Ki jingiakhih halor ki ishu bapher jong ka jaitbynriew Hynniew trep, ki la sdang na ka por sha ka por bad don saw jait ki jingiakhih, kiba lah ban pharia malu mala bad kitei ki kynthup ia ka jingiakhih ban beh ia u dohlieh na ka ri ki laiphew syiem bad khadar Dolloi ha ki snem 1900 bad katei ka don la ka jong ka jingmyntoi bad ka jingduhnong, nangta ka don sa ka jingiakhih, ban ithuh ia ka jinglong kyrpang jong u khasi pnar, da kaba pynioh ia ka District Council ha u snem 1950, nangta ka don sa kawei ka jingiakhih, kaba ialeh pyrshah ia ki khar Assam (ha ki snem 1960-70), ba ki thmu ban nion da ka bor ban pynlong ain ia ka ktien Assam bad katei ka ialam syndon sha ka jingioh ia ka jylla rilum Meghalaya.
Nalor kitei ki lai bynta, ki jing iakhih, ka don sa kawei pat ka jait jingiakhih, kaba iai bteng haduh ha kine ki sngi bad kata ka dei halor ka jingtuid ki bar jylla lane ki mynder ri, ka jingiakhih ban pyrshah lynti rel, nangta ban dawa ILP, ban pyrshah Uranium, ban dawa ia ka jing ithuh ia ka ktien Khasi, ban pynbeit ia u pud u sam bad mynta lei ban pyllait noh ia u dewiong, ban ioh kham bun ka bhah kam sorkar bad sa kiwei de bad halor kitei ki mat, ki la don shibun shisha ki seng bhalang bad wat ki seng sain pyrthei kiba leh ialade kum ki khun langbrot, hynrei ki kam jongki, haduh ha kine ki sngi, ki kylla long kum ki suri.
Ngim donkam ban ia talain jrong thylliej eiei ruh em, namar ba ka ain kaba ngi dang iakren haduh ha kine ki sngi, ka dei tang ka ain jinglong trai ia ka khyndew, kaba la pynlong ain da U Bah MN Majaw lane ka Land Transfer Act bad hadien jong katei ka ain, ngim don shuh ia kino kino ki ain, kiba la thaw, na bynta ka jinglong kyrpang jong ka jaitbyn riew Khasi Pnar.
Man kawei pa kawei ka seng, kan mih shakhmat ban kren, kumba ka kham tip kham bha ma ka, ban ia kiwei halor u pud u sam, ka ILP, ka beh mynder ri bad kin kren bein kren khoh ia kiwei pat, la kum ka eit; hynrei ha kine ki 45 snem tam ne duna, ngim shym la iohi, ba kawei na ki mat ieid jaitbynriew kan urlong bad kaba sngewsih ka long, ba kitei ki nongpynkhih, ki la long heh long hain, katba u paidlang ka jylla, ula nang long ksew.
Kam dei tang katta, ha kaba kum kane ka por ba pyrshah ia ka jingtuid kiba nabar, hynrei kine ki nong pynkhih, ki leit beh tang ia ki nong bylla, katba kim shym la lah satia ban sei ia ki briew lajong, na ka bynta ba kin trei ia kitei ki kam bad mynta ka don ka jingkyrduh briew kaba jur, ha ka trei iing, ka trei surok bad wat ha ka jingleit trei sha ki bri ki bsah bad haba ka don ka jing pyrshah ia kiba nabar, ka dei ruh ban don ka lad ban pynbiang da ki briew lajong bad katei ka dei ban don ha ka jingmut jingpyrkhat jong ki khun samla kiba trei sengbhalang lane kiba trei sain pyrthei ruh; hynrei lada ngim don ia katei ka jingmut kaba thymmai, kumta kine ki jingiakhih, kiba naduh ka por ba ioh hill state, kin nym poi shaei shaei ruh, hynrei kin shu pynlong briew ia ki katto katne ngut kiba leh nongialam, ha kitei ki jingiakhih bad ki jingshisha ki paw tyngkrein ba kine ki nongialam sengbhalang, ki la long heh long hain, ki la kiew ka lak ka klur, namar ba ki dei kiba nud ban pynkhih paidbah, ia kine ki mat ki bym poi shaei shaei.
Kito kiba peit pyrman, kin iohi, ba ka jinglong jingman jong ka jaitbynriew, ka la nang tlor ha kiba bun ki liang, ha kaba ki Syiem, ki la shah dkhat noh shibun bah ki bor jongki, ki Rangbah Shnong, ki la shu long tang ki nongtrei kam sngewbha bad ki bor jong ka District Council bad wat ka sorkar jylla, ki la nang shah knieh noh ha ka sorkar India.
Kaba i syier shi katdei, ka long ba ba kine ki MLA, ki MP, ki MDC bad ki minister kiba mynta, ki dei kiba shu thap khrong beit na ka Delhi bad man ki ain, ba ka hukum ka Delhi, kim ju nud satia ban ia pyni bor bad katei ka dei, naduh ka ain dewiong, ha kaba ki shu pyndem ia ka hukum jong ka Delhi, ka jingker sainar shiah, ka jingpynbeit pud, ka jingbym don ki ain iada ia ki trai shnong, sa ka jingkurup ia ki jaka puta kaba la i shyrkhei sat ban tei surok, ban tei ia ki ophis sorkar India (katba ki trai shnong, ki hap shong wai ha iing jong ki heh spah), nangta sa ka thungkam thungjam, ha kaba la thep da ki briew kiba nabar, ba kin pyndap smam ia ki ophis sorkar India bad sorkar jylla, ha kylleng ka ri Khasi Jaintia.
Phi don ban ong eiei?