APOL MAWNIUH
[ba bteng]Kumba ka long mynta, ki iieng bishar khamtam ha jylla jong ngi, ki dei ki karkhana shna pisa jong ki nongbishar bad ki plidar; kim dei satia ki jaka ban ai ia ka jingbishar bakhuid ba suba ia kiba shem pap. Kiba don pisa ne kiba don ha ka bor, tang katno ki la ioh jamin katba ki baduk, wat la ki shu shah pharep, ki hap shong ha phatok da ki bun bnai ne da ki snem, namar bym don pisa ban siew ia ki plidar bad ia ki nongbishar kaba ki khot don burom ka bai jamin. Na kata ka daw, lada phi leit jngoh ha phatok, phin lap tang ia ki runar kiba wan na ki iieng baduk; hynrei phi ym lap ia kiba wan na ki iieng riewspah.
Hato kum kine ki nongbishar kim dei ki thlen ka juk mynta? Long ba la tim ia phi ki plidar bad ki nongbishar bymhok!
d) Kum ki nongsynshar shnong:- Ha kawei ka sngi, ha ka por ba nga dang trei ha Mawsynram Police Station, nga la leit donkam sha kawei ka shnong kaba don ha khappud Bangladesh bad uwei u syiem jong kawei ka hima kaba ia khappud bad katei ka ri. Katba ngi dang iadih sha ha kawei ka dukan, la wan uwei u rangbah Garo ban phah pynthymmai ia ka permission pom dieng. Uta u syiem u la thoh ha kawei ka kopi shi laiñ kumne “La shah ban pom dieng katba mon na kano kano ka jaka raid, lait noh na ri kynti bad kane ka permission kan neh haduh…..(tarik).” Nangta u la soi ia ka kyrteng jong u bad shon muhor halor kata ka kot.
Kiba bun ki Garo kiba shong ha India khappud bad ka Bangladesh, ki dei kiba wan buhai shnong na Bangladesh. Une u Syiem u ju ai jingbit ia ki, ban shong ban sah ha ka hima jong u, katba ki mon; u da ai jingbit ruh ia ki, ban pom dieng katba mon na ka ri raid. Nga la ong ia u, ba ka aiñ India kam shah shuh ia ki nongwei ban shong ha ri India, te balei pat ba u dang ai lad ia ki ban rung bad shong ha ka hima jong u? U la ong ia nga ba ka dei ka dustur naduh hyndai hynthai ba ‘ngi ki Syiem ngi lah ban ai jingbit ia ki briew ba nabar ban shong ban sah ha ka hima jong ngi bad la ñiew ia ki kum ki raiot, ym kum ki khun ki hajar.’
Nga la pyni nia ia u ba kan sa poi ka por ba ki khun ki hajar lajong kin ym ioh jaka shuh bad kin sa long mraw hapoh kine ki nongwei kiba wan buhai shnong be-aiñ; hynrei namar ba u dei u ‘riew awria bad lalot spah, u pynksan la ka nia. Une u syiem u ju leit sha kane ka shnong khappud man ka taiew ban lum pisa na kine ki Garo ba wan buhai shnong be-aiñ bad u ju pynlut ia kane ka pisa ha kaba thoh tim sha Shillong. Ha kata ka por, u don ar ngut ki lok. Ka lok trai ka sah ha shnong katba ka lok kliar ka sah ha Shillong bad ka die wai dong ha Motphran.
99% na ki khun ki hajar jong kane ka hima ki dei ki babiej kham palat ban ia ka masi. Ki shu shah beit katba leh une u Syiem. Kumta, haba nga iohi ia kane ka jinglong jong ki, nga kynmaw ia kato ka jingiathuh khana kaba ong ba “ha ka ri jong ki matlah, ki thung syiem ia uba peit tang kawei ka khmat.”
Nga la kwah ban kem ia kine ki briew ba wan rung be-aiñ; hynrei ngam ioh jingkyrshan nangno nangno ruh bad ym don ba treh ban sakhi. Hapdeng kane ka jingkhuslai, ha kawei ka sngi, la wan mih ha Police Station kumba lai/saw ngut ki samla kiba kam ialade, kum ki nongialam jong kawei ka seng ba ki dang shu seng thymmai ba la ai kyrteng ka ‘United Balat Border Area Youth Organization’ (UBBAYO). Kine ki samla ieid ri, ki la kylli ia nga, ‘balei bah phim leit kem ia kito ki nongwei kiba shong be-aiñ ha ri jong ngi?’ Nga la ong ia ki ba kum u pulit khamtam ma nga, ubym dei u trai shnong, ngam lah ban kem ia ki khlem ka FIR bad khlem ki sakhi satar ne ki sabut kiba thikna. Nga la ai jingmut ia ki, ba kin lum jingtip bad sa wan ai ka FIR ha Police Station; hynrei kine ki samla kim ju wan mih shuh ha Police Station naduh katei ka sngi, haduh ba ngan da mih noh na Mawsynram.
Ym tang utei u Syiem uba die ia ka jaidbynriew; hynrei ki don bun ki Syiem, ki rangbah shnong kiba tat dor haduh katta katta, ba tang shu ai bai dih, kata ruh da ka ‘iad lieh, ki kloi ban ai certificate ia uno uno u khyllahjait ban pyni ba u dei u trai shnong. Hato kum kine ki nongsynshar hima, nongsynshar shnong kim dei ki thlen thymmai?
e) Kum ki seng bhalang – Ngam tip katno tylli ki seng bhalang ki don ha ri jong ngi. Ha ka ktien phareng ki khot ia kine ki seng, ki Pressure Group (ki kynhun pynkhih shnong). Kine ki iasynshar ryngkat ryngkat bad ka sorkar. Ki long kum ka sorkar ba khlem jied da u paidbah. Teng teng ki long kum ki pulit, da kaba ki leit kem kiad, kem briew (khamtam ia ki mynder ri) bad ki long ruh kum ki income tax enforcement ha kaba ki leit lum khajna ruh na ki heh spah kumba leh ki briew sorkar, tangba ki buh noh da ka kyrteng ba kham don burom kaba ki khot ka DONATION.
Teng teng pat, ki long kum ki MLA jong ka liang pyrshah bad ki don ruh ka bor ban pynkhyllem shuki ia uno uno uba ki kwah ban pynkhyllem, kumba ka la jia ia u Chief Minister barim, u Bah E.K.Mawlong da kaba kynnoh bamsap ia u, wat la u khlem don kti satia. Teng teng pat, ki long kum ki lehnoh ne ki mafia kiba khnang ban ioh ia ka jingkwah jong ki, ki leh bun ki kam runar bad ki kam pynklumar shnong, shoh briew, thang briew, (khamtam ia ki Dkhar), thang ia ki iieng sorkar, kali sorkar, kawang maw ia ki kali ba iaid ha surok ne thang ia ki dukan jong ki dkhar ki bym lah ban pynbiang ia ka jingdawa jong ki. Hynrei bun na kine ki seng ki leh ia kitei ki kam runar ha ka kyrteng ban pynim ia ka jaidbynriew. [yn dang bteng]
Drakula says
Kaba dei!!!