“430!?”

AIS Suja
Ka jinglong mraw ki Israel ha Ri Egypt, ka la long 430 snem. “Te ka jingshongsah ki khun Israel katba ki la shongsah ha Ri Egypt ka la long 430 snem. Te ynda la kut ki 430 snem ha kata ka sngi hi kein (ka sngi ba ki mih na Egypt) ka la jia ba ki paidbah ki la ia mih noh na Ri Egypt”.
Hapoh ki 430 snem, u Blei u khlem klet ia ki khun Israel hapdeng ka jinglong mraw jong ki. U Blei uba khraw uba Phylla, u Blei ki kambah, u la pyndonkam ia u Moses ban leit pyllait da ka Borbah ia ki Israel na Ri Egypt. Kumta ia ki kam phylla u Blei lah ban iohi lyngba ka ktien u Blei na Kitab Exodus. “Exodus” ka mut “Ka jingpyllait ne ka jingmih noh lane ka jingsdang ban iaid lynti”. Ka dei ka jingpyllait u Blei lyngba u Moses ia ki khun Israel kiba la shah ringmraw sha Egypt. U Blei haba u la iohsngew ia ka jinglynniar jingiam ki khun Israel ha Ri Egypt, u Blei u la kynmaw ia ka Jutang jong u bad u Abraham, u Isaak, bad u Jakob de. U Blei u isynei ia ki khun Israel” Exodus 2:23-25.
Kumta u Blei u la khot ia u Moses na kata ka law lynnong mehding u ong – “Ko Moses Ko Moses, Nga dei ma Nga. wat wan shajan shane hynrei to da loit noh ia ki juti jong me na ki slajat naba kata ka khyndew ba me ieng ka long ba kyntang. U Blei u ong shuh shuh – “Nga long ma Nga u Blei u Kpa jong me, u Blei u Abraham, u Blei u Isaak, u Blei u Jakob de”. U Blei u ong ha u Moses – “Nga iohi ka jingshitom, ki briew jong nga ha Ri Egypt. Nga iohsngew ka jinglynniar jong ki, Nga tip ia ka jingsngewsih jong ki, Nga la wan hiar ma Nga ban pyllait ia ki na kti ki Egypt ban sei ia ki na kata ka Ri ban ialam ia ki sha ka Ri babha ka Ri ka dud bad ka ngap (Ri Israel).
Kumta u Blei u ong – “Ale Moses ngan phah ia me sha u Pharoah ba men ioh ialam noh ia ki briew jong nga ki khun Israel kein, na Ri Egypt”. Exodus 3:1-22.
U Moses um dei u nong Egypt, u dei u jaid Hebru ia uba u Blei u la ri kyrpang naduh dang khunlung ha Ri Egypt” Exodus 2:2-10. Hynrei ynda u la samla u tip ba um dei u nong Egypt, u dei u Hebru (Israel) hynrei u la phet iap sha Ri Median na khmat u Pharoah, bad ha Ri Median u la shongkha bad ka Sipporah. Hangta, u la sharai ia ki langbrot u kthaw kurim jong u. Dei ha Ri Median ba u Blei u la khot ia u Moses na u Lum Horeb na kata ka Law lynnong Mehding.
Ha lyndet Lum Horeb u Blei u la paw ha u ha ki thylliej ding ka law lynnong. U Moses u iohi ba ka don ka ding, tangba ka law lynnong ka khlem ing, u Moses u ieng u peit phylla u iohi ka don ka ding tangba ka law lynnong ka khlem iing. U Moses u sngewphylla bad lada ka long ha kine ki sngi te la ong beit ka dei ka ding ksuid, hynrei u Moses u khlem ong kumta um mutdur kumta, hynrei u ong pynban – “Ngan phai kyrpang ban khmih ia ka jingipaw bakhraw ba na ka balei ka daw ka khlem ing duh noh?” Exodus 3:3.
Hynrei hapdeng ka jingsngew lyngngoh jong u Moses ia kata ka ding ha law lynnong, pynban u Blei u don ka plan bakhraw ia u Moses bad ia ki khun Israel ha Ri Egypt. Wat la u Moses u la phet iap sha Ri Median, pynban u Blei u leit iakynduh ia u hangta ban pyndonkam ia u. Dei hangne ka paw ia ka ktien ba u Blei u ong – “Haba Ngam pat pyllong ia me ha ka kpoh, Nga la ithuh ia me; Nga la thung ia me ban long u Nongiathuhlypa ia ka jaid bynriew” Jeremaiah 1:5.
U Blei u la ithuhlypa ia u Moses u Blei u la dep jied ia u naduh kpoh ka kmie ba un long u nongpyllait ia ki Israel na Ri Egypt, wow kaba sngewphylla ki kambah u Blei. Mynta ruh u Blei u don la ki jingthmu na ka bynta uwei pa uwei u briew, mano ban tip ia kata?.
Ha ka por ba u Blei u ong – Ale Moses mynta ngan phah ia me sha u Syiem Pharoah, Exodus 3:4-10, u Moses u jubab ia u Blei – “Nga long uei te ba ngan leit sha u Syiem Pharoah ban sei ia ki Israel na Egypt? U Blei u ong – “Ngan long lem bad me” u Moses u ong ia u Blei – kumno nga jubab lada kin kylli ia nga ‘kaei ka kyrteng jong U? Ngan ong kumno ia ki? U Blei u ong, ong ha ki – “NGA LONG BA NGA LONG, ong ba phah U “NGA LONG” sha phi ia nga. ong ba u dei u Trai u Blei ki Kpa jong phi, “U Blei u Abraham; u Blei u Isaak u Blei u Jakob de, u phah ia nga sha phi; bad kane ka long ka kyrteng jong nga ha la ka rta bad ka long ka jingkynmaw ia nga sha ki pateng bynriew baroh” Exodus 3:10-15.
Shwa ba u Blei un phah ia u Moses, u la ong “Nga tip skhem ba u Syiem Egypt un ym shah ia ki ban leit lymda da ka kti badonbor! Nagn kner ia ka kti, ngan shoh ia ka Ri Egypt da ki kam phylla jong nga kiba ngan sa leh, ynda phin mih na Egypt phin sa ioh ruh ia ki jingdeng ksiar jingdeng rupa bad jainkup jainsem” Exodus 3:19-22. Shisha u Blei u laleh ia ki kam phylla jong u lyngba da u diengduh u Moses.
Ha ka kti u Moses don u diengduh. U Blei u kylli ia u Moses – “kaei kato ka kti jong me?” “U diengduh” jubab u Moses. Ong u Blei – “Bret ia u ha khyndew la bret, u kylla bsein. U Blei u ong pat – “To sei ia ka kti jong me bat ia une u diengduh bsein na tdong, u Moses ula leh kumta, uta u bsein u kylla diengduh biang ha kti jong u Moses.
U Blei u ong pat – “Buh ia ka kti ha shadem jong me, u Moses u la buh, bad mynba u la sei ia ka kti, ha khmih ka la thohlieh kat ka ior. U Blei u ong pat – buh ia ka kti sa shisien ha shadem, u Moses u buh, ynda u la sei, kata ka kti ka la bha pat.
Kine ki long ki dak jong ki kambah bad jingphylla (Sign of miracles and wonders). U Blei u la leh shibun ki kambah ban pyllait ia ki Israel na u Pharoah. U Blei u ong ha u Moses ba lada kim ngeit ia ki ktien jong me, “Shim na ka um jong kata ka wah, theh ia ka ha khyndew, kan sa kylla snam” Exodus 4:1-9.
Ka la don ka jingiakren ba kham jrong hadeng u Blei bad u Moses. Teng teng u Moses u saitlah ia u Blei, te ka jingbitar u Blei ka la meh pyrshah ia u Moses”. Exodus 4:14. La katta ruh u Blei u ong ia u Moses, shim ia une u diengduh ha ka kti jong me da une u men leh dak phylla. Kumta u Moses bad u Aaron ki la sdang ban leit sha u Pharoah ban dawa pyllait ia ki Israel na Egypt. U Blei u ong – “Ong ba ong u Trai ki Israel, to pyllait ia u paidbah jong nga”. U Moses te u la ong ha u Pharoah. U Pharoah ula jubab pynban da kaba ong – “Uei uta ba ngan kohnguh ia ka ktien jong u ba ngan pyllait ia ki Israel? Ia u Trai ngam ithuh, ia ki Israel ngan ym pyllait” Exodus 5:2.
Kumne shi kumne u Pharoah u ai daw. U Blei u ong – “Ngan pyneh ia ka dohnud u Pharoah, ngan pynbun da ki dak khyllah bad jingphylla ha Egypt. Kumta u Moses bad u Aaron ki la leit beit sha u Pharoah, la bret ia u diengduh ha khmat u Pharoah, u diengduh u la kylla bsein u Pharoah ruh u khot ia ki nongleh jadu myntor ka Ri Egypt ban leh kumba leh u Aaron hynrei u diengduh u Aaron u la nguid ia ki dingduh jong ki nong Egypt. U Moses bad u Aaron ki la shoh da u diengduh ha kita ki um bad ki wah, kita ki um ki la kylla snam bad ki nong Egypt (Egyptian) ki la tih um shawei pat. Exodus 7:10-24. Katta ruh u pharaoh u khlem pyllait ia ki Israel.
7 sngi la shoh ia ka wah da ka snam, u Trai u la ong ha u Moses ‘leit biang sha u Pharoah, lada um pyllait, yn shoh ia ka Ri Egypt da ki jakoid kumta ki jakoid ki la dap kylleng ka Ri Egypt. Katta ruh u Pharoah um pyllait. Hadien ki jakoid la shoh da ki jynrein, da ki skain, da ka jingiap khlam, la shoh ia ki mrad bad jingri, la shoh da ki tohjaw, hadien ki tohjaw la shoh da u phria, da ki puit bad da ka jingdum tliw 3 sngi ha Egypt baroh kawei nangta sa ka jingpyniap ia ki khun nyngkong jong ka Ri Egypt.
Da ka jingshoh iap ia ki khun nyngkong ka Ri Egypt la don ka jingiam lynniar bakhraw ha Egypt baroh kawei hynrei la pyllait ia ki jong ki khun Israel. Kumta u Pharoah um banse ban khot ia u Moses bad ia u Aaron mynmiet. U Pharoah u ong – “To ieng to mih noh maphi bad ki khun Israel, khie leit noh da shakri ia u Trai kumba phi la ong”. Ong u Pharoah – To shim ia ki langbrot ki masi kumba phi la ong to khie leit noh to kyrkhu (duwai) ia nga ruh” Ki nong Egypt ki la ia sheptieng ki ong –”Ngi la ia phet baroh”. Ki Israel pat ki la leh katkum ka ktien u Moses namar u Blei u la kren. Ki Israel ki la pan na ki Egypt ia ki jingdeng rupa jingdeng ksiar, jainkup jainsem, ki nong Egypt ki la ai kylluid kat kaba ki pan. Exodus 12:29-36.
Ka la jia kumba u Blei ula ong ha u Moses “Kan jia ruh haba phin leit noh phin ym leit noh suda” Exodus 4:21. Ha ka sngi ba ki Israel ki mih na Egypt ka la dap thik 430 snem.
U Blei bakhraw u Blei ki kambah bad jingphylla, u Blei u Abraham u Blei u Isaak U Jakob de u Blei ki rta bymjukut, u la pynjem khnap ia ka dohnud maw u Pharoah kat haduh ba u Pharoah u ong “Duwai ai nga ruh”. “To ieng to mih napdeng ki briew ka Egypt maphi bad ki khun Israel ruh” Exodus 12:30.
Hangne ngi iohi u Blei u wad ia u Moses, u pyndonkam ia u ban long u nongpyllait ki Israel na Egypt. Ka jinglong mraw bad jingpyllait ia ki Israel, ka pynpaw ba u Blei u pyllait ruh ia u briew napoh ka pop bad u soitan ka long ka jingpyllait ba shisha, ka long ka jingpyllait mraw ba kynja mynsiem, ka jingpyllait kaba da u Jisu Khrist da kaba u shah halor diengphna. Ki la kwah ban lait kin shu ngeit hynrei ki bymngeit kin sah ha ka jingdum u soitan. “Ia uba ngeit yn pynim, u bym ngeit u la rem lypa” Ioannis 3:17-18.
Ki Israel ki la long mraw 430 snem ha ka Ri Egypt, hynrei u bymngeit pat un long mraw junom ha ka pop bad ha u Soitan. Hynrei ia kiba ngeit yn pynim. Ioannis 3:18. Amen.