| Kum u Nongkyrshan ia ka Bill ba nyngkong eh jong u HS Shylla, kata, “Pyrshah Shongkha Khleh”. Nga la iaroh shikatdei ia u halor ka jingwanrah ia kane ka Bill ba shongnia shongsbai bad kaba pynim ia ka jaitbynriew. Ka jingpang iap shiliang ka jaitbynriew haduh kine ki sngi ba mynta kadei ka jingjyllei ki kynthei khasi ba ioh tnga ia u bar jylla bad mynder ri. ki khun ba mih na kine kidei kiba kren ieid jaitbynriew tang ban ioh jingmyntoi ia lade, hynrei ka pyrkhat pyrdain jong ki ka dei pura thik kum u kpa jong ki hi. Nga la iatrei kam bad kum kine ki khun kpa dkhar la bun bun snem, bad nga lap shisha ba kim pher na ka jabieng u kpa jong u la u dei u Nepali, u Bihari, u Bengali, u dohlieh, doh iong, doh saw ne u Chinese, bad ka pyrthei baroh kawei ka tip bha bad ki da ong ruh, “As the father, so the son”. Hadien katto katne por, nga iohi ia ka phang pyrshah khun shiteng jong u ka la sting noh, bad sdang pyrshah radbah ia ki Khasi Ai jaitkpa, nangta mih sa ka jingkynthoh ba, “Ka Jingai jaitkpa ka kham mynsaw ban ia ka Shongkha khleh”. Ia kaba ngam da kubur eh haduh katta katta, bad nga la iohsngew ruh ba kine ki nia kidei ki nia sma election Member of Parliament (MP), ioh don ba wan buh ticket kumno re kumno ha khohsiew jong u. Nangta nga dang peit pyrman bha, sa kiei de ki nia thymmai jong u, ki ban dang mih thymmai. Katto katne por hadien mih sa ki nia, “Rai u bah HS Shylla ban nym ialeh election shuh” tang hadien saw sngi, sa kawei de, “Lada ki paidbah ki kwah ngan ieng election MP”. Nangta, “Nga kloi ban ia Umsnam lada ka Sorkar kam kyrshan ia ka KSCL Bill 2018”, hynrei hadien tang shitaiew, “Weng noh u bah HS Shylla ia ka kyntien, ‘Umsnam”. Nangta mih sa ka khubor ba, “Yn pynmih noh u Bah HS Shylla da u bah Hilarius Warbah ha ka election MDC 2019”, mynta pat, “Da ka sur u paidbah, yn ieng ialeh biang u bah HS Shylla ia ka MDC 2019”. Paidbah lada ngi dang kynmaw dang ha kine ki snem ba ladep mynba u bah HS Shylla dang jop MDC na ka UDP ha nongkrem, dei ma u, u ba kwah ba ki Seng Riewlum kin ia tylli, nangta u la iaroh ruh ia u Bah Ardent ba u la iakren sngewthuh jingmut bad ki UDP bad kular ban ai jingkyrshan noh ia u bah Ardent ha ka MLA bad un nym ialeh shuh. Hadien katto katne por, mih pat ki nia pyrshah ba ka UDP ka leh stad tang ki nongialam khlem da pyntip ban iatreilang bad ka HSPDP. Nangta, phet noh sha ka PDF, sdang ban pynshai ia ka nongrim ka PDF kylleng kylleng, ia lade pat ba khlem nongrim lehse, mih noh nangne ruh, phet noh sha ka NPP, hangne ikop ioh Minister lada jop te, phewse rem jah burom pynban. Shu kumno re, don da ki MDC kwah kyrdan heh suda, shu leh shongshit u bah HS Shylla baroh ngop lut ha ki nia kylla khlieh khlieh tdong tdong jong u. Uwei u rangbah na Nongkrem u ong, “Ma i shanei ba la tip ia ka jiinglongtynrai unei u brew te, da ong eh u ba ka shini ka thing ruh, ym don ba ngeit shuh hei re”. Nalorkata, sa uwei de u rangbah u ong, “U HS Shylla naduh ba u sma hei ia u tew u yellow cake (Uranium) um da ibiang janor shuh hei re”. Kito ki MDC kiba mynjur ia kat kaba kren u Shylla ruh, iohi kumba ki la king janor lang hi bad nga peit ia ki, iohi kumba kin nym ioh iuh kjat shuh ha KHADC kum ki MDC ha u snem ban wan. Ban pynlong program pynkup burom ha la ka jong ka Constituency, bad ban kren ba udei ban ialeh MDC biang da kasur u paidbah, kam da dei ka kam kaba eh. Ban jin da nga dei u MDC, nga ruh, nga lah ban pynlong kum kine ki program kumba khat-ar sien ha ka shisnem, nalorkata, ha ryngkat ka jingjaw ummat ban pynbor ban ialeh biang, khnang ban ioh daw, ba kadei ka sur u paidbah. Ha nga, ka jingaijait sha u kpa ne ka kmie, kam dei ka basniew, namar nga don bun ki paralok khasi kiba ai jait sha u kpa, bad kiba shim jait ia la ki khun sha lade, nga lap ba kim dei kiba sniew hynrei kidei pynban ki rangbah ki kitkhia ia la ka rympei iing, bad ki khun ki kti ki don jingshngain shibun haba u kpa u longtrai ia ki khun, ym tang ban shu sngewtrai kumba la hikai da ka dustur khasi. Ban ong kumba ong u HS Shylla ba, “Ki Kham sniew ki ba ai jaitkpa (SRT) ban ia ki Muslim”, nga kubur shisha ia ka jingkren utei u Rangbah na nongkrem. Baroh kawei ka pyrthei ka husiar ia ki muslim, namar ki jinghikai jong ki ka long kaba sngewma shisha bad ki kam jong ki ruh, ngi la tip lut baroh. Ka long ka jingbiej hakhmat ka pyrthei ba kita kiba aijaitkpa ki kham sniew ban ia ki muslim. Halor kane kamat, nga don ka jingsuba ruh, ba u HS Shylla u pyntieng ia ki Muslim ba dang don kiba kham ma bad kham triem ban ia ki, bad kita kidei ki SRT. Ki muslim ki khein khynnah rit ia phi, hynrei kin tieng thad thad bad pan map ia ki SRT namar ba kidei shisha kiba ieid bad nongda ia ka jaitbynriew. Ka jingieid jaitbynriew kam da dei eh tang ka jingpynneh dustur. Bun ki dustur khasi barim jong ngi, la kyntait hi da ka jaitbynriew, kat kum ka jingiaid jong ka por. Ka jingtlot ka khai ka pateng jong ngi ki khasi dei ka jingaibhah tang ha ki khun kynthei ym ha ki khun shynrang. Ka jingbymlongtrai u shynrang khasi la ha iingkur bad iinglok ruh, la ha ka shnong ba la kha bad ha shnong ba u poikha, (namar u poikha um da pher na u poiwir bad poiei, bad um ioh ban kren dorbar kat bym pat tam ia ka shiphew snem ba u wan shongkha ha kato ka shnong) ka pyntroin ia kakam kajam ba u trei. Lada ki MDC ki iohi jngai ia ka jaitbynriew, ki ladei ban shna bill ba dei ban ai bhah lang ia ki khun kynthei bad shynrang, khnang ba ka jinglongtrai kan donlang ha ki shynrang ruh, ym tang ba un sngewtrai hynrei u trai ka khyndew. Bah HS Shylla, ym don u ban ialeh pyrshah ia phi, hynrei ki nia jong phi hi, kin sa pynkhyllem ia phi hi, sa peit ka por kan sa batai. Ki briew ki ba la tip ia ka jinglongtynrai jong phi, ki ong beit ba phi dei, “U ‘Riew kylla, bym ju salia, u ban sa jot da la ki nia”. Ka party kaba phi don mynta, nga iohsngew ba ka la kdang hi shoin ia kine ki nia khlem jutang jong phi. Lada phi thrang eh ban pynneh dustur, sa pyrshah ia ka High Court bad ban nym ailad ia ki kynthei ban shong durbar, namar ka dustur khasi, kam ju shah ia ki kynthei ban shong durbar, ban long Rangbah Shnong, ban long Myntri bad long Syiem. Lada phi leh ia kane, phi ladei shisha u ba ieid dustur, lymda kumta phi dei tang u ksan ha khmat ki biej, uba khynniuh ha khmat ki stad. Bah Danny Rynjah Mawklot, East Khasi Hill District. |