Da u Ex.Rev.K.Langrin, Seiñduli, West Khasi Hills District.
Paralok, kane ka dei article ba 50 jong nga naduh ba sdang ka Lockdown-1 haduh mynta. Ha kane kaba 50 nga kwah ban buh da u dak jingkylli – Ka mut aiu haba ngi ong, “ieit jaitbynriew”?
Ngi kiba shong ha kane ka Bri u Hynñiew Trep ngi hap tang ha kawei ka shatri jong ka jaitbynriew ‘Khasi’. Hapoh ka jingda jong kata ka shatri don u Khynriam, u Pnar, u Bhoi, u War, u Maram bad u Lyngngam. Kine baroh ngi ong ba ki dei ki Khasi bad ki ju ong ruh ba ki ieit jaitbynriew. Hato ki kren shisha naduh ka mynsiem ne ki kren tang ka rymmiang shyntur khlem jingmut? To ngin ia peit kumne harum:-
1)KA JINGSNGEW NIAM:- Ka jaitbynriew Khasi ka dei ka jaitbynriew kaba don bun eh ki niam. Wat ha ka niam khristan ruh ki la mih bun jait ki niam. Kine ki niam khristan ki ialeh ban pynksan bad pynpaw nam tang ialade bad ban pynpoh ne pynhiar dor ia kiwei. Ha kine ki sngi jong ka Lockdown ngi ju iohi ia kiba thoh article bad kiba ialap ha ki YouTube channel ba ki pynpaw nam tang ia ki niam ba ki don. Ki khristan baroh ki ngeit ia u Blei u kpa, u Blei u khun bad u Blei u Mynsiem Bakhuid. Ki ngeit ba u Blei u la pynkhreh ia kawei ka bneng bad kawei ka dujok. Hynrei haba sngap ia ki jingialap jong ki kynhun balang kiba kam ‘para bangeit’ tang ia kiba na kajuh ka kynhun ka mut ba u Blei u la pynkhreh bun tylli ki bneng bad bun tylli ki dujok. Kane ka la pynkulmar wit ia kiba dang don shabar ka niam khristan, iano yn ngeit. Ka jingpynksan tang ia la kajong bad pynrem ia kiwei kam dei kaba ieit jaitbynriew. Lada ngi kren ieit jaitbynriew shisha naduh ka dohnud ngim dei ban kren beiñ ia ki niam jong kiwei.
2)KA JINGIASHUN BAD ISIH PARA KHASI:- Ka jaitbynriew Khasi jong ngi ka dei ka jaitbynriew kaba pynpait bad pharia bun jaitbynriew. Shisien ha ïew Nongstoiñ, nga la iohsngew ia ka jingiakren phun jong kawei ka longkmie kaba ong kumne, “Phi dei Khasi ne phi dei Lyngngam”? Ha ka jingsngewthuh jong ka ka mut ba ki Lyngngam kim dei ki Khasi. Haba nga shong kali na Seiñduli sha Riangdo nga iohsngew sa ia ka jingong jong kawei ka longkmie kaba la ong, “Ka dustur jong ki Maram te kam iadei bad ka jong ngi ki Khasi.” Sa ha kawei ka jingjia accident ki briew ki kylli, “Uba iap u dei na ka jaitbynriew aiu, Bhoi, Synteng, Maram ne Lyngngam?” Kata ka mut ba ki kloi ban iarap tang lada dei uba iadei jaitbynriew bad ki. Ïa ki bym dei na kajuh ka jaitbynriew te kim treh ban iarap, thik kum uta u Lyngdoh bad u Lebi ba la kren pharshi da u Jisu shaphang u nong Samaria babha. Lada ngi don ka mynsiem kum kata, ka jingpyrta ieit jaitbynriew jong ngi kam don jingmut.
3)KA JINGLEH SHILIANG KHMAT KI NONGMIHKHMAT:- Haba phai sha ki seng saiñ hima sima hangne ha ka jylla jong ngi khamtam ha ka Bri u Hynñiew Trep ki don bun jait ki political parties. Ïa ka Meghalaya Legislative Assembly bad ia ki District Council la thaw sorkar da ka jingiasynrop lang jong bun ki party. Hynrei kaba lyngngoh ka long ba kine ki nongmihkhmat pat ynda la poi ha ki constituency lajong kumba 95% na ki ki ieit kyrpang tang ia ki nongkyrshan lajong. Ka jingsam skhim ruh ka leit shuwa sha ki nongialam jong ka party jong u nongmihkhmat. Ïa ki bym dei ki nongkyrshan te ki kyntait shuwa. Kaba kham sngewsih ka long ba wat ki nongtrei ha ki C&RD Block ruh ki ju kylli ia kiba leit donkam, “Phi dei na ka party jong u MLA?” Lada ka jubab ka long “Hooid”, ki kloi ban iarap. Hynrei lada ka jubab ka long “Em”, kim sngewtynnad wat tang ban iakren. Kiba kum kita kim dei kiba ieit jaitbynriew.
JINGPYNKUT:- Ka jaitbynriew khasi kam ju iatylli naduh mynshuwa haduh mynta. Ka dei ka jaitbynriew kaba iapait, ia bishni, ialeh markynti bad ba isih para khasi. Ki kham ieit ia u dkhar ban ia u para khasi. Ka dei ka jaitbynriew kaba iohi tang ia ki jingduna para khasi bad ka jaitbynriew ka bym map para khasi. Lada ka iai long kumne te kata ka jingpyrta ieit jaitbynriew kam poi shaei shaei ruh. Kane ka jinglong bad jingim jong ngi ka khot sngewbha ia kiwei ki jaitbynriew ban wan rung ha kane ka ri jong ngi. Ka jingisih bad bishni para Khasi ka pynkhlaiñ ia ka bor ki nongwei bad ka pyntlot bor ialade. Nga ngeit ba phi la ju iohi lyngba ki facebook ba ki khasi jong ngi ki ia beiñ para khasi. Halor kane ka jingthoh jong nga ruh kin sa mih ki ban kren beiñ ia nga.
Phi don ban ong eiei?