Nga pyntrei pynheh surok ha ka surok Shillong-Sohra ha ka snem 1966-67 ha ka shnong Mawkdok, k a jingjngai kaba long tang kumba 28km na shillong, nga la buh jingkynmaw ia kane ka sngi, ki bnai, u snem bad ka por jong ka jingjia kata ka long ha ka 12 u Nailur 1967 por 4 baje janmiet.
Ka la dei ka sngi iew bah Sohra ha kaba bun ki nongtrei jong nga kim shym la trei ha katei ka sngi, namar ka don ka jingialehkai phutbol ha mawjrong, don kiba leit iew sohra, don ruh kiba leit peit kai phutbol, don tang uwei u rangbah u bym kwah pynlehnohei ia ka sngi, kumta u la ong ia nga, marwei briew ruh ngan trei la ka trei, kumta nga la ap myllen bad uta u rangbah u bah Jruin Swer uba la khlad noh. Ka por ka la dap 4 baje janmiet ha kaba ka suinbneng ha kata ka por ka long ‘partial weather’, kynsan kynsan!
Shaphang sepngi khap shnong Laitkroh la iohsngew ia ka jingbthei kaba riew kum u pyrthat, kaba la pynkyndit ia ngi bad ka la pynlong ia ngi baroh arngut ban pynshat ia la ki khmat ban peit shata. Ngim shim la iohi eiei ruh em, hynrei ma nga, nga la leit peit kham slem sha kata ka jaka ba bthei bad nga la iohi ia ki kseh lung ba mih lynnong ha kata ka jaka ba ki khih da ka jingstet kaba katta la I kumba kin khein noh, katba kita kiwei pat ki kseh lung kiba man ha pajih hangta kim shym la khih satia, kane ka la pynlyngngoh ia nga haduh ba ngam lah ban sngewthuh. Nangta pat la iohsngew sa kawei pat ka jingbthei kaba kham duna ka jingsawa kaba sdang kum ka jingbthei ka silencer kali bad nga la iohi ia ki tdem ba mih thoit thoit, kane la I ba ka la kynriah na kata ka jaka ba don ki seh lung sha kawei pat ka wahduid, hangne ka la ieng kham slem bad ka dang kjit um na kata ka wahduid bad ka da synreit ha kata ka lyhuh, dei hangne ba ngi la iohi shai ia ka dur jong ka, kaba ia syriem kum ka KHOH( kaba tap pyllup) dei na ka jingshad lang jong ki niut ki nier ka la pynlong ia ngi ba ngin ym ithuh namar ka jingshad stet jong ka. Ka jingheh jong ka la antad ka long kumba 50 phut ha ka diameter bad 150 phut ka jingjrong, ha ka por ba ka shad pyllun ialade, la I ia ki light jyrngam bad light saw ba ki meh phyrnai, dei hangne artad ba ka sa kynriah na kata ka wahduid sa sha madan IB mawkdok, bad hangne ka la khrai lyngkhot lyngkhai ia ki tnat seh’ bilat kiba don hangta, nangne pat ka la kynriah sa sha surok bah sohra ha mar pdeng ka lad surok ban leit sha Dympep, kane ka long ka jaka ka long kaba la jan eh ha ka jingiohi jong ngi, bad khadduh khadwai ka la kynriah noh sha ka shnong Swer kaba mar khap bad ka shnong Mawkdok, bad ka la her noh sha suin bad jah rngai noh.
Hadien jong kane ka jingjia ma nga bad u Bah Jruin Swer (uba la khlad noh) ngi la ia leit peit ha kita ki jaka ba la ieng, ngi la ia shem ia uwei u tymmen uba sah ha quarter IB bad ka kyrteng jong u ka long u Purno Bareh uba long u Chowkidar ka IB Mawkdok (uba la khlad noh mynta). Une u tymmen u long ba la iohi kham hajan eh ban ia ngi. U la iathuh ba ka jingpaswut jong ka lyer ba la pynmih na kata ka tiar phyla ka long kaba jur bha, une u tymmen u la ong ba ngam pat ju iohi kum kane ka tiar phylla kaba la her stet, ha ka jingim jong nga.
Ngi la ia khar ia kita ki tnat dieng seh’ bilat, kawei na kaba phylla ka long ba kita ki tnat kiba la hap hapoh madan kim shym la don dien dak khein eiei, hynrei ki la don ki dak kumba ot ni da ka kynja blade ba pyllun, ngi la lum ia kine ki tnat dieng bad ngi la buh khop bad ngi la leit pat ha ka lad sohra-dympep. Hangne pat ngi la shem ba ka don ka jingmong ba la long thliew ha kata ka jaka, ka la long kumba shi phut ka jingjylliew bad lai phut pyllun la ngeit ba kane ka tiar ka la khat katto katne kilo ka khyndew na kata ka jaka ba ka ieng.
Ngim shym la ioh lad satia ban ai jingtip kloi kloi sha ki kot khubor namar ba nga bunkam eh, hynrei tad haduh ka Monday 15 tarik u September 1967 ha kaba nga la leit kynduh ia u Editor u Nongsain Hima u bah George Hamilton (uba la khlad noh mynta) bad nga la iathuh lut ia ki jingjia baroh bad kumjuh ruh ha u Pyrta Riew lum kane ka khubor jingjia ba phylla ka la mih lut ha ki kot khubor Khasi bad phareng ruh kumjuh.
Hadien jong kane ka jingjia, ka sorkar Assam ka la phah shi kynhun ki pulit hapoh ka jingialam u O/C ban wan tohkit na nga ia kaneka jingjia, kaba sngewlyngngoh ka long ba kita ki pulit ki la leit iathuh sha ki bor sorkar bad ki da pynpaw hapoh ki khubor ba ka dei ka lyer Langthari (Whirlwind). Ngam tip shuh da kano ka rukom ba ki pulit kiba dei ia ka kam ia ki nongkam sniew ba kin batai stad ia kane ka phang, ki put kim shym dei ki scientist, hadien na kine la wan poi sa ki expert Geologist na ka tnat Geological Survey of India, kine ki riewstad hadien ba ki la dep tohkit na nga ia ki jingjia baroh bad ki la khat ruh katto katne ka khyndew na kane ka thliew kaba la mong, nga la ai ruh ia ki 4-5 tylli ki tnat dieng kiba nga la kynshew bad ki la leit phai noh.
Mar bud jong kane ka sngi, la wan poi sa shi kynhun ki riewstad na Delhi kiba long ki Astromers (ki Nongpeit khlur). La ialam ia kine ki riewstad da uwei u pulit khasi, une u Ophisar haba u la tohkit na nga ia kane ka jingjia u la pynlong ia nga kum u nongtuh, namar ki akor poh jong u ngam shym la iathuh ia ka jingjia kumba ka long, kumta u sngewthuh ialade ba u la bakla, hynrei ngam shym la niew briew ia u, kine ki riewstad na Delhi ynda ki la iohi ia nga ba nga la dom ia uta u Heh pulit khasi, kumta ki la ong ia u ba ngin tohkit hi ma ngi, kumta kine ki riew donburom haba ki kylli jingkylli na nga to ngin ia shohg ha une u mawkynroh rel bad ki la tyrwa sikret ia nga, hynrei ngam shym la treh, nga la jubab lut ia kiei ba la jia baroh, hadien ba ki la leit phai nga la ai ruh ia kita ki tnat diengkseh bilat bad ki la rah ruh khyndiat ia kata ka khyndew.
Hadien kane ka jingjia, ngam shym la ioh jingtip eiei shuh ia ka jingtrei kam jong kita ki riewstad.
Katba nga lah ban kynmaw la don ar ngut ki MLA kiba la wan ban peit ia kane ka jingjia ba phylla ha Mawkdok, bad kita ki dei u Bah Hover Hynniewta bad u Bah Holingstone Lyngdoh (KIba la khlad noh)
Phi don ban ong eiei?