Ka sorkar India, ka la pynbna ban pynhiar dor ia ka petrol bad diesel, ha ka sngi saitjain bad haba ka wan, katei ka rai, ka pyn kynmaw ia ka kyntien, kaba ong “bha kaba slem, ban ia ka bym leh eiei” bad hangne ruh, ka pyni, ba ka sorkar, ka poi kynmaw ban shim, ia katei ka rai, ynda haba ki riew paidbah, ki la nang myllen, ban kiar dalade hi, ia ka jingkiew dor ka bai kali bad kiwei.
Ka jingkiew dor ka petrol, diesel, ka dei ka daw bah jong ka jingkiew dor ki mar ki mata, lada dei ki marbam, lada dei ki tiar shna iing, shna surok bad kumta ter ter.
Hynrei kane ka sorkar, ngi iohi, ba ka la bakla lynti, ha kaba teh lakam ia ki dor ki mur bad katei ka jingbakla, ka dei naduh ba ka pynduh pisa (demonetisation), nangta, ka jing pyntreikam khlem peit bniah ia ka Goods and service tax (GST) kaba kdiah noh ruh, ia ka bor jong ki sorkar jylla, nangta sa ka jingdie lilam ia ki tnat ba kongsan jong ka sorkar, lada ka tnat liengsuin, ka tnat rel, ka tnat telecom bad sa shibun kiwei pat, kiba ailad ia ka jing nang kiewdor ki mar ki mata.
Khyndiat sngi mynshwa, ngi la pyni, ba ka jingkiewdor ki mar bam mardih, ka la poi sha ka 7.79 percent bad katei ka jingkiewdor, ka nang kham palat ia ki marbam, kum ki jhur, ki soh bad kiwei.
Ym tang katta, ka kaiphod jong ka United Nations, ka pyni, ba ha India, ki don 1 na ka 3ngut, ki khynnah, kiba hapoh san snem lane 31.4 percent, kim lah satia ban khie ban san, na ka jingduna ka jing aibam ia ki.
Kumba la pyni haneng, ka kdew shai ha kine ki sngi, ba ka jinglut ia ka bam ka dih, ka la kiewdor palat bad u briew, ula hap ban pynlong ialade kum ki kali hyndai, ha kaba hap ban iaid, ban ieng, ban trei ban ktah, da kaba tyllun da ka niwtral, ban nym lut bai petrol, lane kaba mut, ba u briew, u hap ban trei ban ktah man ka sngi, katba um lah ban bsa bha ialade, lada dei ha ka bam, lada dei ha ka riam ka beit, ka dawai dashin bad dei na katei ka daw, ba ki sa bun kiba ioh pang khrew, ynda ki la kham rangbah, na ka daw, ba ki la shynroin ki thid ki jaw, ki shyieng ki shruh.
Ki economist kiba stad, ki ju khanglad ia ka jingkiewdor ki mar ba kongsan, namar ba haba tad dor ka bam ka dih, u briew u koit u khiah bad u lah ban trei shitom, ia kano kano ka kam.
Phi don ban ong eiei?