Ka sorkar Meghalaya, lyngba ka tnat pule puthi, ka la pynbna ha ki khyndiat sngi ba ladep, ba kan pyntreikam ia ka roster system, ha kaba iadei bad ka jingthung kam nonghikai bad katei ka thew hi malu mala (lada kam tam ruh) ba kan don ka bhah kaba 40 percent ha ka jingthung kam nonghikai ha ki skul sorkar, ki skul ba ioh jingiarap na ka sorkar lane deficit system.
Ha kaba iadei bad katei ka mat, u myntri ka tnat pule puthi, u iathuh, ba kin don kumba 800 tylli kitei ki kam, kiba dei ban pyndap ha kine ki khyndiat snem ban sa wan.
Ngim tip, ia kaei ka jingmut kaba don ha ka sorkar, ba kan phiah ia kitei ki 800 tylli ki kam bad la kan phiah, da kaba ai beit baroh 300 ne 400 tylli sha ki Garo, ha Garo hills bad nangta sa 300 ne 400 tylli sha ki Khasi ha Khasi hills bad lada ka long kumta kan long kaba sngewtynnad, hynrei tang shu la jakri jaka, kata ka mut ba kiba bun ki nonghikai Garo kin sa poi sha ri Khasi bad kiba bun ki nonghikai Khasi, kin sa poi sha Ri Garo bad ka jingmih nangta, kan dei sa kawei pat ka mat, kaba dang hap ban iatai bha.
Kam dei tang kata, ka wan sa kawei ka mat bad kata ka long, ba kumno ka sorkar jylla, ka lah ban tuklar ia ki school deficit, haba ia ki kam, ki ju thung hi ki managing committee bad nangta ba ki nongtrei lane ki nonghikai, kim don satia ka jingiadei bad ka tnat pule puthi jong ka sorkar jylla.
Kane ka bhah jong ka 40 percent, kam trei kam tang ia ki skul, hynrei kan trei kam ruh ia ki kolej bad hangtei ruh ka don ka mat, ia ki nonghikai kiba tbit bad kiba la pyndep ia ka NET lane ia ka Ph.D ha ki sobjek kiba eh, kum ka Physics, Chemistry, Mathematics bad sa shibun kiwei bad kumta, lada jia ba ki Garo lane ki Khasi, kim don ia kitei ki samla kiba tbit, kumta kitei ki kam kin shu sahkut noh kumto bad katei kan ktah ia ki samla pule, kiba donkam ia kitei ki sobjek.
Kane ka dei ka sobjek, kaba donkam bha bad ka la dei namarkata ia ka sorkar jylla, ba kan da pynleit jingmut ba kan pyniaid tang ia ka 40 percent na bynta kawei ka jaitbynriew, hynrei, ka la dei ban iaid noh da ka bhah kaba 80 percent bad hangta, kin jied ia ki nonghikai kiba bit duh, ba kin rung kam ha ki kolej jong ka jylla.
Ki seng bapher jong ki Garo, ki la pynpaw, ba ki dang sahdien shibun bad kim pat kwah ban pynkylla ia katei ka bhah hapdeng ki Khasi bad ki Garo bad ha ryngkat katei ka jingkren, ka don ka mat, kaba ngi hap ban iashai bad kata ka long halor ka jingdonbriew, hynrei lada ka skul ka donkam ia ki nonghikai Science, Mathematics bad kumta ter ter, katba ki samla Garo ne ki samla Khasi, kim don satia kiba bit ia katei ka kam, kumta, lada shu buhteng noh, kan shu pynjot kai ia ka jingpule ki samla bad haba shu peit bad bishar na ki jingmut kiba pher, kumta ka la dei ba ka roster system lane ka reservation, kam dei ban wad daw eh, ha kaba iadei bad ka pule puthi.
Phi don ban ong eiei?