“Bethlehem”

AIS Suja

Ka Bible ka iathuh shaphang ka Bethlehem. Ka Bethlehem ka don 10 kilome tre shathie Jerusalem bad na ka duriaw Mediteranian, ka don 73 kilometres shatei mihngi ka Gaza.

U Prophet Mikah u la thoh shaphang ka Bethelehem ha ki snem 3 century B.C, kumne: “Hynrei ma pha ka Bethlehem Ephrathah la ka long ka barit hapdeng ki hajar Judah (Israel) hynrei ma pha kein un mih ha nga (ha u Blei) uwei u ban sa long u Nongsynshar ha Israel: uba ka jingmih jong u ka long na mynhyndai naduh bymjukut” Mikah 5″2.

La iathuhlypa da u Mikah naduh ka spah snem ba 8 kaba mut da ki hajar ki snem mynshuwa. U Prophet Isaiah ruh kumjuh da kaba ong – “Namar kata u Trai hi un ai dak ia phi ha khmih ka thei Sotti kan pun khun, kan kha ruh ia u khun yn khot ruh ia ka kyrteng jong u Immanuel” Isaiah 7:14.
Slem slem bah la pynurlong ia ka jingiathuhlypa na ka bynta ka Bethlehem ha kaba u Immanuel un wan. Ka por ka jia katkum ba ka iathuhlypa da ki Nongiathuhlypa kaba ong – “Pha ruh ka Bethlehem ka Ri Judia, pham long iba rit tam hapdeng ki syiem Judia: naba na pha un mih u Nongsynshar u ban sharai ia ki briew jong nga, ki Israel” Mathaios 2:6.
Kumta ha ka ia kaba biang, u Blei u la phah ia la u khun ia uba la kha na ka briew (Mary) ia uba la kha hapoh ka hukum” Galatia 4:4 U la wan ban pyndep (fulfilled) Mathaios 5:17-18 / Loukas 24:44. U la wan ban long u Lyngdoh (Priest) u long ruh u ksiang ka Jutang kaba kham bha (kaba Thymmai)” Hberu 8:6. U long u ksiang ka jutang bathymmai ban siewspah ia kita ki jingpalat kiba hapoh ka Jutang ba Nyngkong” Hebru 9″15.
Dei halor kane ka nongrim ba u Blei u la phah ia la u khun sha kane ka pyrthei kum ba la ong da ki Nongiathuhlypa. Haba la jia ka ia, la kha ia u khun u Blei sha kane ka pytrhei. Haba la jia ka ia la kha ia u khun u Blei na ka briew kaba long ka Mary Thei sotti bad la kyrteng ia u u Jisu: naba un pynim ia ki briew na ki pop jong ki” Mathaios 1:21. Naka bynta ki briew baroh Jiw bad Jentil kein. La kha ia u Jisu ha Bethlehem Judia ha ka por ba u Herod u long Syiem” Mathaios 2:1.
Ha Bethlehem, la kha ia u Jisu Khrist ha kata ka Ri Judia, don ki nongaplangbrot jong ki. Ha kata ka por, la wan u angel u Trai na bneng ha ka burom ba tyngshain sawdong jong ki, ki nongaplangbrot ki sngew phylla bad sheptieng ban iohi ia ka jingjia baphylla. Kumta u angel u la ong ha ki – “Wat sheptieng ha khmih nga wallam ha phi ka khubor ba bha, ka jingkmen bakhraw, naba ha kane ka sngi la kha ha phi ha ka shnong u David ia u Nongpynim uba long u Khrist u Trai” Loukas 2:8-11.
Kaei ba la jia? Kyndit kyndit la don lem bad uta u angel bad u paidbah ka bneng (ki angel) ki da iaroh ia u Blei ki ong – “Ka burom ia u Blei ha kiba jrong tam eh. Ha ka pyrthei ka jingsuk ha ki briew ha kiba u sngewbha eh” Loukas 2:13-14.
Hadien kane ka jingpynbna jong ki angel kita ki nongaplangbrot, ki la ia leit shaduh Bethlehem bad ki la shem shisha hangta ia ka Mary bad u Joseph bad ia u khunlung Jisu ba u thiah ha ka shyngoid …… kita ki nongaplangbrot ki la leit phai noh da kaba ba burom bad iaroh ia u Blei na ka bynta kiei kiei ia kiba ki la iohi bad iohsngew kumba la iathuh ha ki da u angel” Loukas 2:20.
Kumta ia ka Bethlehem la niew kyntang ia ka baroh kiba ngeit, la sumar bad pynneh pynsah haduh mynta da ki Khristan kiba don ha kine ki jaka. Haduh mynta bun bah ki Khristan ki leit ban jngoh ia kane ka Bethlehem bad mynta haba la jan ka Khristmas, la pynphuh pynphieng ia kane ka jaka da ki riewngeit Khristan bad mynta u snem ruh la pynriam pynbeit (decorate) naduh une hi u bnai December.
Ha Bethlehem la kha ia u Jisu Khrist. Hynrei u Blei ka ktien jong u kam iathuh ha ngi ia ka sngi, u bnai ne u snem. Hynrei la sngewthuh ba la kha ia u Khrist ha ka por khriat ki bnai tlang, u Blei u buhrieh ia kine kiei kiei ba u briew un wad da lade hi wat la ka dei da kaba shu antad ia ka por, hynrei tang kane kawei ngi tip bad pdiang ba la kha ha ngi ia u Khrist u Nongpynim ka pytrhei, ha Bethlehem ka ri Judia” Mathaios 2:6.
Kumta ka pyrthei baroh ka tip bad sakhi ba la kha ia u syiem ki syiem uba long u Khrist u Trai ha Bethlehem Judia.
Kumba la ong da u Prophet Mikah, ba ha Bethlehem un wan mih u Nongsynshar ha Israel bad halor na bymjukut, un synshar halor ki Israel bad halor ka pyrthei ha kata ka 1000 snem ka ban sa wan bad shaduh bymjukut. Jingpynpaw 21:1-27. Uta u dei u Jisu Khrist u Trai, ia uba ki Israel ki ia ap khmih lynti mynta kum u Messiah, uta kein ia uba la kha ha Bethlehem ka ri Judia. Amen.