Ka sorkar jylla, ka la poi sha ka jingiasuk bad ki nonghikai SSA bad kumjuh ruh, ka la pyntreikam syndon ia ka apps, kaba la ai kyrteng Teacher Information Management System (TIMS) ban iit jingtip thik pa thik ia ka jingleit jongki nong hikai sha la ki kamra klas.
Hynrei ka mat, kaba dei ban iakren hangne, ka dei ban long kyllum bad kata ka long, la ki nong hikai, kiba shim ia katei ka lyngkor ban btin lynti ia ka lashai jong ki khun ka Ri Khasi Jaintia, ha ka pule puthi, ka jingnang jingstad; ki don ne em ia ka sap lane ka jingtbit ban shim ia katei ka lyngkor?
Katei ka mat ka mih bha, haba ha kine ki sngi, kiba bun ki nonghikai kiba ioh lad ban shim klas, naduh ka por 9baje mynstep, haduh ha ka por 3baje nohsngi lane kaba long hynriew kynta eiei, kim lah satia ban pynhun ia ki khynnah jongki, namar ba kito ki khynnah, nalor ba ki la pynlut por hynriew kynta ha skul, hynrei, ki hap ban beh mar mar sha ki private tution, ban siew ia ka dor kaba rem bad ban pynlut por sa 2,3 kynta, na bynta kajuh ka sobjek, kaba ki la shah hikai ha skul bad kane ka jingjia, kam iapher shuh, namarkata, na kaba leit shim dawai ha PHC bad sa leit iakynduh ia u juh u doktor, ha ka jaka sumar praibed jongu hi.
Don bun ki nonghikai, haba ki rung ha klas, ki shu rah beit ia ka kopi bad phah thoh notes ia ki khynnah bad kitei ki notes ruh, ki dei kiba ki shu kopi na ka kot, kaba ki dei ban batai bad katei ka dei ka jingleh kaba bakla bha, namar ba ka pynthait ia ki khynnah ba kin hap ban thoh dak, haduh 40 minit antad bad ha katei ka por 40 minit, kim ioh jingshai eiei ruh em ha ka jabieng jongki, lait noh, kaba ki ioh jinghikai ban kham stet ha kaba thoh dak.
Ha ki phew snem mynshwa, ka tnat pule puthi, ka ju buh ia ki Sub Inspector of Schools, ba kin leit jurip ia ki skul bapher bad kata ruh, ka dei ha kito ki por, ba ka dang jynjar bha ka iaid ka ieng bad ka leit ka wan, hynrei ha kine ki snem, la iohi, kumba la shu iehnoh ia ki khynnah, ha ki nonghikai bad katei ka pynmih ia ka jinghiar dor ka pule puthi, khamtam sha ki nongkyndong.
Kam kut tang katta, ka wan sa kawei ka mat kaba kongsan bha bad kata ka long, halor ka jingseng skul tynneng, kaba khlem da pyrkhat bha bad la ju lap bha, ba haba u seng skul u kristan, u kwah seng sa u seng Khasi, haba u seng skul u seng Hindu, u kwah seng sa u riew shimet bad naba kynmaw ieid ia u kpa lajong, ia seng noh da ka skul bad kumta ha kawei ka shnong kaba rit, kin don lai, saw tylli ki skul bad ka mih ka jingiaknieh ia ki khynnah skul, ha kaba uba dang long Khasi, un leit sha ka skul seng lajong, uba long Kristan, un leit sha ka skul lajong bad ki kmie ki kpa ruh kiba biej, ki shu khalai nusip ia ka lawei jong ki khun jongki, ha katei ka jingsngew ieid niam ne sngew ieid ba ha iing.
Kum kitei ki skul, kim don pisa ban siew ia ka tulop kaba biang bad ki thung nonghikai katba ioh bad hangta, kiba duhnong kim dei ki nonghikai lane ki kmie ki kpa, hynrei kito kein ki khynnah, kiba hap rah ia kato ka jingbieit jongki shirta jingim.
Ka sorkar jylla, ka la nang pynkylla ia ka ain jong ka thoh ka pule bad haba ki don ki ain kiba thymmai, ka la dei ruh ban peit, ba ki skul bad ki nonghikai, kin iahap, katba kum ka kyrdan kaba thymmai, namar tang katei ka lad, kaba lah ban pynkhlain ia ka lashai jong ki khynnah ba kin ia ryngkat kyrdan lem kum kiwei.
Phi don ban ong eiei?