Shillong, 29 ’lyngkot:
Ka National Green Tribunal (NGT), ka la ai por biang sa 14 sngi ban siew pyndep ia ka khajna na u dewiong ba la dep sei. Ia kane la pynbna da ka NGT Special Circuit Bench jong ka Eastern Zone ba la pynlong mynta ka sngi ha Shillong. Ha kajuh ka por, la rai ruh ba ka jingkhang tih dewiong kan dang iai bteng ha kane ka jylla.
“La bthah ia ki trai par dewiong ban siew ia ka khajna jong u dewiong ba la dep sei uba la pynshongdor ha ka jaka ba la buh hapoh 14 sngi. Ka jingsiew ia ka khajna lah ban shu khein jhulum bad dei ban siew ha baroh ki bank ba la ithuh ka ri, da ka Real Time Gross Settlement (RTGS) “, la ong bthah u dkhot ka NGT u UD Salvi haba pynbna ia kane ka rai mynta ka sngi.
Ka jingshalan ia u dewiong kan iai bteng haduh ka 11 tarik Kyllalyngkot katkum ka hukum ba mynshwa.
Ha kajuh ka por u Justice Salvi u la bthah ia ka sorkar jylla ban pynsted ia ka kam ban shna ia ka kyndon ban tih dewiong, katkum kane ka juk, khnang ban khang lad ia ka jingtih dewiong lymmuh kaba ktah ia ka mariang.
Haduh mynta katkum ka kaiphod na ka sorkar jylla, ka la ioh lum khajna haduh T.77.25 klur na u dewiong na ki 11,02,950 metric ton u dewiong ba la dep sei bad shalan.
Shwa ia kane, ka Expert Committee ka la kdew ba la don kumba 6.3 million tone u dewiong ba la dep tih ha kaba ka dor baroh kan long T. 3078 klur bad ka khajna ban ioh ka sorkar kan long T.400 klur.
Ha NGT ka la bthah ruh ia ka sorkar ban buh ia ka jaka thew ban shalan ia u dewiong ha Dalu bad ha Garampani ha u Lber bad ka la pdiang ruh ban buh ia ka jaka thew ha Myndihati.
Ka NGT ka la bthah ruh ia ka sorkar ba kan pyntreikam mardor ia kiwei ki jaka thew ki bym treikam hapoh shiphew sngi.
Shwa ia kane, ka NGT ka la bthah ia ka sorkar jylla ban bud thik ia ki kyndon ba la buh da ka Committee, kaba la khlieh da u Additional chief secretary u KS Kropha ban buh 10 tylli ki jaka peit.
Ka la bthah ruh ia ka sorkar jylla ba kan ai ia ka jubab lem bad ka kaiphod kaba la leh ha u Naiwieng mynshem snem da ka tnad Mineral Resources na ka bynta ban pynkhuid ia ki jaboh kiba mih na ki par tih dewiong bad ia kane dei ban ai hapoh ar taiew.
Ha kawei ka liang, ka Tribunal ka la ai jamin ia saw ngut ki briew, namar ba ka dei ha ka por jongki, ba 15 ngut ki briew ki la iap, ha ka 6 tarik Naitung, 2012 ha South Garo Hills district bad ki dei ban wan mih ha ka jingbishar kaban long biang ha ka 19 tarik Iaiong.
Ka la bthah ruh ban phah jingthoh sha u SP ka Dhubri district, Assam da kaba bthah ba un wanrah ki saw ngut ki briew kiba sakhi ha katei ka jingjia ha ka 19 tarik Iaiong.
“Kane kajuh ka jingthoh yn phah sha u Chief Secretary ka Assam ba un pynthikna ba u SP un wan ha katei ka sngi bishar”, la ong ka Tribunal.
Ha ka jingshisha u SP ka Dhubri u la dei ban wan, hynrei u khlem wan bad na kane ka daw, ka la pynlong ia ka Tribunal ban pynmih ia kane ka hukum.
Ha kaba khadduh, ka NGT ka la thung ia san ngut ki Commissioner ba kin peit ba ki hukum ba ka la pynmih, kin treikam khlem jingbakla.
Kine ki san ngut kiba ka NGT ka la thung ki long u Bah JB Kharbhhih, u Bah K Rymbui, u Vikash Pradhan, u Naba Bhattacharjee bad ka Rosanna Lyngdoh.
“Kine ki Commissioner kin ai ia ka kaiphod sha ka Tribunal man u bnai”, la ong u Justice Salvi bad bynrap ba ka sorkar jylla kan hap ban siew ia ki T.25,0000 man u bnai.
Phi don ban ong eiei?