Da u Ex.Rev.K.Langrin, Seinduli, WKHD.
Ka 15.08.2020 ka dei ka sngi ba ki nong India ki kynmaw burom ia ka jinglaitluid na ka jingsynshar ki phareng ia ka ri india ba ki la pynkut ha ka 15.08.1947.
Ha kane ka sngi, to ngin iakylli – hato ngi la lait shisha na ka jinglongmraw? Ka jubab ka long- Em, ngim pat lait, namar ngi dang shah khum shah teh ha ka jingsynshar ka bamsap.
Mano ba hikai ban bamsap?
Jubab:-Lada ngi iakren tang ha Meghalaya bad ha ri khasi, kiba hikai ban bamsap, 90% ki dei ki paidbah bad 10% ki dei hi ki babu sorkar. To ngin ia pynshisha kumne: lada lait post artylli ha kano kano ka ophis, ki nong apply pat ki lah ban don 200 ngut. Napdeng kita ki 200 kin don beit kumba 50 ngut kiba pynkhreh ban leit ai pisa ia ki nongshim interview bad ia ki babu sorkar. Na ki 50 ngut, 48 ngut kin ai mar 50,000/-. ki arngut pat kin ai mar 60,000/-. te la thikna ba ki ban ioh ia ka kam ki dei kiba ai mar 60,000/-. Lada khein ia ka pisa bamsap pat ka la kot sha RS.25,20,000/- (ARphewsan lak arphew hajar) tyngka. Ka jingkylli ka long- hato ym dei ba hikai bamsap ki paidbah ia ki babu sorkar? ne ki babu sorkar ki dawa?
Haba phai sha ka politik, dei ki paidbah kiba dawa baisha, bai dawai, bai khaw, bai skul khun… na ki kandidiet. Haba la dawa te kiba don pisa ki ai beit. Uta uba jop u la khein jingkhein lypa ba ka jinglut ha ka por kanbas ilekshon ka la kot da 2 ne3 klur. kumta ban pynmih ia kaba la lut u hap ban shim ia ka skhim jong ki paidbah. Lada ki paidbah ki stad te wat lada u kandidiet u tyrwa pisa kim dei ban shim. ong beit ba un ai da ka skhim ynda u la jop.
Wat ban ioh kloi ia ka pisa jingtrei 100 sngi ne MGNREGS ruh hana hap ban pynkham pisa harieh ia ki obarsiar, ki gramsebak… lym kumta kin shu pynslem kai ban pynlait ia ka pisa. Hynrei lada ki paidbah kin iatylli lang ban ym ai wat uwei ruh, kita ki obarsiar, ki gramsebak kim lah leh eiei. Hynrei haba la hikai da ki paidbah te ki shim kabu kein.
Hynrei ki don katto katne ki babu sorkar kiba dawa hi ia kata ka baisha na ki paidbah wat lada ym don ba tyrwa ruh. Shah ia nga ba ngan ai kawei ka nuksa.
Ha ka snem 1977 haba nga dang leit skul ha ka Lyngngam High School Mawthgengkut, ngi la ioh ia ka hostel grant mar Rs.400/- . U headmaster jong ngi u la khot ia uwei pa uwei na pdeng ki 50 ngut ki khynnah ban rung ha ka kamra jong ng u. Ha ka register u thoh Rs.400/- katba u ai pat tang Rs 200/-. u da ong, “kane ka 200/-ka dei ka baisha jong nga.” ym don banud ban ong eiei ia u headmaster.
Ha ka snem 1983 pat nga la leit pule ha Nongstoin College. Ha katei ka snem nga la ioh scholarship Rs.1200/-. ynda nga la leit shim ia ka pisa nga la tyrwa baisha ia u principal Rs.200/-. u principal u la kynhied ia nga, “me hikai ia nga ban tuh? mano ba hikai ia me kumne? ” Nga pat hapdeng ka jingsawkyrang nga la jubab, “u headmaster ha mawthengkut phi sir uba hikai kumne.” Nga la panmap bad nga lamih da ka jinglehrain.
Ha ka por ba thung nonghikai da ka sorkar Congress ka la don ka bamsap tahsialieh. Ha kato ka por kiba dei hok ban ioh kam ki la duh, ki bym dei hok ban ioh kam ki la ioh. ka daw ka long ba ka iaid iew bha ka pisa bamsap.
To ngin ia peit kai sa ha kane ka snem 2020-21 haba ka sorkar kan thung nonghikai ia ki samla kiba pass MTET.Hato ka sorkar synrop hapoh ka jingialam ka NPP kan leh kumba leh ka congress? ki la don katto katne ki samla kiba kwah ban ioh kloi ia ka kam kiba la khreh ban leit ai pisa mar 50,000 ne 60,000 ia ki babu sorkar. lada kita ki babu sorkar kin shim ia ka pisa ka mut ba kane ka sorkar jong u Conrad kam iapher bad kato ka sorkar jong u Mukul.
Ban pynkut ia kane ka khubor nga don ban ong kumne: ko paidbah ka ri khasi, to ngin iatylli noh ban ym tyrwa baisha shuh ia ki babu sorkar. Nga ngeit ba ki babu sorkar kin ym dawa pisa na ngi lada ngim tyrwa ma ngi. lada ngi la leh kumta, te ngin ialam khmat ma ngi ban pynkhuid noh ia ka bamsap ha meghalaya bad ha ka ri india baroh. Kata te kan long ka jinglaitluid ba shisha.
Phi don ban ong eiei?