Shillong,
20 Rymphang:
Ka skul St. Mar gareth, Laitumkhrah, Shillong ka la die da ka kot ka bym dei, kat kum ka jingbthah jong ka MBOSE, katkum ka hukum ba ka la pynmih ha ka 13 tarik u nai wieng, 2007. Katei ka kot kaba ka St.Margareth ka la die sha ki khynnah skul ka dei ha ka sobjek Environmental Education na bynta ki khynnah klas IX, kaba ka MBOSE ka la buh kyrteng da ka Frank Environmental Education ryngkat ki jingthoh kaba la pyni ia ka jingpynbna jong ka, ba baroh ki skul ki dei ban pyndonkam da katei, kaba la buh ha ka dor T.70 tyngka, katba ka St.Margareth pat ka la die da ka kot kaba kyrteng ka Environmental Education (ka bym don ia ka notification ka MBOSE).
Ia katei ka jingdie kot ha ka skul St.Mar gareth, la lap da ka KHNAM Youth Wing, bad haba kren sha ki nongthohkhubor u nong ialam ka KHNAM u bah Thomas Passah, u la ong ba ka KHNAM ka la lap ba katei ka kot kaba die ha ka skul St.Margareth la tah dor T.225 tyngka , hynrei shapoh pat ka don da kawei ka dor, bad haba ki la tar ia katei ka dor ba shu pyndait ki la shem ba ka dor shisha ka dei T.203 tyngka.
Ka KHNAM ka la leit ban ia kynduh ia ka Academic Officer jong ka MBOSE ka kong E.Shong wan ban ia kren halor katei ka kam bad ka jing iakynduh ka long ba katei ka tnad pule puthi ka dei ban peit bha ioh dang don kiwei pat ki skul kiba pynlut kai ia ka pisa ki kmie ki kpa ki khynnah da kaba die ha ka dor kaba rem, bad da kawei pat ka kyrteng kot, bad ha ka jingiakren bad ka, ki la ai jingmut ba kan buh da ki kyndon ia baroh ki skul ha kaba ia dei bad ki kot ki sla kiba kumno ba kin thied bad kumjuh ruh na bynta ki syllabus. Halor katei ka juh ka kam, u bah Thomas u la iathuh ruh ba ka KHNAM ka la ia kynduh ia ka Principal jong ka St.Margareth, Shillong ban ia kren markhmat bad ka, bad ha ka jingiakren ka KHNAM ka la ong ba ka Principal ka la batai ba ka dei ka jingbakla jong u briew u ba die kot sha katei ka skul. U la ong ruh ba kaba kham thamu la ia ka jubab jong katei ka Prinicipal ka dei nama rba ka la ong ba katei ka sobjek lei ka dei tang ka optional sobjek.
Ha ka jingiakyn duh bad ki nongthoh khubor na ka liang ka KHNAM ka la ong ruh ba ka la dep ia nujor ia baroh ar tylli ki kot kaba T.70 tyngka bad kaba T.225 tyngka bad ka jingthoh ka ia syriem kumjuh tangba kaba T.225 ka dei kaba don rong baroh katba kaba T.70 pat ka dei kaba don rong tang shiliang shiphiah. U President ka KHNAM u la ong ba tang ki khynnah kiba riewspah kiba lah ban thied ia kitei ki kot, hynrei kiba bun pat ha ki nongkyndong kim kot bor bad ka long ruh ka jingpynlehnohei kai ia ka pisa haba ka kot ka dei ka juh.
Halor katei ka juh ka jingjia, ki nongthohkhubor mynta ka sngi ki la ioh ban ia kynduh bad ka Principal jong ka St.Margareth ka Sister Maria Thomas bad ha ka jingiakren bad ki nongthohkhubor ka la iathuh ba katei ka jingjia ka dei kaba shu jia ryngkhat, bad na ka liang ki bor pyniaid skul ruh kim pat ioh ban peit janai, namar ba dang shu long skul dang ar sngi mynta. Ka la iathuh ba ka la ia kren bad ki nongialam ka KHNAM kiba la wan ujor sha ka, bad ka la batai ia ki kumno ka jia katei ka jingjia, hynrei ka la ong pat ba ka kular ban pynbeit ia ki jingbakla bad kan pynphai noh ia baroh ka pisa ki khynnah kaba ki la dep siew, “Ka dei tang ka jingjia ba ryngkhat, kaba u nong pynpoi kot lehse u bakla” ong ka Sister Maria Thomas. “Naduh mynta hi ka sngi ngi la pynphai noh da ka pisa ia kito kiba wanrah biang ia katei ka kot, bad namarba ka dei ka sngi thohdieng bad lashia ka sngi shuti, kin dang don shuh ki khynnah ki ban wanrah pat ha ka lah sngi u blei”, ong biang ka Principal ka St.Margareth.
Ha kaba iadei bad ka dor jong katei ka kot ka la ong ba ka T.225 tyngka ka dei ka dor na bynta ki klas X, bad lehse ki nongialam ka KHNAM ki bakla ka klas IX bad klas X ka la ong ba ka don la ka jong ka dor. Haba la kylli lehse ioh dei ka jingkhein sting ka skul kumba la iathuh ki nongialam kiba la ong ba ka ong ba ka dei tang ka optional sobjek, na ka liang ka Principal jong ka St.Margareth ka la ong ba katei ka sobjek kam dei hi ruh ka Compulsory ne ka Optional , bad kam kynthup ha ka eksamin ki khynnah, hynrei la shim tang ha ki internal eksam namarba ka skul ka hap ban hikai ia ki khynnah ba kin tip.
Ha kaba ia dei pat bad ka jingpynsngew ia ka KHNAM ia katei ka kam shaduh ki shkor jong ka MBOSE, ka Principal ka la ong, “Ngim sngew eiei, namar ba ngim don kano kano ka jingthmu ba rieh, ka dei tang ka jingbakla, ngi hap ban juba lada ka MBOSE ka ong eiei ia ngi” ka la ong. Haba la kylli balei la phah ia ki khynnah skul ban thied kot napoh skul, katei ka sister ka la ong ba ka jingwanrah ia ki kot hapoh skul kan pynsuk ia ki khynnah, ki kmie ki kpa ba kin ym pynlut por ban shang shane shatai ban wad kot, namarba baroh ki kot kiba hikai hapoh skul kin ioh lut napoh skul lyngba ka jingwan pynpoi ki nongdie kot. Lah ban kdew ba ha kaba nyngkong ka Principal jong ka St.Margareth kam shym la treh ban ia kren bad ki nongthohkhubor, bad ka la ong ba kam kwah ban pynthoh bria lane ban pynbud nam ia ka kyrteng jong ka skul.
Phi don ban ong eiei?