Shillong:Hadien ba la don ka jingiatai kaba jur hapoh ka ingdorbar myn hynnin ka sngi, ka Sorkar MDA ka la jop lyngba ka “Voice Vote” ia ka mat bym shaniah shuh, da ka kynhun liang pyrshah.
Ka jingiatai hapoh ka iing dorbar halor ka jingbym don jingshaniah shuh, la sdang ha ka por 11.15 baje mynstep bad kane ka jingiakren ka la neh haduh ka por 7.45 baje janmiet.
Haba jubab ia ki jingkynthoh jong ki liang pyrshah pyrshah ia ka sorkar, U Conrad K Sangma u la ong ba kane ka dei ka kabu ba ka sorkar ruh ka iohlad ban pynshai ia ka jingtrei kam jong ka, ha kine ki 2 snem shiteng. U Myntri Rangbah u la ong ba ha kum kane ka por donkam ban ia nujor ia kaei ka ba la dep bad ia kaei kaba don mynta.
Halor ka jing kynnoh jong ka liang pyrshah ba kine ki 2 snem shiteng, kam don shuh ka shong suk shnong sait ha ka jylla, u myntri rangbah u la kyntait ia ka jing kynnoh ki liang pyrshah ba ka jylla kam don ha ka jing shong suk shongsain bad u la sei madan ia ki jingkhein haba naduh u snem 2015 haduh 2017, ha kaba haduh 66 ki lehnoh ki la shah pyniap, katba ha u snem ba synshar ka MDA tang 3 ngut kiba la shah pyniap, 36 ngut ki paidbah kiba la ngat ha ka jingduh ka jingim ha u 2015 -17, hynrei ha u snem ba synshar ka MDA tang 4 ngut ki ba la khlad, 9 ngut ki pulit ki la shah pyniap ha u snem 2015 -17 bad ha u snem 2018-20 uwei uba la shah pyniap, ki kam sniew pyrshah ia ki kynthei ki la hiar sha ka 33% ki case Pocso 30.1% ka la hiar bad kane ka pynpaw shai ba ka shongsuk shongsain ka kham khlain mynta ban ha ki por mynshuwa. Na ka liang jong u myntri rangbah ka jylla u la ai khublei kyrpang ia ka tnad pulit kaba la trei shitom ban pynneh ia ka jingsuk.
Haba ia dei bad ka jingkynnoh ba ka don ka jingshalan beain ia u dewiong, u myntri rangbah u la pynshai ba u dewiong ba kit mynta dei kat kum ka jingioh jingbit na ka kashari bad ki dei kiba don ia ki kot ki sla kiba biang bad ban shu kynnoh ba man ka trok ba kit dewiong ka long beain kane ka jingkynnoh ka long ka jingkynnoh kaba bakla.
U Myntri rangbah u la pyntip ba mynta ka sorkar ka iohnong shuh shuh na u dewiong, na ka jingdie ia u dewiong, ka ioh sa na ka khajna bad kum juh na ka GST namar ka sorkar ka la leh katkum ki kyndon kiba la bthah, la ong ba ki don ruh ki seng bhalang kiba peitngor ia kane. U Myntri rangbah u la kdew ba ka jingkit beain ia u dewiong kala paw shai wat ha ka kaiphot jong u CAG, na ka bynta jong u snem 2013-2014, haduh 2017-2018 bad ka jingduh ia ka jylla ha katei ka por ka long haduh T.180 klur tyngka ba du dewiong ba la kit beain ha katei ka por ka long haduh 27.78 lakh MT.U la ong ruh ba shuwa ban don ka ilekshon sha ka iing dorbar thawain ka jylla ha u bnai Kyllalyngkot ka sorkar ha kato ka por ka la lilam 6.9 Lakh MT khlem da leh ia ka GSP ha kaba la ai tang ha kawei ka agency haduh 5.4 lakh MT, hato hangne ruh ka jingiathong. U Myntri Rangbah u la buh ia ka jingkylli ia ka sorkar ba la ialam da u Dr Mukul Sangma ha ka snem 2014 ha ba ka don ka jingkhang tih dewiong da ka NGT kam shem la lah ban leh ei ei hynrei tad haduh ba la wan ka sorkar sorkar MDA ha u snem 2018 ka la shim khia ban rah ia ka ne ka mat ha khmat ka ingbishar bad mynta ka ingbishar ka la shah ban sdang biang ia ka kam tih dewiong ha ka jylla ha ryngkat ban bud ia ki kyndon jong ka NGT.
Haba ia dei bad ka MeECL u myntri rangbah u la ong ba ka sorkar ka la shim ia ki lad ki lynti baroh ban pynbha ia ka. Haba ia dei bad ka koit ka khiah ka sorkar ka la pynlut na ka bynta ban iada ia ki briew jong ka jylla bad ka sorkar ka long kaba la khreh ban ia kynduh ia kino kino ki jingeh ki ban wan nangne sha khmat u Myntri rangbah u la iathuh ba 399 Klur kaba la dep ban pynlut ka dei na ka bynta u paidbah ka jylla ha kaba la iarap ia ki 5 lak ngut ki briew ha ka jylla, ka la thaw ia ki 25 tylli ki Corona Care Center, la buh ia ki jingthiah na ka 600 haduh 18 00 ki jingthiah bad ha kine ki Corona Care Center haduh 30,000 ki briew ki sah ha ryngkat ka bam ka ba shuai ei ka sorkar.
U myntri rangbah haba jubab ia ka jingkynnoh ba ka sorkar kala pynphai ia ka pisa T.9.2 klur na ka tnad rep, u la ong ba kane ka pisa ka dei kaba la sah naduh u snem 2001 ter ter ia kaba khlem pyndon kam, dei kane ka sorkar mynta ka pynduh noh ia ki skhim bad ka sei ia ka pisa ban pyndon kam mynta hapoh ka tand ka rep ka riang.U Myntri Rangbah u la pyntip ruh hapoh ka iing dorbar ia shibun ki skhim kiba ka sorkar kan leh na ka bynta ka rep ka riang ha kaba la dep ruh ban mang pisa bad ka sorkar kan seng ruh ia kiwei na ka bynta ka jingmyntoi jong ki nongrep. La ong dei kane ka sorkar ba la weng ia u synsar u ba la juh tip kum u markhlaw mynta u la kylla long u marrep.
Halor ka jingkynnoh ia ka tnad Pule puthi, u myntri rangbah la ong ba kane ka sorkar kala buh ia ka tnad pule puthi kum ka phang kaba ha khmat eh dei na kane ka daw ba ka sorkar ka la shim bun ki lad ki lynti ban shna ia ing ha ka ba ki 200 tylli ki L.P skul kan pynkhlain ka sorkar da ka jingmang pisa T. 3000 klur bad ia ki 3 tylli ki College la mang T.12 klur kawei ka College ban shna bha bad ki Community College la mang ba kin pynneh ia ki ne College na ka bynta ban pynbha ia ki High Secondary school ka sorkar ka la mang pisa na ka bynta kine ki jaka pule namar ban kyntiew ia ka pule puthi ha ka jylla.
Na ka bynta ban pynshlur ia ki khynnah samla ban kyntiew ia ka kam khaii pateng ka sorkar kala pynshlur ia ki briew ha ki kam ban seng kam la jong da kaba ai khusnam ia kiba la kiew sha khmat kane ka long ban pynshlur ia ki briew ha ki kam khaii pateng. Ka sorkar ka la shim khia ruh ha kaba ia dei bad ki samla.Haba ia dei bad ki jingtei (infra structure) u myntri rangbah u la ong ba kane ka sorkar ka leh bun kiei kiei la ki dei ki skul, ki surok, ka umbam umdih ha baroh ki bynta jong ka jylla, haba ia dei bad ki skhim kiba ka sorkar mynshuwa kala sdang ia kiba khlem pyndep kane ka sorkar mynta kan bteng iaki.Haba ia dei bad ka Ganol Hydel Power Project, u myntri rangbah u la batai ba ha u snem 2014 la mang ban tei ia kane ka jaka pynmih bor ding T.116 klur hynrei ha ka por ba ai ia ka tender la ai haduh T.248 klur iano yn kynnoh bad ban pyndep ia ka jingtrei kane ka jaka pynmih bor ding ka jinglut haduh ban da dep kan long T.350 klur.
Halor ka jingkynnoh ba ki la don shibun kita ki Consultancy, u myntri rangbah u ong ba don kam ia kine bad lyngba jong kine ka sorkar mynta kala ioh hynniew tylli ki kam pynroi kiba dei na sha bar jong ka ri kiba la kot sha ka T.5000 klur tyngka.Halor ka jingkynnoh ia ka Meghalayan Age Company Pvt Ltd, u myntri rangbah u la ong ba don kam ban leh ia kane, ka jingkynnoh ba ka bai seng jong kane ka company ka long 50 klur ka long kaba bakla ka dei tang T.5 klur bad ka bad ka pisa ban sdang trei kam la kynnoh ba ka dei T.10 klur ka dei kaba bakla ka dei tang T.1 klur.
Haba ia dei bad ki nonghikai u la ong ba ka jylla ka don haduh 50000 ngut ki nonghikai; ka sorkar ka la shim khia ia kane bad haba phai sha ki SSA u la ong ba kane ka dei ka skhim jong ka sorkar pdeng ha kaba ka sorkar jylla ka bei pisa 10%, ia kane ruh ka sorkar kala juh siew wat la kam pat ioh ia ka pisa na ka sorkar pdeng. Na ka liang pyrshah kiba la ia shim bynta ha kane ka jingiakren ia ka motion bym don jingshaniah shuh ki long u Bah HM Shangpliang u bala sdang ia ka jingiakren, Dr Ampareen Lyngdoh, bah Mayralborn Syiem, Dr Azad Zaman, bah George B Lyngdoh, bah PT Sawkmie, bah Mohendro Rapsang, u Zenith Sangma, bah Charles Pyngrope bad u Dr Mukul Sangma nongialam ka liang pyrshah.
Na ka liang synshar kiba la kren ban kyrshan ia ka sorkar ki long U S.G Esmatur momini , bah Lambor Malngiang, bah Samlin Malngiang, u Saleng A Sangma, bah Gavin Miguel Mylliengngap, u Rakkam A Sangma, bah Nujorki Syngoh bad u bah Sanbor Shullai.
Phi don ban ong eiei?