Ka Shihajar snem katkum ka Baibl

Ex. Rev. K. Langrin

Paralok baieit, kine ki dei ki sngi ba ki briew kiba pule Baibl bad ki bym ju pule ruh ki kwah ban tip shaphang kata ka 1000 snem ba la thoh ha ka Kitab Jingpynpaw 20:1-10. Halor jong kane ka phang ki la mih bun ki jingbatai da kumne da kumtai. Nga long uwei napdeng kiba kwah ban iashim bynta ban batai lem ia ka jingmut jong ka da kaba ngan buh shuwa da ki lai tylli ki jingkylli ba phin ia pyrkhat. Kita ki long: (1) Kaei ka 1000 snem? (2) Kiei ki jingjia shuwa ban wan ka 1000 snem? Bad (3) Kiei ki jingjia ynda la kut ka 1000 snem?.
U Blei u la buh ia ka jingim jong ki briew bad ki mrad la kajong kajong katkum ka jingibit jong u hi. Ka miaw ka lah ban im 10 snem, u ksew u lah ban im 12 snem. U kulai u lah ban im 25 snem. U briew uba im tymmen u lah ban im 150 snem. Hynrei ha ka jingshisha u Blei u kwah ba u briew un im junom.
To ngin iaphai mynta sha kita ki 1000 snem; bad kiba kum kino ki briew ki ban ioh bynta ban im ha ki 1000 snem shuwa ban poi kata ka bynta ban im junom bad u Blei. Ia kita ki dak kiba pyni ia ka jingwan ka 1000 snem u Ioannis u iathuh ha ngi ba kin wan mih shuwa ki artylli ki mrad khlaw ba u la kren ha ka lynnong 13. U Ioannis u iathuh ia ngi ba u soitan ha shuwa ba un duh noh ia ka bor, un ialeh pyrshah khadduh ia u Blei da kaba un ai bor lut ha kita ki artylli ki mrad khlaw. U mrad khlaw uba nyngkong un mih na ka duriaw bad u mrad khlaw uba ar un mih na ka khyndew. Uta uba mih na ka duriaw u dei u nongsynshar pyrthei bad uta uba mih na ka khyndew u dei u nongsynshar niam. Kita ki artylli ki mrad khlaw, da ka bor ba ki la ioh na u soitan kin pynjot ia kiba ngeit ha u Blei da kaba kin pynkulmar ia ka jingngeit bad jingmane Blei. Napdeng ki nongsynshar pyrthei, uba la kup nyngkong ia ka dur jong u mrad khlaw uba mih na ka duriaw u dei u Nero jong ka Rome hyndai. Bad napdeng ki nongsynshar niam kiba la kup ia ka dur jong u mrad khlaw uba ar ki dei ki lyngdoh niam kiba la pynbor ia ki briew ban mane ia u Kaisar. La niew ia u Nero kum u mrad khlaw uba nyngkong namar dei ma u uba la pyniap bun tam ia ki Khristan bad dei ma u u nongbatbor kynthei uba shyrkhei tam. La niew ia ki lyngdoh niam ki long u mrad khlaw uba ar namar ki hikai ia ki briew ban niew ia u Kaisar kum uta u Reverend ne Rev. kaba mut u nongpynim jong ka pyrthei, uba khuid tam, uba tyngshain bad uba itieng ban peit. Ka khlieh ba la mong jong uta u mrad khlaw uba la im pat ka mut ki nongsynshar pyrthei kiba kum u Nero kin sa mih biang ha shuwa ban sdang ka 1000 snem. Ki nongai jingkyrshan ia uta u mrad khlaw dei ki nongsynshar niam, ki 7 ki khlieh ka thew ia ki 7 ngut ki nongsynshar jong ka Rome hyndai bad ki 10 ki reng bad 10 ki pansngiat ka mut ka jingbein Blei.
Kaei kata ka jingbein Blei ha ka hima Rome hyndai? U Kaisar Augustus jong ka Rome hyndai u la pyniaryngkat kyrdan ialade bad u Blei da kaba u la pynbna ba u la ioh ia ka nam Reverend ne Revd ne Rev. hynrei ia ka ktien Reverend la pyndonkam ban khot tang ia u Blei. Ha ki Salm 111:9 la ong, “Kaba khuid bad ba itieng long ka kyrteng jong u”. Ia kane la shim na ka Baibl hyndai ka ‘King James Version’ ia ka ‘Reverend’ la pynkylla sha ka ‘awesome’.
Ka ktien ‘Reverend’ ne ‘Revd’ ne ‘Rev’ ka mut uba tyngshain, baphyrnai bad ba itieng ban peit. U la pynpaw ba nalor jong u, uba dei hok ban ioh ia ka nam Revd dei tang u Jisu. Kata ka la jia ha ka jingkylla dur u Jisu halor u lum ba la thoh ha u Markos 9:3 “Ki jain jong u te ki long kiba tyngshain, kiba lieh eh, kat kata ruh um don u nongpynkhuid jain ha ka pyrthei uba lah ban pynlieh”. Ka jingpyndonkam jong ki nongsynshar niam ia ka ktien ‘Revd’ ne ‘Rev’ katba ka jingim jong ki kam long kaba tyngshain, kaba phyrnai bad kaba itieng ban peit ka long kaba ma haduh katta katta. Uta u mrad khlaw uba nyngkong u long kum u ‘labasa’ kaba mut uba kem naphang ban pyniap, u don ki kjat dngiem ka mut uba kyrdem bad iuh naphang. U don ka shyntur u sing ka mut haba u kyrhuh baroh ki sheptieng lut. Ia une u mrad khlaw u soitan u la ai bor ban kren bein Blei bad ban jop thiaw ia kiba ngeit jong u Blei. Uta u mrad khlaw u ban mih na ka khyndew u dei u nongsynshar niam uba la ioh bor na u soitan ban leh ia ki kambah bad ki dak khyllah. “Uta uba ialeh pyrshah ba uba pynsarong ialade pyrshah ia baroh ba la khot Blei lane ba ju mane; kat haduh ba u shong ha ka temple u Blei, da kaba u leh Blei ialade” (2 Thes 2:4). Ha ka dkhot 9 la ong pat, “Uta kein uba ka jingwan jong u ka long katkum ka jingtrei jong u soitan, da ka bor, bad da ki dak khyllah, bad ki jingphylla ba lamler baroh”.
Ha ka Jingpynpaw 13:12 la iathuh shaphang ka jingiasuk (compromise) bad jingiatrei lang jong ki ar tylli ki mrad khlaw. Ha kaba sdang uta u mrad khalw uba ar um iadei jingmut bad u mrad khlaw uba nyngkong. Hynrei kham hadien pat kin ia suk noh ban pyniar ia ka hima u soitan. Uta u mrad khlaw uba ar namar u long uba kham poh, u shu kohnguh beit ia u mrad khlaw uba nyngkong, kata ka long ba ki briew ki mane Blei ia u mrad khlaw uba nyngkong da kaba kin shah ban thoh ha ka kti ka mon lane ha ka shyllangmat ia u number 666. Bad kat kiba kyntait ia u kin ym lah shuh ban leit die ha ki iew ki hat. Hynrei shuwa ban jia kita kiei kiei kan don shuwa ka jingiasoh lang jong baroh ki kynhun balang Khristan bad baroh ki jait niam. Ynda la lah ban leh kumta kin sa thung tang uwei u nongsynshar niam u ban kylla long u mrad khlaw uba ar. Katkum ka jingsngew thuh jong nga, u mrad khlaw uba ar un mih na ka niam Khristan. Haba la sdang ban pynbor ia ki briew ban pyndonkam ia u 666 ka mut ba ka jingwan ka 1000 snem ka la jan. ynda la sdang ka 1000 snem ia baroh ki riewkhuid yn rong noh ha kata ka Rapture bad kiba iap kin ia mihpat. Ka Baibl ka iathuh ia ngi ba ha kaba sdang jong ka 1000 snem yn mihpat tang kiba hok. Hynrei kiba pop kin mihpat sa ynda la kut ka 1000 snem. Ha ka Jingpynpaw 20:6 la ong, “Uba suk bad uba khuid long uta uba don bynta ha kata ka jingmihpat kaba nyngkong; halor kine kata ka jingiap kaba ar kam donbor shuh; hynrei kin long ki lyngdoh jong u Blei bad jong u Khrist, bad kin iasynshar lem bad u 1000 snem”.
Ia kata ka sngi ba sdang ka 1000 snem la khot ka jingwan arsien u Jisu. Ha kata ka sngi ki ban mihpat kin long tang kita kiba la ioh sait da ka snam u Jisu, hynrei kiba pop bad kiba bein Blei kin mihpat sa ynda la kut ka 1000 snem. Ha ka dkhot 5 la ong, “Hynrei kita kiba sah na kita kiba iap kim shym la mihpat tad ynda la pyndep ia kata ka 1000 snem”. Ia ka jingwan arsien jong u Jisu la thoh ruh ha Thes 4:16 “Naba u Trai hi un wan hiar na bneng bad ka jingrisa, da ka ktien sawa u angel rangbah, bad da ka turoi Blei; bad kita kiba iap ha u Khrist kin ia mihpat shuwa”. Ia kiba dang im pat yn shu rong noh lem bad kita kiba la mihpat sha ki lyoh (1 Thes 4:17). Hadien kata ka don sa ka jingpynkylla dur, Phil 3:20, 21 … “ngi khmih lynti ia u Nongpynim u Jisu Khrist u ban thaw thymmai ia ka met ka jinglong rangli jong ngi ia ka ban pynlong ia ka shidur bad ka met ka burom jong U”. Ia ki met jong kiba hok la kiba dangim ne kiba la iap yn pynkylla dur kumba la thoh 1 Cor 15:51-53 “……. ngin ym iohthiah baroh, hynrei yn pynkylla ia ngi baroh shisyndon ha kaba shikhyllipmat, ha ka turoi bakhatduh! Namar ka turoi kan sawa, ynda kumta ia kiba iap yn pynmihpat ki bym pyut, bad ia ngi yn pynkylla…….” Kata kan jia ha ka jingsdang ia ka 1000 snem kaba long ka jingwan arsien u Jisu.
Haba ong ia kiba hok yn rong noh sha bneng, pynban kin ym ioh leit shuwa ia kita ki ban mihpat na ka jingiohthiah 1 Thes 4:15 “……. ba ma ngi kiba dangim, ia kiba la pynsah haduh kata ka jingwan arsien u Trai, da lei lei ngin ym ioh leit shuwa ia kita kiba la iohthiah”. Kiba pop pat ha kata ka sngi kin ngat ha ka jingshah pynjot. 2 Thes 2:8 “…… ia uta u bym niew hukum……. U Trai Jisu un pyniap da ka jingpyrsad ka shyntur jong u, bad un pyndam noh thiaw da ka jingpynpaw kata ka jingwan arisen jong u”.
Kaba khatduh ka long ba ia u soitan la khum bad la bret sha ka liewlong ba khlem trai; tad ynda la pyndep ia ka 1000 snem ……. Ynda la kut ka 1000 snem te yn sa pyllait biang ia u (Jingpynpaw 20:2-3). Hangta baroh kiba pop ki la iap lut bad baroh kiba hok ki la leit sha bneng 1000 snem. Ha kum kata ka por don saw tylli kiei kiei ba ngi dei ban kynmaw (1) kane ka pyrthei ka la sah kynjah marwei bad ka la kylla long ka liewlong ba khlem trai (Jingpyn 20:3) ia kata ka pyrthei ba la sah kynjah u Jeremaiah u ong, “Nga la iohi ia ka khyndew te ha khmih ka la kynjah bad ka la suda; bad ia ki bneng te kim shym don jingshai. Nga la iohi ia ki lumbah, te ha khmih ki la khynniuh, bad ki lum rit baroh ki la her iap” (Jer 4:23-25). (2) kiba pop baroh ki la iap kut. U Jeremaiah u ong, “Nga iohi te, ha khmih ym shym don briew, bad ki sim ….. (Jer 4:25). (3) ia u soitan la khum ha ka liewlong ba khlem trai. Hangta u la sah marwei ha ka jaka kaba dum haduh kaba kut jong ka 1000 snem. Hangta u lynga ban ap ia ka jingmihpat jong ki nongpop. (4) ia kiba hok la buh ban bishar ha bneng lem bad u Jisu. Jingpyn 20:4 “Bad nga la iohi ia ki khet, bad don kiba shong halor jong ki, bad la ai ka jingbishar ha ki…..” 1 Cor 6:23 “Hato phim tip ba kita kiba riewkhuid kin bishar ia ka pyrthei?…….”
Ynda la kut ka 1000 snem kin don sa kine ki jingjia (1) ia baroh kiba pop la pynmih pat. Jingpyn 20:5 “Hynrei kita kiba sah na kita kiba iap kim shym la mihpat tad ynda la pyndep ia kata ka 1000 snem”. Ha ka dkhot 8 la ong ba ka jingbun jong kita ki nongpop ba la mihpat ki long kum u shyiap ka duriaw (2) ia u soitan la pyllait na ka byndi. Dkhot 7 la iathuh ba da ka jingmihpat jong kita kiba pop, u soitan u la iohlad biang ban shukor ia ki kynja bynriew sawdong ka pyrthei (3) ka jingwan hiar ka Nongbah Bakhuid lane ka Jerusalem bathymmai ne ka bneng. Jingpyn 21:2 “Bad nga la iohi ia ka Nongbah Bakhuid, ka Jerusalem bathymmai ba ka da wan hiar na u Blei na bneng…” (4) u soitan hangta un leit mih noh ban shukor ia ki kynja bynriew ha kata ka nongbah Bakhuid, hynrei um lah shuh. (5) te haba um lah shuh ban shukor, u soitan un ialam ia kiba pop ban hiar syndon da ka thma ia ka nongbah bakhuid (dk 8-9). (6) ka ding ka la wan hiar na u Blei na bneng, bad ka bam duh ia kita ki nongpop. Mar kumta ia u Soitan bad ia ki artylli ki mrad khlaw la bret sha ka pung ka ding. Nangta la plied sa ia ka Kitab ka Jingim, ba ia kiba ym shym la thoh ha ka la bret sha ka pung ka ding ban mad ia ka jingiap kaba ar. (7) ka jingwan hiar ka pyrthei thymmai hadien ba ka bneng banyngkong bad ka khyndew banyngkong ki la leit noh bad ki duriaw kim don shuh. Ia kata ka pyrthei thymmai la pynkhreh ban shong tang kita ki riewkhuid kiba la shah iap na ka bynta ka kyrteng u Blei bad kita kiba la ioh jingsait da ka snam u Jisu Khrist.
Katno ngut napdeng jong phi kiba la ioh ban pule ia kane ka khubor kiba kwah ban ioh bynta ban im 1000 snem ha shuwa ban poi sha ka jingim kaba junom la junom? Baroh kat kiba kwah ia kata ki dei ban kylla bamut noh khlem da buhteng. Lada ngi duh ban im 1000 snem, kata ngi la duh ia ka jingim bymjukut. U nongrwai u ong, “Kan wan ka sngi ban tynjuh sa khyndiat ia u briew, ha uno don ka tynrai bad jongno dohnud sniew”. Kordit ia kita ki ban mihpat sa ha kaba kut jong ka 1000 snem, namar kita ki dei ki jong u soitan. Te u Blei un ai ha ki ia ka jingiap kaba ar ka ban long ha ka pung ka ding. Hynrei kat kita kiba la lait na ka jingiap kaba ar hadien ba la kut ka 1000 snem, kin ioh ban im junom bad u Blei ha ka Jerusalem ba thymmai. Hangta ki jingpang jingshitom kim don shuh, bad ka jingiap ruh kam don shuh, jar kat ki ban ioh bynta ha ka jingmihpat banyngkong ha kaba sdang ka 1000 snem kin ym mad ia ka jingiap kaba ar. (Ki kot iarap ba nga la pyndonkam ki long – ka Baibl Khasi, Open Bible, King James Version, New King James Version, Concordance, God Speaks to Modern Man, ka Commentary jong u William Barclay bad kiwei kiwei). U Blei un kyrkhu ia phi. Amen.