U Ex.Rev.K.Langrin,
Seiñduli, West Khasi Hills Dist.
Nga ngam dei u nongiathuhlypa (prophet), hynrei nga dei u briew uba shait mutdur lypa ia kiei kiei ki ban sa wan. Te ma phi ki paralok kiba pule ia kane ka jingthoh jong nga phi lah ban shu pyrkhat la kan long ne kam long kaba shisha. Hynrei lada kam long ruh ka bha ba ngin shu pynkhreh.
Ka jingkylli kaba wan ha nga ha kine ki sngi ka long- Hadien ba la kut kane ka khlam Corina ne Covid-19 aiu kan jia ia ka ri jong ngi bad ia ka pyrthei. Balei ba kane ka jingkylli ka wan ha nga? Dei namar ba hadien jong kito ki khlambah mynshuwa ki shait don ki jingjia bad jingkylla kum ki thma, ki nemsniew, ka jingkylla ha ka synshar khadar bad kiwei kiwei. Te nga shu mutdur ba hadien ba la kut kane ka khlam Corona ruh kin don ki jingjia kiba sngewsih bad jingkylla ha ka synshar khadar. To ngin ia peit ia ki katto katne kiba nga sngewshon eh:
1)Kan khie ka thma:-Kane ka khlam Corona ka wan mih na ri China. Ka jingiap briew kaba kham shyrkhei ka la jia ha ki ri khlaiñ bor jong ka pyrthei kum ka ri America, Italy, Spain, England, Germany bad kiwei kiwei de. Haduh mynta ym pat don dawai ba lah ban weng syndon ia kane ka khlam. Haduh lano kane ka khlam ka kut noh ym don ba lah ban batai. Hato kan neh san snem ne 10 snem? Lada kumta te katno spah million ki briew kin iap.
Kitei ki ri khlaiñ bor jong ka pyrthei mynta ki la sat sia bad peit kliaw ia ka China. Khlem pep ynda la kut ka khlam kan sa don ka jinghiar thma da ki ri khlaiñ bor ia ka China. Te lada ka China kan ioh paralok katto katne tylli ki ri ban kyrshan ia ka, kan sa khie ka thmabah pyrthei ba 3. Lada kan jia kumta, ka jingiap briew kaba kham shyrkhei kan dang bteng. Kan long kham palat ban ia ka jingiap ki nong Japan ha ka thmabah kaba 2 ba ka America ka la leit ban pynhap tuh da ki atom bom. Lada kan jia kumta te ma ngi kiba don mar syndah bad ka China ngin lait im ne ngin iap?
2)Ka jingkyrduh pisa kaba jur:- Ynda la kut ka khlam, ki ri ha ka pyrthei kynthup ia kane ka ri jong ngi kin sa mad sa ia ka jingkyrduh pisa kaba jur. Namar ka jinglut ha kane ka khlam ka la long kaba shyrkhei. Hangne ha ka ri India kynthup ia ka jylla Meghalaya jong ngi, ka sorkar kan sa thaw da bun ki buit ki lad ban lum pisa bad ban pynmih biang ia kaba la duh. Ka sorkar kan pynsangeh noh shuwa ia ka jingpynkiew tulop ia ki nongtrei naduh kiba rit haduh kiba heh. Ym tang katta, hynrei kan khate noh ia ka tulop ba ju siew baroh shi katta. Kaba mih nangta ka long ba kan sa don ka jingiakhih kulmar kaba jur. Kito ki men riewspah kiba thep pisa ha bank da ki phew lak, phew klur bad spah klur kin sa shah khate ha ka sorkar. Hangta ka jingkulmar kan nangjur shuh shuh.
3)Ka jingbanbeiñ ia kiba duk:- Hadien jong ka khlam ki ban jynjar eh ki dei ki baduk. Namar ki hehspah kum ki nongkhaïi kin shim kabu. Peit tang mynta wat haba ka khlam kam pat kut ki lah da shim kabu lypa. U khaw uba 1500 tyngka mynta u la poi 2000 bad 2500 tyngka. Ha kata ka por te kiba duk kin shah khñiot beiñ. Kiba riewspah kin lum pisa katba kiba duk pat kin shah kordit. Nalor kata, ka sorkar kan buh da ki khajna kiba heh. Ah synei ia kiba duk, kin hap ban bynda ne die tad noh ia la ki jaka ki puta, ki ïing ki sem, ki khun ki kti bad wat ia la ka longrynieng ruh kin hap ban die tang ban ioh khaw. Ah synei ia ki khun jong kiba duk, ki kmie ki kpa kim ioh lad shuh ban phah skul. Ki ban ioh leit skul kin long sa tang ki khun jong ki hehspah bad ki nongtrei sorkar.
4)Kin jyllei sa ki nongtuh bad nonglute:- Hapdeng ka jingkutlad, ki briew kin sa kylla nongtuh bad nonglute. Namar ba ki la ngat ha ka kyrduh bad khim khait wat ki bym ju tuh ruh kin hap leit tuh. Hangta kan sa urlong ka jingong, “Ka banse ka thom ia ka sang.” Ha kata ka por ki patok ba ju set ia ki nongtuh nonglute kin ym ngiam jaka shuh. Ban shna pynheh ia ka patok ruh ka sorkar kam don pisa shuh. Te ka jingiap briew kan long kaba shyrkhei.
5)Ki thma pohïing kin jia:- Ha kata ka por kan don sa ka jingiaknieh bylla bad iaknieh kam. Namar ka jingbymioh bylla kin sa mih ki thma pohïing ha ki shnong, ki hima…Kawei ka longïing kan hiarthma ia kawei pat, kawei ka shnong ia kawei pat. Kan don ka jingshah thom bor, ban knieh jubor ia ki jaka rep bad ia ki jingri jingdup jong kiba kham tlot bor.
6)Ka jingpynkylla ia ka aiñ khakhun bad shongkurim:- Ka jingiap briew ha kane ka khlam kumba ka long mynta ka long 80% ki dei ki shynrang. Ynda la kut kane ka khlam ka jingdon ki kynthei kan sa long bun shah ia ka jingdon ki shynrang. Te namar ka jingduna briew, ki ri jong ka pyrthei baroh kin sa thaw lad ban pynroi kloi. Khamtam eh lada ki shipai iada ri kin sah sa tang khyndiat. Wat ka ri China kaba la buh da ka aiñ ban kha khun tang arngut, ha kata ka por kan sa pynkylla ban kha katba mon. Kin sa don ki ri ki ban thaw ia ka aiñ ba uwei u shynrang un shongkurim bun ngut ki kynthei. Hangta te la jop ka aiñ jong ki Muslim.
7)Bun ruh kin iap ha kiwei ki jait jingpang:- Ha kata ka por ki briew sa mad ia ki jingpang babun jait kum ka prie, ka pynhiar, ka khieshoh…Ah kiba pli ki nongkyndong baduk, ban leit thiah hospital bad leit thied dawai kim don pisa. Kiba pli kin hap ban shu thiah ha ïing. Kin sa wad biang ia ki dawai kynbat kum ha ki por mynhyndai. Ki hospital ha kata ka por kin long beit jong kiba riewspah. Ha ka kutlad kin hap ban kñia kum ki tymmen mynshuwa. Tangba Ah kiba pli ban kñia ruh kim nang shuh. Kumta ka jingiap briew kan nang bteng.
Paralok, haba phi pule ia kane ka jingthoh jong nga, wat sheptieng. Namar ka dei tang ka jingmutdur jong nga. Lehse ka lah ban jia ne ka lah ban ym jia. Kaba kongsan eh ka long ba ngin duwai ha U Blei Trai Kynrad ba un iada ia ngi na kita. Kam pher la phi don ha kano kano ka niam, to duwai jar jar man ka sngi. Nga ai khublei ia ki khristan, ki Hindu, ki Muslim, ka kynhun jong ka niam Khasi kiba la duwai bad kyrpad ia U Blei ban ker ban da ia ngi na khlam ka ngoh. U Blei u long ia baroh. Te u sngap u shah shkor ia baroh ki jingduwai.
Ka khlam ka don la ka jingsdang bad ka don ruh ka jingkut. Ym dei tang ma ngi kiba mad ia ka khlam, hynrei ki riewhyndai leilei ki mad ia ka jingeh kaba kham shyrkhei jong ka khlam. Kumta ngim dei ban khuslai than bad ngim dei ban tim ia la ka nusip jot.
Khublei shibun.
Ka jingmutdur ka ba kloi palat.
Ha nga hi te kane ka jingbatai jong ine i Pastor ka long ka bym dei por bad ka bym iahap ha kum kane ka aiom jong ka jingkyndit, jingtieng bad jingsyier ha ki paid nongshong shnong ka ri. Haoid ngam pynrem ia ka jingstad ba iohi jngai jong I hynrei ha nga hi nga sngew ba I dei pynban ban pynbna/pynsaphriang da ka jingthoh ba ai mynsiem sha ki paid ka ri ym ban nang pynsyier pyntieng shuh shuh pynban ia ki briew. Namar ha nga nga sngewthuh ba kiei kiei baroh kin jia la ka thma, jingpang, jinglynshop mariang bad kiba bun kiwei pat ha ka pyrthei ha ki por ban sa wan kumba la ktien U Blei ka la iathuhlypa. Hynrei kum ki Khristan, ka khubor ba ngi dei ban pynbna/pynsaphriang ka long ba haba iohi ia kine ki jingjia him dei ban sngewphylla hynrei ban sngewkmen ba la pyndep ia ka jingthoh bad ba Uta Uban as wan Ula jan ba un wan. Ka khubor ka dei ban sawa da ka sur kmen, ka jingkyrmen bad da ka sur aimynsiem.
Ha nga hi te kane ka jingbatai jong ine i Pastor ka long ka bym dei por bad ka bym iahap ha kum kane ka aiom jong ka jingkyndit, jingtieng bad jingsyier ha ki paid nongshong shnong ka ri. Haoid ngam pynrem ia ka jingstad ba iohi jngai jong I hynrei ha nga hi nga sngew ba I dei pynban ban pynbna/pynsaphriang da ka jingthoh ba ai mynsiem sha ki paid ka ri ym ban nang pynsyier pyntieng shuh shuh pynban ia ki briew. Namar ha nga nga sngewthuh ba kiei kiei baroh kin jia la ka thma, jingpang, jinglynshop mariang bad kiba bun kiwei pat ha ka pyrthei ha ki por ban sa wan kumba la ktien U Blei ka la iathuhlypa. Hynrei kum ki Khristan, ka khubor ba ngi dei ban pynbna/pynsaphriang ka long ba haba iohi ia kine ki jingjia kim dei ban sngewphylla hynrei ban sngewkmen ba la pyndep ia ka jingthoh bad ba Uta Uban as wan Ula jan ba un wan. Ka khubor ka dei ban sawa da ka sur kmen, ka jingkyrmen bad da ka sur aimynsiem.