AIS Suja
Ka Bill Khasi Social Custom of Linage Bill jong ka KHADC hapoh ka jingialam jong u CEM badonburom i bahdeng H.S Shylla ryngkat ki MDC baroh, ka long ka Bill badonkam tam.
Kane ka “Khasi Social Custom of Linage Bill” ka long ka stieh ban iada ban khang pyrshah ia baroh kiba ioh tnga dkhar ne ban jylla ban duh long ST ne Schedule Tribe, bad kan long ruh ka jingsneng ia kiwei pat nangne shakhmat. Katkum kane ka bill ka khang pyrshah ba kiba ioh tnga dkhar kim lah shuh ban long ki riew lum rit paid Scheduled Tribe ki la long ki Hifi bad kin duh ia ka hok kum ki nong Khasi ne Jaintia ne kum ki jaid bynriew rit paid.
Te lada kane ka bill kam trei kam mynta, kan sa long dier por na ka bynta ka jaid bynriew Khasi baieit jong ngi bad ruh ia ka jylla Meghalaya hi baroh kawei, namar ka long ka stieh ban da, mynta bad nangne shakhmat halor ka jing hair thma ba jar jar u bar jylla ban shong kha ia ki thei Khasi jong ngi. Lada kane ka stieh kam trei kam kata hi ka mut ba ka Ri bad ka jaid bynriew kan nang kyllon kyllon, khadduh eh, ka snam Khasi nylla kan sa jah noh, shu mih tang ka nam Khasi, snam te snam dkhar.
Kumba la ioh mynta lyngba ki lad pathai khubor ba bun ki paidbah Khasi Jaintia bad ki seng bhalang ne seng Student ki kyrshan ia kane ka Bill jong ka KHADC namar ka long ka kam iap kam im, ka Ri bad ka jaid bynriew kaba la jan duh noh.
Yn myntoi aiu ban ong ngi ieit jaidbynriew lada kane ka Bill kam trei kam? Ngin lah ban ieit ia kiba la iap hynrei ieit ia kiba dang im kein. Kumba la ong da u CEM badon burom u bah H.S Shylla – ba kiba pyrshah dei tang kito kiba shong kurim ia u bar jylla.
Haba kine kiei kiei ki jia, poi kynmaw ia kato ka jingrwai u kaitor Khasi kaba ong – ‘KIAW, Ma nga te ….. building baheh ma nga kwah tei, dulir ruh ha nga ai monta ….. ma nga la sngewthuh to khublei kiaw, hynrei khadduh mama u ong- “Kiaw ma nga la leit”.
Te na kata ka daw ka shong ha ki thei Khasi jong ngi ban tei ne ban pynpra noh ia ka jaid bynriew Khasi paka ba kata ka snam Khasi paka kam don ha kita kiba kam ngi dei Khasi ba haba kumta ka dei ka jingong u CEM KHADC badonburom, ba i thei Khasi i long tang ka Laisen ia u bar jylla ha ka Ri jong ngi, dei na kata ka daw ba donkam ia kane ka Bill jong ka Khasi Social Custom of Linage Bill 2018.
Te lada kane ka Bill kam trei kam te sa tang katno kata ka snam Khasi paka ka jaid bynriew Khasi kan jah noh na sla pyrthei?
Ym lah ban len ba u CEM KHADC bah H.S Shylla u long u rangbah uba iohi jngai na ka bynta ka jaidbynriew aiu yn jia yn long, ym dang mynta, hynrei naduh ki phew phew snem mynshuwa ngi dang kynmaw ba ka Ri Khasi Jaintia ka la khih ha ka por jingbeh mynder ri hynrei ym don ba patiaw ba salia, yn lah leh aiu marwei khlem u paidbah? Mynta ruh ki jingma ia ka jaid bynrew lada ki khar poi ei na Bangla na Assam etc kin wan shapoh ka Bri u Hynniew Trep ban ia shong kha khleh, te lada kane ka Bill kam don ban teh ban khum, ngi sngewthuh ba ka snam Khasi paka kan jah ha ki rngai. Kumba la mih khubor ba kane ka Bill kam khang ia ki Khasi ban ioh lok dkhar, tangba kim lah shuh ban long ka bynta ki rit paid Khasi ne Scheduled Tribe.
Namarkata kane ka Bill ka long kaba donkam tam mynta hi namar ka long ka kam iap kam im ka jaid bynreiw Khasi baroh kawei namar ka kam shongkha mynta ka long lait lan palat. Kumta, dei tang lyngba da kane ka Bill ba lah ban tehsong ia ka jaidbynriew sa shisien pat, ba kan ym jah na sla pyrthei bad ym don shuh da kawei ka lad ka lynti, ban pyni sha ka pyrthei ba ngi long ki Khasi – Khynriem, u Pnar, u Bhoi, u War, u dei u paid Khasi baiar.