“Long jai jai ko khun samla”

Ex. Rev. K. Langrin

Kum u riew tymmen uba la jan dap 60 snem karta, uba la iaid lyngba ia ka jingim samla mynshuwa, nga sngew dei ban ai jingmut bad hikai lem ia phi ki samla ka ri jong ngi kumno ba phi dei ban iaid. Ki samla kiba stad te kin pdiang ia kane ka jinghikai, hynrei ki samla kiba bieit te kin kyntait. Bad bunsien ki samla kiba bieit ki kren tohmet ia ki riew tymmen, “Ka Tymmen bieit”.

Nga la pule bha ia kato ka jingthoh jong i D.H. Kharkongor ba la pynmih ha kawei ka kot khubor Khasi ha ka 6 tarik Lber 2020 ba i la ai kyrteng – YNNAI DAIT PALAT IA KABA PHI LAH BAN KTHA. Ngam dokam ban iathuh kumno i D.H Kharkongor i la kren shaphang jong phi ki samla. Lada phi kwah ban tip te ka bha ba phin pule hi. Nga ai khublei kyrpang ia i D.H Kharkongor na ka bynta ka jingthoh jong i.

Ko ki khun samla ka ri jong ngi, nga ai jingiaroh ia phi na ka bynta ka mynsiem shynrang bad jingtrei shitom jong phi na ka bynta ka ri bad ka jaitbynriew. Ngi donkam ia phi ba phin long kita ki shipai ki ban iada ia ka khyndew ka shyiap bad ia ka jingshah thombor ha ki nongwei. Ngam lah ban klet ia ki kam babha ba phi la leh ha kito ki snem 1986-87 ba phi la pynher krad ia ki Nepali kiba la khapngiah ha West Khasi. Pynban mynta ki leit shong lang khrui ha ka thain Langpih. Ko khun samla, ngi kwah ban ai jingmut ia phi lada phi sngewdei ban pdiang. Kita ki long:-

1. Ynnai leh shongshit than:- Ma phi ki samla phi dang khluit ka snam bad dang dait ki kti kjat. Teng teng phi kum leh kyrkieh ia kano kano ka kam. Haba phi leh kyrkieh teng teng ka ialam bakla ia phi. Ynda la bakla pat phi sa babe. Kan bha ia phi ba phin kham antad ka jingleh shongshit; bad ka bha shibun ba phin pan jingmut lem na ki riew tymmen. Namar ki tymmen kiba la iaw ka rta ki kham iohi jngai, kaei ka jingmih na kata ka jingleh.
2. Pyrkhat lypa na ka bynta ka jinglong tymmen jong phi:- Don ki samla ki bym ju pyrkhat na ka bynta ki sngi jong ka jinglong tymmen jong ki. Ki sngew kumba kin samla sah baroh shirta bad ba kin ym mad ia ka jinglong tymmen. Hynrei u Blei u la buh beit buh ryntih ba baroh ki briew ki dei ban iaid na ka jinglong khunlung sha ka jinglong khynnah, na ka jinglong khynnah sha ka jinglong samla, bad na ka jinglong samla sha ka jinglong tymmen. Dei ha ka jinglong tymmen ba ki briew ki kynmaw lut ia ki jingleh ha ka por khynnah bad jinglong samla. Dei ha ka jinglong tymmen ba ki briew ki babe ia ki jingleh bakla ha ka por samla.
3. To da trei da ktah:- Hangne nga mut ban ong ia ki samla kiba don ha ki sengbhalang. Balei ba nga ong, to da trei da ktah. Namar ha ki jaka jong ngi ki don ki samla kiba la rung ha kita ki sengbhalang ki bym ju trei ju ktah shuh. pynban ki im pahuh pahai bad kylla riewspah kham palat ban ia ki nongtrei kam sorkar. Ka jingioh pisa da kaba lum bad khrong na ki kali kit rnga, kit dieng bad kali dewiong ka long ka jingmyntoi shisha ia phi. Lada phim pynmlien shuh ban trei ban ktah, kynmaw ba ynda phi la tymmen phin sa babe. Ka pisa ba phi lum ha ka por ba phi dang don ha ki sengbhalang kan ym neh slem. Ka Proverb ka ong, “Easy come, easy go”. Kane ka thew ruh ia ka jinglut kloi ka pisa ba phi khrong na kiwei, kaba shu wan buk buk ha ka pla jong phi la kum ka umsaw ha ka por ‘lap praw hynrei kan mih ruh kloi kloi kumba rngad ka umsaw hi. Te ynda phi la tymmen bad la kdor u syngkai kan sa long ka jinglehrain bad jingsah kren bein ba phin dang long KSU, FKJGP, HANM, HYC …..
4. Pyrkhat lem na ka bynta ki paradoh para snam:- Ki don bun ki para doh para snam kiba leit pule, leit bylla ne trei jngai na la ka jylla. Te lada ma phi ki samla hangne phin shu leh khlem da pyrkhat, aiu kan jia ia ki briew jong ngi kiba don shabar. Hato ngim sngewsynei ia ki ba kin shah leh bein ne shah pyniap ha kiwei ki jaitbynriew?
5. To da leh tipbriew tipblei:- Ko samla ka ri jong ngi, to da leh donakor bad leh tipbriew tipblei. Kiba la long Khristan to kynmaw kumno ba ki nonghikai jong phi ha iingmane ki ju hikai ia phi lyngba ki jingkren ba la pynshong nongrim na ka Bible. Ngam tharai ban don kiba hikai bakla ia phi. Ma phi kiba dang don ha ka niam tynrai ruh ngam tharai ba ki kni, ki kmie ki kpa bad ki nongshat nongkhein kin hikai bakla ia phi. Kam pher la phi don ha kano kano ka niam, kaba bha tam ka long ba phin im riewblei bad leh tipbriew tipblei.
6. To pynleit jingmut bha ha ka jingpule:- Pyrthei mynta te baroh ki donkam ia ka jingpule ban ioh ia ka jingnang jingstad. Hynrei nga kum u tymmen, nga iohi ba ha ki jaka jong ngi kiba rung sengbhalang kim dei shuh ki riew pule. Kaba kham sniew shuh shuh ka long ba kiba kwah rung sengbhalang ki iehnoh noh ia ka jingpule. Kane ka jingleh kan ialam sha ka jingsngewsih ia ki hi.
   Ha kaba pynkut ia kane ka jingthoh nga don ban ong sa kumne:- Ma ngi hangne ngin ioh shini, mluh, dai, umphniang ….. naei lada kim phah shuh kiwei ki jaitbynriew. Wat u khaw ruh, lada ngin ap tang na ki para Khasi kiba rep lyngkha bad puh pynthor hangne ha ri jong ngi te khlem pep un poi shispah tyngka shi kilo. Kan poi ka por ba ngin hap ban iaid biang da ka kjat haba leit Shillong kumba leit ki kpa tymmen jong ngi mynhyndai, ban hap sahmiet ha lynti.
   Hangta ka jingduk bad jingdum kin wan tap biang sa shisien ia kane ka ri jong ngi. Ko samla, wat sngewsih, wat bitar ia nga u tymmen haba nga ai jingmut ia phi. Lada phi sngewdei to pdiang, hynrei lada phim sngewdei te to kyntait. Khublei shibun.