saudi Arabia, ia ki kynthei Muslim ruh ka sorkar ka la ailad ba kin niah kali noh, utei u rangbah u jubab ba ka Saudi Arabia ka ailad dang shen, ‘ngi shane lei ki kynthei ki la niah kali, niah bike lah bun snem.’
Ka Thain Balat-Ranikor Ka Sahdien Shisha
Katba ki paid nongshong shnong, kynthup ia ki samla-samhoi ki la nang kiew ha ka liang ka pule-puthi bad kiwei ki jait kam, ka thain baroh kawei pat ka la nang hiar.
Tang ka surok Mawsynram-Ranikor kaba don kumba 65km tam, kaba lah ban poi ha ki snem mynshuwa ym palat ia ka shi kynta shiteng da ki jeep myndai, mynta la shitom wat ban poi hapoh ar kynta da ki kali mynta. Imat kumba la 20 snem ym shym la siang rong shuh ia kane ka bynta ka surok, la bun da ki kam lape kiba shu neh kai shipor-arpor.
Kat ka jing jyrngam ki khlaw ki btap, ka jingtngen ka mariang ba bun ki wah ki khriang, ka rep ka riang ym don ei-ei. Ki soh ki pai kumba soh sha Ri-Bhoi bad shawei, ym iohi.
Ka dei ka thain ba bit bha u soh niamtra, ka kait, mynta la nang iap tram. Wat ka rep tympew ruh kam da don, la iohi ba la sdang leit rep tympew da ki War Khyrim ban ia ai buit ai mynsiem ban pynshngain lang.Shano ka PWD, ka Agriculture, C&RD bad kiwei ki tnat sorkar ki don?
Ha ka jingshisha kine ki thain RK ki long ki thain kiba bun bah ka spah ka phew, kum u dewiong, mawshun bad u uranium ruh.
Ki wah pawnam ka ri Khasi, kum ka Kynshi, Rilang, Umngi bad kiwei kiba tuid sha ka wah bah Ranikor, ki long ki wah kiba lah ban ring um dih, um rep bad ding ilektrik.
Kine ki wah lada sumar, ki lah wat ban bsa dohkha ia ka jylla ruh. Ki nongkhwai na kylleng ka ri Khasi-Jaintia ki poi sha kine ki thain. Nga la iohi ia u khalad uba jrong 5 phut tam bad ubym duna ia ka 35 kilo ha wah Ranikor ha ki snem 1990 khlieh.
Ka mariang ka la ai, phiel bad pyn-pulom u briew.
Ka Cong te ia u Danggo beit
Ka jingialang UDP ha iew Balat, haba ka la ther ia ka jingsah dien palat kane ka Konstitwensi, ka la pynsawa da ki nia hap-tar (slogan) ba ym dei shuh ban dang kyrshan ia u M.M.Danggo namar la 20 snem tam ba ula long MLA, Minister, Speaker, hynrei khlem ler ei-ei. Kumta la pyrta da kitei ki nia hap-tar ban pynsyriem bad ka kyrteng jong u.
‘Em-Em, Go-Go……..Em-Em, Go-Go…… kaba la sawa ka iew Balat, wat la kam dei ka sngi iew.’
Hynrei kitei ki jingpyrta kim pat long ei-ei ha ka rukom tylliat ka Congress ia u Danggo, uba la phet jyndat na ka seng wat hadien ba la pynjop ia u 4 sien, ban leit rung sha ka NPP, kaba long ka kam shet kylla basniew tam, ia kaba u Danggo pat u jubab ha ki jingialang, ba ha ka Seng Congress, bun kiba kumne suda.
Ki MLA bad rangbah Congress ki la pyllut por bha ban pynsawa ia ka kyrteng u candidate jong ki, u Jackquish K.Sangma, tangba kham mih bun hi ka kyrteng u Danggo, uba long u nongshun -dusmon ba palat jong kane ka juk, ban ia ka seng NPP ne ia u Sangma lajong.
U Dr.Mukul lei, bat lok bad khun syndon ki leit sah miet ban pynliem ia u Danggo, da kaba ong ia ki paidbah- ‘Chenga jegala Danggo- Pynrem beit ia u Danngo.’
Ki rangbah NPP pat ki hap hi ban iaroh, ba kat une u jong ki te ym don shuh, kumba ju ong ki khar dot, wat ia ka dud kaba kham bun ka um ia ka dud, sa ka stem shynrai, ba ka dei ka dud paka, ‘No1-Baria’
Tangba, bun na ki rangbah NPP kin iabeh tang shaei? Kham lah u nongialam na South Tura u Conrad Sangma, ubym dei ban rem, kumba kiwei ruh ki sngew kumjuh, ne yn ia pyllut por ha ka dud khleh um?
Don lei kiba kynthoh ba “haba u la pan kwah hi, ieh un jah kwah.”
Hynrei don pat ki NPP ki basian ki kular ban pynlong Minister ia u Danggo lada u jop.
Ki UDP ruh kibym kom; ki ruh ki kular ba lada u Pius u jop, kane ka thain ka dei ban iohi ba u Pius un ioh long Minister ban pyllait noh ia ka na ki jingsah dien.
U President UDP Dr.Donkupar Roy uba la iohsngew ia kane, wat la u ikhia ka khlieh, hynrei jai u ong, ‘lada ioh te kan bha palat.’
Kam shong ha kitei saw, hynrei ha ki 29000 tam ki nongjied ka Ranikor, ia uno kin pynspong ‘Raja,’ ha ka 23 tarik Nailar 2018.