Ex. Rev. K. Langrin
Ha ka Baibl jong ka Bible Society (Protestant) la thoh, ka dor ba la iakut shi suka shi sngi katba ha ka Baibyl jong ki Catholic pat la thoh, ka dor mar shi denar shi sngi. Ka jingmut ka long kajuh.
Ka snem 1989 ka dei ka snem sah jingkynmaw ia nga. ka dei ka snem nyngkong ba nga la sdang ia ka kam sharai balang. Ha kawei ka sngi nga la leit tour balang ha kawei ka shnong (Nonglangtur) kaba la shim por ban iaid kjat 7 kynta na Nongdaju ryngkat bad ki 6 ngut ki nongbud. Ngi la leit rung ha ka iing jong u nonghikai skul ha kata ka shnong. Hadien ba la dep dihsha uta u trai iing u la ong ia nga, “Ko Pastor, nang shong ma phi bad kine ki paralok, nga ngan leit kem noh ia ka dohkha na ka thie ka wah ba nga la buh khnang na ka bynta jong phi”. Sa shiphang une u la wan rah ia kawei ka dohkha ba dang im. U la shet tylli ia kata ka dohkha khlem ot. Ynda la ih ka dohkha u la kylli ia ngi. “Phin ia bam ha noh?” Nga la jubab, “Ka bha hi ba ngi la thngan eh”. Kumta u la khat ja 7 pliang. Ia ka dohkha pat u la buh tang ha ka pliang jong nga. ia ki nongbud jong nga u la ai tang ka ja bad ki jhur khlaw. U la ong, “To ia bam noh”. Nga la kylli ia u trai iing, “Balei phim ot ia kato ka dohkha?” Uta u la jubab, “Kane ka dohkha ka long tang ia phi u Pastor”. Te nga la ong ia u, “Ot ia ka dohkha 7 bynta bad sa iasam mar kajuh, lym kumta nga ngan ym bam”. Uta u trai iing u la ong, “Nga nang pyrkhat ba phi long kum kiwei ki Pastor”. Bym banse uta u trai iing u la shim biang ia ka dohkha na ka pliang jong nga bad u la iasam lang ia ki paralok jong nga mar kajuh. Sa haka snem 2004 pat nga la shah khot ban leit sha ka jingkhawai Golden Jubilee jong ka jinglong Tymmenbasan jong uwei u rangbah hapoh ka Ri Lyngngam Presbytery. Nga la leit ryngkat bad ki 4 ngut ki paralok jong nga. ynda la poi ha kata ka jingkhawai, u khun rangbah jong kata ka iing u la wan tan ia nga na ka kti bad u da ong, “Ma phi Pastor phin rung shapoh, namar ngi la khreh kyrpang ia ki Pastor bad ki Tymmenbasan”. Nga la ong ia u, “Te kine ki paralok jong nga pat?” Uta u la ong, “Kine kin shong hangne ha baranda, ngin sa wanrah jingbam ia ki ruh”. Te nga la ong ia u, “Lada phim khot lang ia kine ki paralok jong nga, nga ruh ngan shong hangne ha baranda”. Kumta u la rung noh shapoh iing bad u la wanrah ka sha ba ka ja ryngkat ba u phan bad u dai. Sa shiphang u la wan mih kynsan uwei u pastor bad u la kynhid ia nga kumne. “Balei mem rung shapoh, ka ja, ka dohkha, ka doh sniang, ka doh syiar byllai, hangne te men bam tang da u phan bad u dai”.
Halor jong kitei ki jingjia, nga kwah ban kylli ia phi – Hato ka mon Blei ka iadei bad ka mon briew? Haba ki briew ki leh kumta, hato u Blei u leh kumjuh? U Jisu uba long u kynrad khlem don ki shakri bad u nonghikai ba khlem don degree u jubab ia ngi ha ka Gospel u Mathaios 20:1-16 “Naba ka hima u Blei ka long kum u trai iing, uba la leit la dangstep ban wer ki nongtrei sha ka brisoh jong u. Haba u la iakut bad kita ki nongtrei shi suka (Shi denar) shi sngi, u la phah noh ia ki sha ka brisoh jong u……. hamar kaba lai baje……. Hamar kaba hynriew baje…… hamar kaba khadwei baje……. Ynda la janmiet te, uta u trai brisoh u la ong ha u rangbah jong u, khot ia kita ki nongtrei bad to ai ha ki ia ka bainong jong ki……. Te haba la wan kiba hamar kaba khadwei baje, ki la ioh uwei uwei mar shi suka. Hynrei haba la wan kita kiba kiba mynshuwa, ki la ia mut ba kin ioh tam, hynrei ki ruh ki la ioh uwei uwei mar shi suka. Haba ki la pdiang te ki la iakren khnium ia uta u trai iing, ki da ong, “Kine kiba khatduh ki la trei tang shi kynta, pynban me la pyniaryngkat ia ki bad ngi, kiba la shah ia kaba eh bad kaba shit ka sngi”. U te u la iathuh bad u la ong ha uwei na ki, “ko lok, ngam shym la leh ka bymhok ia me, mem shym la iakut shi suka bad nga?” To shim ia la ka jong to khie leit noh ruh; nga mon ban ai ha une ruh uba khatduh kumba ha me kein. Kam bit ia nga ban leh ia kaba nga mon da la ki jong? Ne ka khmat jong me ka long kaba sniew naba nga long u babha?’ kumta kiba khatduh kin long shuwa bad kiba shuwa kin long khaduh. Naba ki long shibun ia kiba la khot, hynrei khyndiat ba la jied”.
Ka jingmut jong kane ka pharshi ka long kumne: u trai iing ha ka jingleh jong u bad ki nongtrei ka thew ia u Blei bad ki jingleh jong u ia ki briew kaba iapher bal-ly-bak bad ka jingleh ki briew ia la ki para briew. U Blei u long uba sbun mynsiem bad uba kynrei ka jingisynei, ym kum ki briew kiba dap da ka jingbishni ia la ki para briew. Ha ka Kitab Isa 55:8, 9 la thoh, “Ki jingmut jong nga kim long kum ki jingmut ki jong phi. Lymne ki lynti jong phi kum ki lynti jong nga…….namar katba ki bneng ki long kiba kham jrong ban ia ka khyndew, kumta ki lynti jong nga ki kham jrong ban ia ki lynti jong phi, bad ki jingmut jong nga ban ia ki jingmut jong phi”. Ha kane ka pharshi, ki nongtrei kiba nyngkong ki la mynjur ia ka bainong ba la iakut. Bad palat ia kata kin ym ioh tam. Kito kiba wan kham hadien pat ki la shu shaniah beit ha ka jingisynei u kynrad jong ki uba la ong, “Kat kaba biang ruh phin ioh”. Haba ki nongtrei ha ka brisoh ki la leit shim la ka bainong, ki la shem pynban ba ki la ioh mar kajuh, uwei uwei mar shi suka. Kane ka jingpyniarynkat dor u trai brisoh ia ki nongtrei ka la pynbitar katta katta ia kito kiba la trei naduh dangstep. Hato kim shym la trei 12 kynta? Ki la ia ai nia pyrshah ia uta u trai brisoh ba ki dei ban ioh kham bun bad khambha ban ia kito kiba wan hadien.
Ki nongtrei kiba nyngkong ha kane ka ka jinghikai u Jisu ka thew ia kito ki briew kiba la trei shitom, kiba la shakri kham slem bad kiba bat ia ka bor ba ha khlieh ha ka balang. Kum kita ki briew ki dawa ban ioh ia ka bainong kaba kham bun, ka jaka shong kaba kham kyrpang, ka bam ka dih kaba khambha bad ba kin long kham halor naduh khyndew haduh bneng. Kum kita ki briew kim shaniah ha ka jingpyniaid u Blei bad ki khnium ruh ia ki jingleh jong u. kita ki briew kin sa kylli ia u Blei- Balei ba Me pyniaryngkat dor ia ngi bad ki? Kane ka mih na ka jingbishni bad jingkhim mynsiem. Ngim pat ju iohsngew ba ki balang Khristan ha Ri Khasi ki duwai lem na ka bynta ki para Khristan jong kiwei ki jait balang ba kin nangroi nangsan. Lada don ba duwai ruh ki kyrpad jam ia u Blei ban pynkhraw tang ia ka iingmane jong ki, hynrei na ka bynta kiwei ki jait balang ki kyrpad ia u Blei ba un leit khang khyrdep noh. Hangne ha ri jong ngi ki Khristan ki pyniapuh para Jisu bad ki ia knieh ia u Jisu uba kham heh.
U Jisu u kren ia kane ka pharshi na ka bynta ki synran jong u. u Jisu u la khot shuwa ia ki 4 ngut ban long ki nongbud jong u. ki 8 ngut pat ki dei kiba la shah khot kham hadien. Kita ki 4 ngut kiba la shah khot nyngkong ki pyrkhat ba kin long kham halor ban ia kita ki 8 ngut. Dei na kata ka daw ba ka la mih ka jingiania hapdeng jong ki, mano ban long kham khraw. Kane ka pharshi ka kren ruh ia ki Jiw kiba la iohsngew nyngkong ia ka khubor jong ka jingpynim, kiba niew bein ia ki Jentil. Ki Jiw ki iohsngew ba ki Jentil ruh kin ioh ban rung ha ka hima u Blei ki la sngew bitar eh ia u Blei. Ki balang ha kane ka ri jong ngi, don kiba la jan dap 200 snem, don kiba la jan dap 150 snem, don pat kiba dang shu mih shen ha kine ki sngi. Kita ki bang kiba la dap da ki spah snem kim dei ban bitar ia u Blei ba ki balang kiba kham hadien ruh kin ioh mar shi suka. Ha ka Kitab Jingpynpaw 21:13 la thoh, “Naphang mihngi lai ki khyrdop, naphang shatei lai ki khyrdop, naphang shathie lai ki khyrddop, bad na sepngi lai ki khyrdop “Kine ki 12 ki khyrdop ki ia poi lang sha ka Nongbah bakhuid. Baroh ngi tip ba ka mihngi ka dei ka jaka ba ioh nyngkong ia ka sngi, ka shatei bad ka shathie ki ioh kham hadien bad ka sepngi pat ka ioh khatduh. Hangne ki sngewthuh ba ki balang kiba la poi nyngkong ha ka ri jong ngi, ki balang kiba la poi kham hadien bad ki balang kiba poi khatduh kin ia poi lang sha kata ka Nongbah bakhuid, namar baroh ki ieng halor ka nongrim jong ki 12 ngut ki Apostol. Kan long kumjuh ia kiba la long Khristan naduh dang kha, kiba la long Khristan sa ynda la rangbah bad kiba long Khristan sa ynda la tymmen ha shuwa ba ka sngi jong ka jingim jong ki kan sep noh. Kine ki ia poi lang sha kata ka Nongbah bakhuid kaba long 1500 mail ka lynter bad 1500 mail ka pynkiang lane 22,50,000 sq.miles. kumta ka long kaba bakla ban pyrkhat ba kito kiba la long Khristan 60 ne 70 snem kin ioh ka bainong kaba khambun, katba kito kiba dang long Khristan tang shi snem ki ioh bainong kham khyndiat. Ka long kaba bakla ban pyrkhat ba ki balang kiba kham hadien bad kham rit paid kin shong jngai na u Blei. Ka long ruh kaba bakla ban pyrkhat ba kiba don ha kiwei ki jait balang ne kiwei ki niam ki long kiba pop. Ka long ruh kaba bakla ban pyrkhat ba kiba la kyllon shisien kin duh noh ia ka hima u Blei. U William Barclay u ong kumne, “A saint is not a man who never fails; but a saint is a man who gets up and goes on again in every time he falls”. U Petros u la kyllon bunsien, pynban haba u la ieng pat u la ioh ia ka nam riewkhuid ne saint. Bad dei ha une u Petros uba la kyllon bunsien ba u Jisu u ong, “Halor une u mawsiang ngan tei ia ka balang jong nga”.
Kane ka khubor ka long ka jinghikai ia baroh ba kin sngewthuh ba ka mon Blei kam iadei ei ei bad ka mon briew. Ka jingleh bad jingpyniaid jong ki briew kam iadei bad ka jingleh ne jingpyniaid jong u Blei. Namar u Blei u long u bym ju niew shilliang khmat iano iano, la u dohiong, la u dohlieh, la u Khristan, la u Hindu, la u Muslim, la u niam Khasi, la u Jiw, la u Jentil, la u Greek bad kumta ter ter. U Blei un ym ngeit ia ka jingpynbor jong ki briew ban phah leit dujok iano iano. Jin lada u Blei u kohnguh bad mynjur tang ia ka jingkwah jong ki Khristan, u la dei ban ym ai slap shuh ia ki jaka bym don Khristan. Hynrei u Blei u leh beit ia la ka mon. To u Blei un kyrkhu ia phi kiba pule ia kane ka khubor bad un pynpeit noh ia ki khmat jong phi. Namar ki nongiathuhkhana ha iingmane kim nud ban kren ia kane.
Phi don ban ong eiei?