AIS Suja
Ka long kaba sngewphylla ba kumno ka jylla Meghalaya ka la ioh la ka jong ka jylla (State) kaba khlem u pud u sam ba thikna naduh ki snem 1970-72, bad haduh mynta ym don u pud ba thikna, hato ka long mo ka jingbiej jong ki longshuwa manshuwa? Ne ki nongsynshar ba mynshuwa ba ki la pdiang jylla khlem da pynthikna ia uta u pud ne u maw pud ba ka sa mih ka kulmar pud kumne.
Ki rangbah ki ju parom ba u pud ka Jiantia Hills lei te mynshuwa u la poi shaduh kitaki kut Syiem Sajar ba hap mynta ha North Cachar Hills, bad shathie pat haduh Jaintiapur ba don ka iing Syiem u Syiem Sutnga hyndai. Hynrei sngewphylla ba kumno kine ki pud ki la nang jah ka Ri Jaintia ka la nang rit, kumjuh ruh ka Ri Khasi. Kane ka jingkyntur pud ka la long thik kum ba kiew ki um level jong ka duriaw ha kaba khadduh tip hangno yn ia shong ia sah namar la nang tyllep da ki nongkyntur pud.
Ka jingbakla ka la long naduh ba sdang bad mynta ruh namar ki ain ki jingsynshar ki tlot palat shu khlain tang ha ki por election da kaba kular ba lada jop ngin pynbeit noh ia u pud u sam hynrei ynda la dep pat la leh klet ia kita baroh bad ka kutnoh kumne man ki snem katba ka Ri pat ka la nang rit bad raikhoh.
Haba pule na ki kotkhubor, iohi ba la pan RTI na kata ka tnat Revenue ka sorkar hynrei kam lah ban ai ka jingtip kaba bniah halor u pud u sam. La ong ruh ba la don ka jingiakynduh haduh 20 sien jong ki Myntri Rangbah ne Chief Minister Meghalaya Assam, bad ruh jingiakynduh para Chief Secretary hynrei ym poi shaei shaei, kut tang ha jingiakynduh. 46 trylli ki snem ba la ioh MDC, MLA bad MP, hynrei u pud um beit shuh ka shu long kam kai namar ka kut tang ha ki por pyrta election. Namar kata dei ban sian noh u paidbah jied MP uba nang ban kren na ka bynta u pud u sam hapoh Parliament ym da uba tiengeit bad uba biej, peit ka Ri ka la nang rit, ka la long ka jingtim ia ka mynta bad ka ban sa wan.
Ka jylla Meghalaya ym tip sa katno kan nang rit namar shathie u Bangladesh u la nang tur nang kiew. Na ki khubor ngi iohi ba ha kine ki sngi ba kita ki shipai Bangladesh ki la byrngem ia ki jaid bynriew jong ngi ba ki ia shna lynti iaid kjat ha wah Umngot ha shnong umsyiem, ha kaba kata ka lynti kjat ka la don naduh 100 snem mynshuwa! Kumno u khar bangla u nud ban khang ani ka la phylla shisha, te sa katno ka jylla kan sa nang rit nangsdot da ka jingthombor ia ki jaka puta na shatei na shathie! Bun ki jaka ba itynnad yn sa duh yn sa dam noh na ka jylla jong ngi kaba itynnad.
Lada ka jylla kam don u pud uba thina ka long ka jingkordit bad jingtim ia ka Ri ka jaid bynriew jong ngi bad kaba mih nangne kan long ka jingiaknieh bad ka thma. Kumta donkam kyrkieh ba ki bor synshar ki sorkar ban shim khia noh ia kane ka kam pud kam sam namar lada kan iai long kumne, ka jylla bad ka Ri Khasi Jaintia kan don tang u Syiem khlem ka hima.
Ngi tip ba ka jingheh jong ka jylla Meghalaya ka long 22,430 square Kilometer, hynrei la thoh (Approximately) ne ba shu antad, ka mut ym thikna, ka mut lada ym don u pud u sam ka mut ym thikna ia ka jingheh sawdong ka jylla ka lah ban don ne ym don kat kata. Na kata ka daw ka shong ha ki bor nongsynshar bad ki sorkar ia kiba u paidbah u la jied ban shim khia ia kane ka kam ka long hi kam iap kam im u paidbah jon g ka Ri ka jaid bynriew kaba rit paid. Namar kum ba ka long haduh mynta, pleng ngi don ka jylla kaba khlem u pud u sam u ba thikna.
Phi don ban ong eiei?