Shillong:U MLA ka Amlarem Constituency u ba long ruh u myntri ka tnad pule puthi jong ka sorkar jylla u bah Lahkmen Rymbui u la ong ba ka jingpyrshah kaba la pynpaw da ki Hynriew shong ban pyrshah ia ka jingwan bret niut ha ka shnong Mynkjai, ka dei namar ba ka sorkar ka dei ban wad da ka lad ki lynti ban neh shirta, ym ban shu hun tang ba shu buh shiteng por ia ka jaka bret niut.
“Ka jingpynlong ia ka jaka theh niut kaba shiteng por kan ym lah ban weng ia kano kano ka jingeh ka la dei ka por ba na ka liang jong ka sorkar kan shim ia ki lad ki lynti ban shim khia ia kane ka mat bad ban pyntrei kam ia ka Solid Management rule 2015 ha baroh kawei ka jylla”u la ong.
U bah Rymbui ha ba pynshai ia kane ka bynta, u la ong ba kane ka mat ka dei kaba sah slem bha ha ka ba naduh u snem 1990 ia ki niut la bret ha jan ka wah Myntdu ha Riatsiatsim hadien kane ha u snem 1994 la rah ia ka ne sha Mynkjai, naduh kato ka por ki paidbah ki la ju pynpaw ia ka jingpyrshah namar ka rukom bret niut ha ka ne ka jaka ka wanrah ia ka jingma ha ka ba ia dei bad ka koit ka khiah jong ki nongshong shnong.
U la ong ruh ba ka jaka bret niut ha Mynkjai, ka dei kaba hap hapdeng jong ki ba bun tylli ki shnong kiba kynthup ia ka Mawpud, Mawstem Pynthor, Somanong, Madan tyrpaid Umsohlang dei na kane ka daw ba naduh kane ka por hi ki nongshong shnong ki la ju pynpaw ia ka jingpyrshah bad ki dawa ba ym dei ban buh ia kane ka jaka bret niut ha ka ne ka jaka.
“Ha u snem 2017 la rai biang ban theh niut ha ka jaka ka ba jngai tang 250 meter na ka ne ka jaka, ha kaba na ka liang ki nongshong shnong ki la pyrshah namar ba kane ka jaka ruh ka dei ka ba jngai tang 150 mitar na ka surok bah” u la ong.
Hadien ka jingpyrshah kaba jur ha u bnai lber, mynta u snem ki bor District, ki la rai ban sangeh noh ka ka theh niut ha kane ka jaka bad ka Jowai Municipal bad ka JHADC ki la pyrshang ban wad ia ka jaka ban theh niut ka ba thymmai, hynrei na ki daw ym pat lah ban shem ia ka jaka ba thymmai, u niut ha Jowai u la shu sah kumto.
Ha ka 8 tarik mynta u bnai u Deputy Commissioner, Jowai, namar ba ym pat ioh ia ka jaka bret niut ba thymmai u la shim ia ka rai ban bret niut biang ha jaka ka ba don ha Mynkjai kumta la mih ka jingpyrshah ka ba jur ha kaba na ka liang u SDO ban khang na kano kano ka jingkulamar u la pynjari ia ka 144cr ha kane ka jaka.
Ha ka 9 tarik mynta u bnai na ka liang u SDO u la pynlong ia ka jingialang ha Amlarem, ban pynbeit ia ka ne ka mat, hynrei kane ka jingialang ka khlem poi shaei sha ei ruh namar ka jingiakhih jong ki paidbah ba dawa ban weng shisyndon ia ka hukum ban bret niut ha ka ne ka jaka.
“Mynta ka sngi u Commissioner ka Division u ba long u Commissioner Secretary ka Urban Affair, u la pynlong ia ka jingialang ha kaba yn ym pat tip kaei ba mih na ka ne ka jingialang namar ba ngam pat ioh ia ka kaiphot ba pura ha lor kane ka jingialang” u la ong .
Na ka liang ka JMB ban ialeh ban pynioh ia ka jaka bathymmai ka la pynmih ia ka EOI, na ka bynta ki briew ki ba don ia ka jaka khnang ba ka sorkar kan lah ban shim ia kine ki jaka ban pynlong jaka ban bret niut.
U bah Rymbui u la ong ba kane ka jingiakhih jong ki paidbah kam dei halor ka jingbret ia u niut, hynrei kadei ban pynbiang ia ka rukom ban bret ia ki jaboh kat kum ka kyndon jong ka Solid Waste Management Rule 2015, kaba la kren shai ba kaei kaba ki dei ban bret bad kiei ki bym long ban bret bad kumno ym pyniaid ia ka jaka bret niut, hynrei ha jaka bret niut ha Mynkjai ka dei tang ka jaka ka ba shu leit ban bret ia u niut khlem da bud ia ki kyndon jong ka SWMR.
U la ong ruh ba na ka liang ka NGT ruh ha u snem 2018, ka la kren shai ba ia ka ei ba ki dei ban leh bad ia kaei ka ba kim dei ban leh ha kaba ia dei bad ka jingbret ia u niut u bah Rymbui u la ong ruh “Haba nga dang bat kum u myntri ka tnad Environment ngi la ju pynlong ia ka jingialang bad ka tnad Pollution Control board ka Environment, tnad forest ban peit kumno ba pynbiang ia ki jaka bret niut ha ka jylla baroh”.
U la ong ruh ba ka jingai Quit Notice jong ki Synjuk Ki Waheh Chnong Jowai pyrshah ia ki hynriew shnong, ka long ka bym lah ban pdiang, namar ba lada da tang da ki taiew kim lah ban bret ia u niut ruh ki sngewthuh ia ka jingeh, namar ba ka la shah ktah ia ka koit ka khiah kumno ki pyrkhat ia kito ki briew kiba hap ban shah ia kane da ki 20 snem mynta bad kumta, ula ong ia ki SWC ki dei ban ban iasnoh kti lang ban weng ia kane ka jingeh.
“Ka la dei ka por ban ia snohkti lang ban ialeh ban weng ia ka ne ka jingeh ha ka ba ka sorkar ka dei ban shim khia ban pyntrei kam ia ka Waste Management ha baroh kawei ka jylla bad ngi kyrmen ruh ba ka sorkar bad ka District Council kan ioh ban wad noh ia ki jaka ban bret niut”. U la ong ruh ba ka jingdonlang ka Municipal Board, U DC bad ka Dorbar shnong ki dei ban wan lang hajuh, ban weng ia kane ka jingeh namar ba naduh 1990 ki la shu rah shi rah ia ka jaka bret niut bad kumta kane kan ym lah ban iarap, kumta ngin hap ban wad ia ka jaka ka ban long ka ban neh shirta”.
Phi don ban ong eiei?