“AI NGIN DON KA JINGIEIT KABA SHISHA”

Dr. B.R. Marpna

To ngin ia phai na ka pharshi shaphang U Nongsamaria Babha ba la thoh ha ka Gospel Loukas 10:25-28 “Ha khmih ruh, uwei u riewsaid u la ieng bad u la tynjuh ia u, u da ong, Ko Nonghikai, ngan leh aiu ba ngan ioh ka jingim bymjukut? U te u la ong ha u, La thoh aiu ha ka hukum? kumno me pule? U te u la iathuh bad u la ong, men ieit ia U Trai uba U Blei jong me da ka dohnud jong me baroh, bad da ka mynsiem jong me baroh, bad da ka bor jong me baroh, bad da ka jingmut jong me baroh: bad ia la u paramarjan kumba ialade. U la ong te ha u, Me la iathuh ia kaba dei: to leh ia kane, te men ioh im”

Haba ngi peit ha kane ka bynta, ngi iohi bad lah ban ong ba une u dei uwei napdeng ki pharisi ne ki riewsaid bad uba tip bha ruh ia ki hukum. U la buh jingkylli ia U Jisu tang ban tynjuh ia U bad ia kane ngi lah ban shem ruh ha ka Gospel Mathaios 22:35 “Uwei u riewsaid te uba na ki, khnang ban tynjuh ia u, u la kylli” Hangne ngi lah ban sngewthuh ba ka phang pdeng jong kane kadei ka “Ka Jingieit ia U Blei bad ka Jingieit ia ki Paramarjan”.

Ka khubor shaphang ka “Jingieit ka long kawei na ki khubor kaba ngi la ju iohsngew bad pynkynmaw ia ka bun bunsien na kawei ka Sunday sha kawei ka Sunday bad na kawei ka por sha kawei pat. Hynrei katno ngut napdeng jong ngi kiba la pyntreikam ha ka jingim kaba shimet shimet? Wat lada ngi lah ban iohsngew ia ka bun bun sien hynrei ngi tip skhem ba ka Ktien U Blei kam ju man rim bad ka iaipynkynmaw khnang ba ngin lah ban pyntreikam ia ka ha ka jingim ba man la ka sngi. Ka Jingieit ia U Blei bad ka Jingieit ia ki paramarjan, ki long ki artylli ki hukum kiba la sdien ia ki hukum baroh (Mathaios 22:40) “Ha kita ki ar hukum la sdien ia ka hukum baroh, bad ia ki nongiathuhlypa”. Ka long ruh ka hukum kaba kongsan tam na ki hukum baroh bad ban kren shaphang ka Jingieit ka long kaba iar haduh katta katta bad lada kren sani bha ka lah ban shimpor da ki bnai lada ngi shim ia ka kum ka Bible Study. Hynrei hangne, ngin shu shim tang katto katne ban iakren halor kane ka subject kaba iar bad kan kham suk ban sngewthuh.

1. Balei ngi dei ban ieit ia U Blei? a) Namar ba U Blei U long ka Jingieit bad ka dei ruh ka jinglong ka jong U hi. I Ioannis 4:7-8 “Ko hep baieit, to ngin ia ieit paralok hi, naba ka jingieit ka long na U Blei: te uwei pa uwei baroh uba ieit la kha ia u na U Blei, bad u ithuh ia U Blei. Uta u bym ieit um ithuh ia U Blei, naba U Blei u long ka jingieit” b) Namar ba U la ieit shuwa ia ngi U la ieit shuwa ia ngi namar ngi dei ki jingthaw jong U Blei. U la thaw kyrpang ia u briew na ka bynta ialade. (Jenesis 1:27: Salm 8:3-6). Ia kita kiba u la thaw U la ieit ruh ia ki bad U la pynshong nongrim ia la ka jingiadei ha ka jingieit. Namarkata U Apostol Ioannis u pynskhem ia kane ka jinglong U Blei. I Ioannis 4:19 “Ngi ieit ma ngi ia u, naba u la ieit shuwa ia ngi”
2. Kumno ban ieit ia U Blei? a) Ban sumar ia ki hukum jong U Ioannis 14:15 “Lada phi ieit ia nga, to sumar ia ki hukum jong nga” b) Namar ba U Jisu ruh u la sumar ia ki hukum U Kpa jong U Ioannis 15:10 “Lada phin sumar ia ki hukum jong nga, phin ioh iaineh ha kata ka jingieit jong nga ; kumba nga kein nga la sumar ia ki hukum uta U Kpa jong nga, bad nga iaineh ha ka jingieit jong u”
3. Balei pat ngi dei ban ieit ia ki paramarjan? “Namar ka dei ka hukum U Trai Jisu (Mathaios 22:36-40). Kam dei ka jingai jingmut (suggestion) ne ka jingkyrpad (request) kaba ngi lah ban dang ai daw. Ka dei ka hukum kaba ngim lah ban ai daw (excuse), lait sa tang ka jingiap hi. Paramarjan ka thew ia ki parabriew. Ki lah ban long hajan ne jngai tangba kiba ngi ia ia kynduh man la ka sngi ha ka jingim jong ngi. Ngi iohi ia ki man ka sngi bad ka donkam ba ngin ieit ia ki da ka jingieit ka jong U Jisu. Ngim lah ban ong ba ngi ieit ia U Blei ia uba ngim shym la iohi katba ia ki pat ngim lah ban ieit wat lada ngi iohi ne iakynduh ia ki”.
4. Ngi dei ruh ban ieit ia ki parabangeit a) Namar ba lada ngim ieit ia ki, ngi don ha ka jingdum. Lada ka dei ka hukum ban ieit ia ki parabriew katno tam ngi dei ban ieit ia ki parabangeit khlem da niew shiliang khmat. I Ioannis 2:9 & 11 “Uta uba ong ba u don ha kata ka jingshai, bad uba shun pynban ia u parabangeit jong u, u don ha kata ka jingdum haduh mynta. Hynrei jar uba shun ia la u parabangeit u don ha kata ka jingdum, bad u iaid ruh ha kata ka jingdum, bad um tip shuh shaei u leit, haba kata ka jingdum ka la pynmatlah noh ia ki khmat jong u.” b) Lada ngim ieit ia ki ka paw ba ngi dang sah ha ka jingiap bad ngi long ruh ki nongshohnoh briew I Ioannis 3:14-16 “Ngi tip ba ngi la lait shiliang na ka jingiap sha ka jingim, naba ngi ieit ia ki parabangeit. Jar ubym ieit u dang sah ha ka jingiap. Uwei pa uwei baroh uba shun ia la u parabangeit u long u nongshohnoh briew: bad phi tip ba ym don u nongshohnoh briew uba don ka jingim bymjukut kaba sah ha u. Ha kane ngi la ithuh ia kata ka jingieit, naba u la aiti noh ma u ia la ka jingim na ka bynta jong ngi: ngi ruh ka dei ia ngi ban aiti noh ia la ki jingim na ka bynta ki parabangeit.”
5. Shuh Shuh, U Jisu U hikai ia ngi ba ngi dei ban ieit ia ki nongshun jong ngi Mathaios 6:44-48 “Hynrei nga ong ha phi, To ieit ia ki nongshun jong phi, bad to kyrkhu ia kiba tim ia phi, to lehbha ia kiba shun ia phi, to duwai ruh na ka bynta kiba leh sniew ia phi, bad leh bein ruh ia phi: ba phin long ki khun U Kpa jong phi uba ha bneng: naba u pynmih ia ka sngi jong u ha kiba sniew bad ha kiba bha, u phah ruh ia u slap ha kiba hok bad ha ki bym hok. Naba lada phi shu ieit ia kiba ieit ia phi, phi ioh nong aiu? hato ki nongkhrong kim leh kumjuh? Lada phi nguh ruh tang ia ki kur jong phi, phi leh kaba kham kor aiu? hato ki nongkhrong kim leh kumjuh? Namar kata phin ialong kiba janai, kumba U Kpa jong phi uba ha bneng u long uba janai.” Dei na kata ka daw ba u Paul u sa thoh ia ki parangeit ha Korinth ba ka Jingieit ka long kaba kongsan lada ngim don ia ka ngi long kum ka wiang rnong basawa ne kum ka shakuriaw ba riew shaw shaw bad wat lada ngi lah ban leh shibun kiei kiei na ka bynta U Trai, ngim myntoi ei ei ruh em. I Korinth: 13:1-3 “Te nga pyni ha phi ia ka lynti kaba kham bha pynban. La nga kren da ki thyllieij ki briew bad ki angel, haba ngam don ka jingieit, nga la jia long kum ka wiang rnong basawa, ne kum ka shakuriaw bariew shaw shaw. Bad la nga don ka jingiathuhlypa, bad nga shemphang ia ki jingmaian baroh bad ia ka jingtip baroh, bad la nga don ruh ka jingngeit baroh kat ban pynkynriah noh ia ki lum, haba ngam don ka jingieit, ngam long ei ei ruh em. Bad la nga sam ia kiei kiei baroh kat kiba don ki jong nga ban bsa ia kiba duk, bad la nga aiti ia la ka met ban thang, haba ngam don ka jingieit, ngam myntoi ei ei ruh em.” La ki don ki jingiathuhlypa, la ki don ki thylliej, la ki don ki jingtip kin sa dam bad kin sa wai noh hynrei ka jingieit kan nym duh noh lano lano ruh (I Korinth 13:8) “Ka jingieit kan ym duh noh lano lano ruh: hynrei la ki don ki jingiathuhlypa, yn sa pyndam noh ia ki, la ki don ki thylliej, kin sa wai noh: la ka don ka jingtip, kan sa dam noh.” Ha ka jingshakri jong ngi ia U Trai, ngi donkam ka jingngeit kaba skhem wat hapdeng ki thma kiba ngi iaid lyngba namar khlem ka jingngeit ngim lah ban pynsngewbha ia u. Hebru 11:6 “Hynrei khlem ka jingngeit ym lah ban pynsngewbha ia u: namar ka dei ia uta uba wan hajan U Blei ban ngeit ba U don, bad ba u long uba ainong ia kita kiba wad ia u.” Ym tang ka jingngeit hynrei ngi donkam ruh ka jingkyrmen ia kata ka pansngait ne ka burom kaba U Blei Un ai ia ngi hadien ba ngi la leit noh ka jingleit ne ka jingiaid lynti kum ki Khristan kiba shisha. Lada ngim don ka jingkyrmen, ngin long kiba kordit tam na ki briew baroh. I Korinth 15:15 “Lada tang ha kane ka jingim ngi long kiba kyrmen ha U Khrist, ngi long kiba kordit tam na ki briew baroh.” Nalor kitei ba la kdew haneng, kata ka jingngeit bad ka jingkyrmen, U Paul u ong kaba kham kongsan na kine ka long ka jingieit. I Korinth 13:13 “Te kumta ka iaisah ka jingngeit, ka jingkyrmen, bad ka jingieit, kine lai: hynrei kaba kham kongsan na kine long ka jingieit.” Haba ngi don ia ka jingieit, ka jingieit ruh ka lah ban tap ia ki ba bun byllien ki pop (I Petros 4:18) “Hynrei nyngkong eh ia kiei kiei baroh phin iaibat ia kata ka jingiaieit bashitrhem paralok hi: naba ka jingiaieit ka tap noh ia bun byllien ki pop.” Ka jingphai ktien U Jisu ia une u riewsaid ha ka dkhot 28 ka long “To leh ia kane, to men ioh im”. Ka jinghikai ia ngi ruh ka long ba ngi dei ban leh khnang ba ngin dup im. Ai ngin nym long tang ki nongsngew, hynrei ki nongleh ruh ia ka (Jakob 1:22) “Te to long phi ki nongleh ia ka ktien, bad ym tang ki nongsngew, da kaba shukor noh ia lade hi.” Ai ba ka jingieit kan nym long tang da ka ktien lymne u thylliej (I Ioannis 3:18) “ Ko khun hep, wat ai ngin ia ieit tang da ka ktien hi, lymne da u thylliej: hynrei ha ka jingleh bad ha ka jingshisha.” Ha kaba kut, khyndiat nga shu kwah ban buh ka jingkylli ialade nyngkong bad ia ngi lang baroh ka long:
6. Kumno bad haduh katno ngi ieit ia U Blei?
7. Hato ngi sumar ne em ia ki hukum jong U?
8. Hato ngi ieit ne em ia ki paramarjan jong ngi?
9. Hato ngi ieit ne em ia ki parabangeit?
10. Hato ngi ieit ne em ia ki nongshun jong ngi?

Kumba U Khrist U la wan sha ka pyrthei da ka jingieit bad u la shah iap halor ka diengphna namar ka jingieit, ka dei ruh ia ngi ban leit sha bneng sha U Jisu da ka jingieit. Dei tang ka jingieit kaba pynshkem ba ngin ioh ban bsut shapoh kata ka hima bymjukut U Trai bad U Nongpynim jong ngi U Jisu Khrist…. (2 Petros 1:5-11)

Parabangeit, ngi donkam ban iaiduwai bad pan ka bor na U Trai khnang ba ngin don ka jingieit namar kumba U Jisu U la kren ba ha ki sngi kiba khatduh ka jingieit jong kiba bun kan man khriat noh. Mathaios 24:12 “Te namar ba ka pop kan man bun, ka jingieit kiba bun kan man khriat.”

“NA KA BYNTA KA BUROM U TRAI”

AMEN