Editor badonburom,
Sngebha pynmih ha u rupang (kotkhubor) bad ha u rupang.com.
Ha ka shi tarik jong u bnai Jylliew ka la mih kawei ka jingthoh ba ai ai kyrteng, “U Phadar Khyllah Sngi Uba Kwah Ban Mih Tdong” ha ka kot khubon jong phi da i wei i Bah Francis Syiemlieh ha kaba iadei bad ka article jong nga ha kawei ka kot khubor Phareng. Nga sngew lyngngoh ba kat ka kotkhubor ba badonburom kum ka Rupang ka mynjor ban pynmih ia kum katei ka jingthoh.
Ki don kiba ong ba u Bah Francis u dei u para klas jong nga ha Mawlai. Lada dei ma i nyngkong nyngshap nga kwah ban ban ai khublei ia i. Kyrmen i koit i khlain. La slem bah ym juh ia kynduh shuh. I lah ban kontak ia nga da ka email ne ha Facebook. Lada nga wan Shillong ngi lah ban ia kynduh ha kano kano ka jaka. Nga kynmaw ba i long i khynnah ba tip sngi bad ba riewblei.
Ngam kwah ban ong bun halor ka jingthoh jong i Bah Francis namar ki paidbah hi ki la tip ka kum kumno ka long katei ka jingthoh jong i. Ka dei tang ka jingthad madan (personal attack) para briew. Ki ktien ba i pyndonkam ngim lah ban pynmih paitbah. Ka jong thoh jong nga ka dei tang halor ki ishu (issues). Ym don kano kano ka jingsngew shimet (personal). U Bah Francis u dei ban tip ba don bun ki long ialam niam ha baroh ki jait niam bapher bapher ha ri India bad ha ka pyrthei hi baroh kawei kiba dei ki nongthoh. Ki don bun kiba long journalist bad ki thoh pyrshah ia ki jongleh, ki jingkren, ki polici jong ki sorkar bad ki nongsain pyrthei. Ki don bun ki nongialam niam kiba kren ne thoh pyrshah ia u President Donald Trump jong ka America. Ha Brazil, ha ki ri Europe ruh kumjuh. Ha kine ki sngi ki don ki pastor kiba kren pyrshah ia u Trump, ia ki governor bad ia ki polis namar ba ki long racist bad ki video jong ki ki la long viral. Kumjuh ruh ha ri India jong ngi ki nongialam niam ki shait pynrem jur ia ki jingjia ha ri India jong ngi khatam ha kaba iadei bad ka secularism ne ka jinglaitluit niam.
U bah Francis i ong ba i ngeit ha ka theocracy ym ha ka democracy. U don ka jinglaitluit ban ngeit kumta hynrei ngi tip ba la jan baroh ki ri ha ka pyrthei ki dei kita ki ri democratic bad secular. Ka ri India jong ngi ruh kumjuh. Ka jylla Meghalaya ruh kumjuh. Nga ngeit skhem ba i bah Francis i la thep vote. Ka jingthep vote ka dei ka jing pyniaid democracy. Ha kum kane ka rukom jingshynshar ki jaitniam baroh ki laitluit bad ka jingshynshar pyrthei bad ka niam kim ia khleh. Kumta haba u MLA Adelbert Nongrum u la duwai bad pule ia ka Baibel ha iing Assembly ka dei kaei kaei ka bymdei namar u ai nuksa ia kiwei ki jait niam ruh. Kin sa don sa kiwei ki ban pule Koran ne Bhagavad Gita bad kumta ter ter. Kane kalong kaba pyrshah ia ka Constitution jong ka India.
Ka jongthad madan jong i bah Francis ka la long kaba palat bad kaba klem daw. Nga kwah ban ong tang shimat armat. U bah Framcis u pynpaw wat ia ka rynīeng jong nga ruh. Kane kam pynrem ei ei ia nga shimet namar dei u Blei hi uba la ai ym i Bah Francis. I bah Francis i kren bein ia kiba lyngkot baroh. Katkum ki kot shaphang ka jait bynriew Khasi ba nga la pule nga lap ba ki nongthoh ki ong ba ngi dei ki briew kiba lyngkot. Kumta i bah Francis i kren bein ia ka jaitbynriew hi baroh kawei bad khamtam ia kiba kam lyngkot ka rynīeng. Lehse ha kata ka ‘theocracy’ jong i ia ngi kiba lyngkot ka rynīeng ym don jaka.
I bah Francis i la sien kyrteng ia nga kum u Albert Thyrniang Rangblang. Kane ruh kam pynrem ia nga shimet. Nga sngewsarong ba la kha ia nga ha katei ka shnong. Ngam tip balei i bah Francis i isih ia ka shnong jong ngi. Lehse ba dei ka shnong nongkyndong. I bah Francis la pynsngewsih ia ki nong Rangblang baroh, ia ki nongialam niam ba mih na katei ka shnong bad ia baroh kiba la sah bad trei ha kiwei ki jaka hynrei la kha bad la pynheh pynsan ia ki ha katei ka shnong ba la pynpawnam da i bah Francis. Lad aka shnong jong nga ka dei kaba ha sor hato in leh kumjuh ne em?
I bah Francis i la jer kyrteng ruh ia ka Nongstoin Diocese. Ka tei ka diocese kam don jong ia dei ei ei ha kane ka khep. Kam dei ka Nongstoin diocese ba btah ia nga ban thoh ia kato ka article. Balei pat pynmih ia ka kyrteng Nongstoin diocese? I mut aiu?
I bah Francis i la ai ‘ultimatum’ ia nga ba nga dei ban batai shai kdar nga dei u ei ne nga leh aiu. Lada i Bah Francis i don bor halor jong nga i dei ban ai da ka jingthoh khnang ba ngan leh ia kaba don kam.
Shuwa ba ngan pynkut noh nga kwah ban kyrpat ia phi sa shisien ban sngewbha ban peit bniah ia kum kino ki jingthoh kiba dei ban pynmih bad ia kum kino ki bym dei ban pynmih khang ba kan long ruh ka jinghikai ia ki nong pule jong ka kot khubor jong phi.
Khublei shibun
Albert Thyrniang
Umswai, West Karbi Anglong, Assam 782410
[email protected]
Phi don ban ong eiei?