Ha ki khyndiat sngi ba ladep, ka Central Pollution Controll Board (CPCB), ka la pyni, ba ka jingjaboh jong ka lyer ha Byrnihat, ka la jubor haduh katta katta, ha kaba ka Air Quality Index, ka la poi sha ka 302 bad katei ka tam duh ia ka Delhi, kaba long 243, nalor kiwei pat ki nongbah jong ka India.
Katei ka jingmih ka lyer jaboh, ha Byrnihat, ka la long kaba palat than, ba haba ia nujor, ia katei ka shnong rit, ba kan kham palat pynban, ka jing jaboh jong ka lyer ha kylleng ka Ri India bad katei ka pyni, ba ka tnat Pollution jong ka sorkar Jylla, ka la pheil, ia la ka jong ka kamram jongka bad ka la shu ai mon, ia ki kompeni, kiba don ha katei ka jaka, ba kin trei torti bad pynmih ia ka jaboh jabain, khlem da pyrkhat shuh ia ki jingim briew, kiba shong ha katei ka thain.
Lada ka tnat Pollution, kam leh eiei noh, kumta ka pyni, ba ka jingma, kaba jur, ka ap ia ka shong ka sah bad ka koit ka khiah jong ki briew, kiba don ha ka shnong Byrnihat bad ha ki shnong ba marjan, namar ba katei ka tdem jaboh, kaba mih na u rnga, kaba mih na u dewiong bad kaba mih, na ka jingsain nar, kan rung ha ka umbam umdih jong ki briew, kan leit hap ha ki tnum iing lane ha ki jaka shong jaka thiah bad ha ki dohnud dohtor jong ki briew bad kan ktah ia ka jingring bad pynhiar mynsiem jong ki khyllung khynnah bad kumta, kin sa mih bun bah ki jingpang khyllah, naduh ka jingpang sniehdoh, ka jingpang shadem bad ka jingring bad pynhiar mynsiem bad kumta ki mynsiem briew, kin sa duh bad jot ei, tang na ka bynta, ka jingim jong kitei ki karkhana.
Lyngba ka jinglap jong ka Central Pollution Board, kumta, ka la dei ia ka Meghalaya Pollution Board, ba kan shim khia, ban thew ban woh, ia ka jinglong jong ka lyer, ha kitei ki jaka, ba don bun ki karkhana, kum ha Byrnihat, ha Lumshnong bad kiwei pat ki shnong ha East Jaintia hills, nangta ha Shallang, ba don ki karkhana Coke bad ha kiwei de ki jaka, na ka bynta ban teh lakam ia ka jingleh thurmur bad kaba ktah ia ka koit ka khiah jong u paidlang jong ka thain hi baroh kawei.
Kam dei tang katta, hynrei, ka pyni, ba ka jingai jingbit jong ka tnat Pollution, ka la pheil, lane kaba la shu iaid lyngkar, khlem jingkhein jingdiah bad nangta, katei ka pyni ruh, ba kitei ki karkhana, kim da pyndonkam thikna ia ka ding ilektrik, hynrei, ki shu thang kat kaba lap, tang ban ioh pynmih, ia ka mar lajong bad kam dei tang katta, hynrei, ka la donkam ruh, ia ka tnat Pollution, ba kan tohkit noh, sa ia ka jingsawa, kaba pynmih, da kitei ki karkhana, namar ba haba ka jur ka jingsawa, kumta ka pyndik ia ka leit ka wan, ka iaid ka ieng, ka shong ka sah bad khamtam ha ka por mynmiet myniong, ba ka dei ka por thiah jong ki briew; namar haba thut ka thiah ka dem, kumta ka pyntroin ruh, ia ka koit ka khiah jong u briew.
Phi don ban ong eiei?