B.M Pugh
“KA RI SYIAR”
[ba bteng] Ia ka kam ri syiar mynta ka por la shim ba ka long ka jait jingtrei kaba kyrpang ha kaba lah ban wanrah shibun ka jingiohnong. Ha ki por myshuwa la ri ia ki syiar tang ba shu sngew ieit, ne, jait ba la ju mlien ka ri jingri. Katba nang iaid ki sngi, ki briew ki iai pyrshang ban ioh ia ki jingbam kiba kham bha khnang ban kham tei ia ka met. Kumta la lap ba ka don shibun eh ka jingdawa ia ki pylleng syiar bad kumjuh hi ruh ia ka doh syiar. Khnang ban pyndap ia kane ka jingdawa ba khraw, ha ka jingnang jingstad ba mynta, ka Veterinary Science ka la pyrshang shibun ki lad ban pynmih ia ki jait syiar kiba lah ban kha pylleng shibun bad ruh ia ka rukom ri ba khambha.
La bynta ia ki jait syiar ha ki ar bynta kiba iar :-
- Ki ‘iarkha – Kiba lah ban kha pylleng bun.
- Ki ‘iar bam doh – Kiba san ne heh kloi ka met
Ka ri syiar ka ai jingmyntoi shibun bha ia ki nongri kum ka kam ba bynrap ia ka ioh ka kot. Kumta haba mut ban shim ia kane ka kam, dei ban da pyrkhat sani bha, kumno ba ka jingpynlut kan wanrah sha ka jingiohnong.
Kumno ban sdang ka ri syiar Farm?
Kine harum ki long ki mat ba kham kongsan ba dei ban da khmih thuh bha :- - Ka Jingjied ia ka jaka :- (a) Ka jaka na ka bynta ka farm barabor ka dei ban long kaba kham pajih na ka shnong ka thaw ne karkhana ha kaba lah ban ioh ia ka lyer ba khuid.
(b) Ka dei ban long kaba biang ka lynti syngkien ba lah ban pynsuk ha ka leit ka wan bad ruh ha ka kit ka bah.
(c) Ka dei ban long ka jaka kaba lah ban ioh ka um kaba khuid lane ba don tyllong um hajan.
(d) Kan bha shibun lada dei ka jaka kaba la don line electrict. - Ka iing lane ka rukom thaw iing thaw sem:-
(a) Ka kham bha lada lah ban thaw da ka iing dewbilat
(b) Ka kynjang ka dei ban long kham hajrong na madan ryngkat bad ki nala kiba biang khnang ban nym lang ka um, ban iada na ka jingshongsngem.
(c) Ka iing lane sem syiar ka dei ban long kaba khuid bad ba ioh lyer bad jingshai (Good ventilation)
(d) Ka nongrim iing ka dei ban phai na Mihngi sha Sepngi.
(e) Ka jingdonkam jaka (Floor space) na ka bynta iwei iwei i syiar ka long katkum ka rta kumne harum:-
0 -4 taiew ….. 0.5 Sq.ft
4 – 8 taiew ….. 1.0 Sq.ft
9 – 16 taiew ….. 1.5 Sq.ft
16 – 20 taiew ….. 2.0 Sq.ft
20 – taiew shaneng ….. 2.5 Sq.ft
Ka rukom ri ia ki khun syiar:-
Ki khyndiat sngi ba dang sdang ka jingim ki khun syiar ki long kiba donkam tam ban kham khmih thuh bad sumar bha namar dei ha kane ka por ba ki khun syiar ki lah ban ioh kem ia ki jingpang ba ha rukom. Ki khun syiar ba bha bad ba shait ba koit ki kylla long ki syiar kha pylleng ba bha hadien ha bud.
Kumno ngin pynkhreh ha kaba iadei bad ka ri ia ki khun syiar?
- Ki jingpynkhreh na ka bynta ka ri khun syiar ki long kumne harum :-
(1) Dei ban pynbiang lypa ka kamra shwa ban wan poi ki khun syiar. Namar ia ki syiar la ju sdang ban ri naduh ka sngi ba ki mih pyrthei (day old chick)
(2) Pynthylli ia ka sem lane kamra kaba mut ban buh khun syiar la kumno kumno 1 1/2 bnai hadien ba la weng noh ia ki kynhun syiar barim.
(3) Sait ia ka madan da ka um lane umsoda bad synreit dawai malathion ne sumithion ia ka kamra baroh kawei.
(4) Siang da u skum kurrat lane da u stait kba ia ka madan ka ban nym duna la kumno kumno 2 inchi ka jingrben.
(5) (i) Buh ia ka shang-pynsyaid (Brooder) kaba don bad ki bulb electric ban ai jingsyaid. Kane ka long syriem kumba kdup khun ka kmie.
(ii) Ker noh sawdong ia ka shang-pynsyaid khnang ban iada na ka jingsakma ki khun syiar kiba lah ban kem khriat bad iohpang lada jngai than na ka shang-pynsyaid.
(iii) Ka jingsyaid hapoh shang-pynsyaid ka dei ban long :-
Ha ki khun syiar ba 1 taiew ….. 95 F
Ha ki khun syiar ba 2 taiew ….. 90 F
Ha ki khun syiar ba 3 taiew ….. 85 F
Ha ki khun syiar ba 4 taiew ….. 80 F
Ha ki khun syiar ba 5 – 7 taiew ….. 75 F
Ha ki khun syiar ba 8 taiew ….. 70 F
Wat la katta, ka jingdonkam ki khun syiar ia ka jingsyaid lah ban ithuh ne kine ki dur harum :-
Phi don ban ong eiei?