BAN PYNBEIT IA KA JINGEH KI PAID KHAPPUD: NGI DONKAM IAKI NONGIALAM BA SHLUR

Ma Nangai Sutnga

Iooksi WJH.

Ka jingran dien jong ki Pulit Meghalaya na ka ktem shipor kaba ki sah ha Shnong Psiar shaduh sha Shnong Sahsniang ka pyni ba ka Sorkar Jylla ka la pyndem tdong bad pyndem niuhmat hakhmat ka Sorkar Assam.

Ha shwa ba ka sorkar jylla ka randien shaduh Sahsniang, ka Sorkar jylla ka ladei ruh ban phah randien shwa iaka ktem Pulit jong ka Sorkar Assam kaba don ha Mukuilum ( Iakaba la tip mynta kum ka Mukoiram) iakaba la pynieng la khamslem bha. Kane ka Shnong Mukoilum ruh haka jingshisha ka dang hap hapoh Meghalaya hi, bad kane ka jaka ruh kadang hap ha kata ka jaka Khajia ( Dispute Area), hynrei ka jingiohlad jong ka Sorkar Assam ban pynieng Police Outpost ha katei ka jaka la bun bun snem ka long pynban kumba ailad iaka Assam ban pyntikna sha lade ia katei ka jaka. Wat ia ka Jingthmu buh Outpost ha Psiar bad Khatkasla ruh lada u paidbah um pyrshah khlempep hadien habud ngim nym lah shuh ban kam ba ka Psiar bad Khatkasla kadei ka jaka khajia ne ka Jaka jong ka Meghalaya. Wat ia mynta ruh iakitei ki shnong ngi la don haka jingartatien ban dang ioh biang shaka Meghalaya namar mynta la iohi ba ka Sorkar Assam ka la shlur bha ban wantur khah khah sha kitei ki ar tylli ki shnong.

Kham mynshwa kata dang tang kumba 10 snem shadien, ka Assam ka shait wan tur pud tang haduh shnong Moojem bad shnong Moolber, hynrei mynta ngi iohi ba kitei ki ar tylli ki shnong ka Assam kam juh bna shuh ban mushlia namar ka lah pyntikna ba kitei ki jaka ki lah hap beit shapoh Assam watla kim pat dei kiba hap shapoh Assam ruh.

Baroh kane ka jia dei namar ka jingkhein sting jong ka Sorkar Jylla jong ngi. Wan kawei ka sorkar ruh kajuh, wan kawei ruh kumjuh. Ka sorkar ka leit ka wan , man la ka san snem, ngi jied iaki nongialam , don kina dang neh, don kiba la khlad , don kiba dang mih thymmai ruh, hynrei yn don pat kiba patiaw ia u pud u sam jong ka Jylla jong ngi.

Mynshwa ngi iohi ki ia dawa Outpost ha Moojem bad Moolber, hynrei mynta watla la dawa tang ha Psiar ne Khatkasla ruh hynrei ka sorkar jylla ka dang ong ba ymlah ban buh hakitei ki jaka namar kidei ki ba hap ha u pud ia khajia.

Ka sorkar kaba la leit, ka la buh Sub Centre ha shnong Psiar la kumba katto katne snem, bad ngi iohi ba hakito ki por ka Sorkar Asaam ka khlem pyrshah bha namarba kim nud ban kam iaka Psiar hakito ki por, bad la ioh ban pynieng iaka Sub Centre kumba ka long mynta. Lada iaka Police Outpost ruh la pynieng naduh kito kipor ha shnong Psiar, la tikna ba ka sorkar Assam kamnud ban da pyrshah bha hakito ki por.

Hynrei ka jingbymshimkhia jomg ka sorkar barim ban shna PO ha shnomg Psiar hakito ki por, ka pyllong iaka Sorkar Assam ban dang shlur dang shlur ban kyntur pud. Bad kumba ka long mynta , ngi la iohi ba ka sorkar Assam kala shlur ban kyntur pud shaduh sha Psiar bad Khatkasla ruh, bad wat haduh Wah Myntang ruh ki dang nud ban wan tur .

Kaba sngewphylla shuh shuh ka long ba kumba ngi la iohi hakine ki khyndiat sngi ba la dep ki Pulit Assam kila nud wat ban beh iaki pulit Meghalaya naka ka shnong Psiar ruh .

Kane ka pyni ba lada ngi shah jem bad iai ai lad shi ailad iaka sorkar Assam ban leh mon khlempep tang hapoh 10 snem ka Sorkar Assam kan sa kyntur bad shlur ban Pynieng PO shaduh shajan Wah Myntang ne Sahsniang Ruh.

Haba ngi phai sha ka jingia khajia pud hapdeng ka Jylla Assam bad ka Jylla Nagaland , ngi iohi iaka jingshlur ki paid Naga bad ki pulit Naga. Ki Pulit Naga Ki pahara hi iaka jylla lajong bad kim ailad iaki pulit Assam ban kyntur pud kumba ki leh ha Khappud Meghalaya. Ki pulit Naga kim juh randien , haman ki por ba ki pulit Assam ki thmu tur pud, hynrei ki pulit Naga ki pyneh triang beit namar ki sngewthuh ba kimdei ban duh iala ka khyndew ka shyiap lajong. Nakata ka daw ngim juh kham iohi koit ba ka Sorkar Assam kan shlan ban tur khah khah sha u pud ka Nagaland kumba ki tur sha u pud u sam ka jylla Meghalaya.

Ymlah ban len ba haka por ka jinglong MLA jong u Ma Robinus Syngkon uba la jop ha u snem 2013 , wat hapdeng ka jinglyngkot ka por kaba tang 5 snem ruh hynrei u la lah ban pyndep kloi iaka Jingkieng Kureliya kaba la sahteng daki phew phew snem.

Nangta dei haka por ka jingialam jong une u Rangbah , la lah ban pynioh surok rong iaka shnong Psiar bad Khatkasla watla ympat lah ban pyndep lut baroh ruh.

Ymtang katta dei haki por ka jinglong MLA jong une u rangbah ba la lah ban pynioh iaks Skul SSA ha Moolber. Nangta bun kiwei kiwei ki skim pynroi une u rangbah u la lah ban leh sha kitei ki thain khappud.

Bun bun sien utei u rangbah ula hiar sha kitei ki thain ban ia kynduh iaki Paid khappud bad wat haka por ba thmu shna Police Outpost ki Pulit Assam ha Khatkasla ruh, utei u rangbah daka jingshlur ula hiar dalade hi ban beh iaki Pulit Assam.

Hooid ymlah ban len utei u Rangbah u duna ka ktien, hynrei u pynbun pat daka kam. Na kata ka daw u khlempaw kyrteng kum kiwei kiwei pat ki MLA hakito ki por.

Bad sa kawei ruh ba duna ka rukom pathai khubor iaki kam jong u.

Haba iadei bad u Local MLA uba mynta ym pat lah ban ong eiei namar u dang shu jop dang shisnem tam eiei. Bad ngi la iohi ruh iaka jingshim khia jong u halor ka kam khappud namar u la hiar dalade sha Khatkasla hakato ka sngi ba wan mut shna ktem ki pulit Assam.

Kumta haba ngi phai sha kito ki por jinglong MLA jong utei u Rangbah bad ruh lada ngi phai shaka jingshlur ki Pulit Naga , ka pynpaw shynna ba pleng lada ki nongialam jong ngi ki shlur , ki Pulit Assam lei kim nud leh eiei.

Kaba khatduh hi nga sngew ban ong ba ka Bri U Hynniewtrep ka donkam shisha ban ioh iaki nongialam kiba shlur bad shynrang ka mynsiem ki ban mih madan ban iakhun iaka jingshah thombor jong ka jaitbynriew na kawei ka por sha kawei ka por. Lada ki nongialam jong ngi ki shlur, kiwei ki hap pyrkhat arsien ha shwa ban lehbor iaka Jaitbynriew ka jong ngi.