Shillong: Ka kynhun jong ki nongtrei mon sngewbha kiba kynthup ia ka kong Agnes Kharshiing, Amita Sangma, Angela Ryngad, Patricia Mukhim, Michael N Syiem bad kiwei pat ki la phah ia ka ripod jong ki sha Supreme Court ban kyrpad ba dei ban pynsangeh noh ia ka jingtih dewiong ha kane ka jylla. La phah ia katei ka ripod ha ka taiew ba la dep khnang shuwa ba ka Supreme Court kan bishar ia ka kam dewiong ha kane ka jylla ha ka 15 tarik mynta u bnai. Katei ka dei ka ripod kaba -ar ban phah sha ka Supreme Court hadien kaba nyngkong kaba la phah ha u nohprah, 2018.
Katei ka ripod ka la ong ba ka kam tih dewiong ha kane ka jylla ka pynmyntoi tang ia katto katne ngut ki briew kiba riew spah ym ia kiba duk. Ha katei ka ripod la kdew ba ki don haduh 24,626 tylli ki par dewiong ha Jaintia hills bad kitei ki par ki don 52 tylli ha manla ka shi square kilomitar.La lum thup ia katei ka ripod bin pa bin katkum ki jingtip ba la ioh lum kynthup ki RTI, ka ripod CAG bad ka ripod ki nongwad bniah nalor ki jingthoh ha ki kot khubor kiba la ioh lum hadien ka jingkhang dewiong ka NGT ha ka 17 tarik u iaiong, 2014.
Ka kong Angela Ryngad ka la ong ba ia ka ripod kaba nyngkong la phah sha Supreme Court ha u nohprah mynshem snem bad kaba -ar la phah ha ka taiew ba la dep ryngkat ka jingkyrpad ban pdiang ia katei ka ripod ha ka sngi ban bishar ia ka kam dewiong ha ka 15 tarik mynta u bnai. Ka la ong ba katei ka ripod ka la kyrpad ia ka Supreme Court ba dei ban pynsangeh noh ia kam tih dewiong ha kane ka jylla khnang ban ailad ia ki briew kiba duk ba kin im ia ka jingim kaba neh shirta bad ka la ong ba katei ka ripod ka pyrshah ruh ia ka jingong ba ka jingkhang dewiong ka ktah ia ka ioh ka kot bad ka jakpoh ki briew ha kane ka jylla.
“Ka jingshisha ka long ba tang katto katne kiba riew spah kiba ioh jingmyntoi na ka jingtih dewiong, ym dei tang ba ka pynjot ia ka mariang bad ba ka pynjaboh ia ka wah ka um hynrei ka plie lad ia kiba riewspah ban klun jubor ia ka jaka paidbah bad kam shym la pynmih bun pisa ia ka jylla hynrei ka ialam pynban sha ka kam sniew kam runar bad ka kam pynjot mariang” ong ka kong Angela Ryngad haba kren sha ki nongthohkhubor ha ingsah jong ka kong Agnes Kharshiing. Ka la ong ba ka jingtih dewiong ka la ktah ia kiba duk kiba shah kheiñ beiñ bad shah khniot bad bun ki longing kiba kylla khlem ing khlem sem khlem jaka puta.
Ka la pynpaw ruh ka jinglyngngoh kumno ba kita ki dewiong kiba la dep tih kim lut shuh naduh 2014 haduh mynta ruh, “Dang ha kane ka taiew la kam ba ka jingdon ki dewiong kiba la dep tih ki long 5 lak metric ton, ha ka por ba ka NGT ka khang katkum ka jingkheiñ ki don 65, 81, 147 metric ton ki dewiong ba la dep tih watla ki trai par ki la kam ba ki don 120,94,634 metric ton. Ki dewiong kim lut shuh namarba ka jingtih dewiong ka dang bteng ym tang ha East Jaintia hills hynrei ha kiwei pat ki district” ka la ong.