Mr. Hamjhan H. Dkhar
Naduh ki por mynshuwa la don uwei u briew uba kyrteng u Risatein Chadap, u khun jong ka Nari Chadap kiba shong ba sah ha Dong Iawmulong, Raliang West Khasi Hills District, u long u briew uba trei minot thop shi thop ha la ka kam, u long ruh u briew uba sngewrit, bad uba don akor la ha ka ktien ka thylliej bad u nang ban burom ia kiba halor jong u baroh, u trei u ktah u pyndap pynbiang ia ka iing ka sem jong u baroh wat hapdeng ka jinglong samla jong u um don por ban ia ieid samla haba wat ki para samla shynrang jong u ki la ia wad samla bad kiba la ia shongkha ruh, hynrei ma u pat um poi kynmaw shaphang kata ba wat lada ki paralok jong u teng teng ki wan khot ia u na iing ban ia leit kai samla sha iing briew ban ia wad samla hynrei ma u pat u shu ong beit ngan sa peit namar ka khriat palat ha ka por tlang kumne, bad ha ka por lyuir pat u shu ai daw ba ka ktieh palat. Te ka shu kut hi ka jinglong samla jong u tang hangta hi. Te katba ki por ki sngi ki dang tyllun ka rta jong u ruh ka nang jam nang jam sha khmat, te ha kawei ka sngi u la pynshna hi ia u Rwiang khwai u la leit khwai sha ka wah Umiurem ha ‘Thwei Pynkai Syntu Blai’ u Wamon ha ka por ba leh Niam KOPATY PUJA jong ka RAIJ RALIANG mar sien poi hangta harud ka thwei la don ka briew ba kren ia u napoh kata ka thwei tangba um iohi ia ka, ka la ong ia u ‘ap shwa me mut leh aiu shane’ u la jubab nga mut ban leit khwai dohkha nangne, hynrei ka la ong em khie lait phai noh sha la iing sa wan biang ha kawei pat ka sngi ngan ialam ia me sha ka jaka ba bun ki dohkha, hangta u la leit phai sha la iing kumba ka la ong. Te ha ka sngi kaba bud pat u la wan biang sha kata ka jaka mar sien poi harud kata ka thwei kata ka briew ka la ap lypa ia u ryngkat ka kmie, ki hynmen jong ka, kata ka briew ka dei ka Puri Blei (PATI CHYNRUIN) ka bym lah ban paw sha pyrthei, ka paw tang ka syrngiew, hangta ka la khot ia u ka da ong ale ngan ialam ia me sha kata ka jaka ba bun dohkha bad u la bud ia ka na sla um ka la krad ia ka lynti sha ka diang sha ka mon bad ka la long lynti hangta kam don um shuh ha pdeng, ki la iaid la ka iaid ynda la poi ha kata ka jaka ba ka la ialam la dap tang ka ksiar ka rupa bad hangta ka la ong ia u kane ka dei ka dohkha bad baroh kaba phyrnai dei ka jong me lada me long u tnga jong nga ka la ong bad to shim ia me une uwei u “Maw lyngkniap” uba khlain bor bha haduh katta katta ban shut ia ka wait tari tang shi sien shut shi liang tang katta hi ka la nep har har bad wei ba phi la dep shut ia ka wait tari la phi pom kano kano ruh ka dkut beit khlem artatien, u la kohnguh bad u la shim ia uta u maw bad ka la ong ia u khie leit iathuh ia kiba ha iing ha sem jong me ia ka jingiadei tnga jong nga bad me, ngan wan mih noh sha iing jong me bad da kynmaw ruh haba nga wan mih sha iing jong me u synsar u dei ban buh sha jngai um dei ban don synsar ha iing, bad hangta u la leit iathuh sha iing ia kata baroh. Bad ynda u la poi ha iing u la iathuh ia ka kmie, ki hynmen ki para ba u la don tnga, bad ki la kylli ia u kaei kata ka kyrteng mo, hynrei um iathuh bad u shu iathuh tang kumta hi bad u da ong ba kan sa wan mih hi tangba ha ka por ba kan wan mih um dei ban don synsar ha iing dei ban buh ia u kham sha jngai na iing.
Hangta ha kaba ka kmie jong u ka la ioh sngew ia kata ka la leit wad jingtip ba thikna ka la leit rung ha man la ki iing ha Riliang kiba don khun samla kynthei ka da kylli de artat hynrei kat shaba ka kylli kim tip. Te ha kawei ka sngi ka la khot ia u Nongpyrdang Lyngdoh u pyrsa kurim jong ka, ka la iathuh ha u ia kaei kaba u khun jong ka u la iathuh bad ka la ong, Ko! Pyrsa phi la bna bad tip ne em ia ka tnga jong u kynum jong phi u (Risatein) ka dei ka ei, em kiaw ngam tip phi hato u kynum u la don tnga seh, hooid u la don katkum ba u la iathuh, tangba ngam tip haei, to phi pyrsa phin sngewbha ban wad jingtip ia kane. “To Kiaw wei ba nga uba jai tuh ban leit trei leit ktah ba ngam don kam don jam kumne ba lap tang ha ka thiah kai bad shong ap iing kumne ieh ngan peit thuh ia u shano u iaid u ieng, te ha kawei ka sngi u Risatein dang step phyrngap u la mih na iing bad u Nangpyrdang u la bud nadien nadien ia u, u la iaid beit beit sha ka thwei Pynkai Syntu Blai hangta bak u Nangpyrdang u la mareh sha iing u la iathuh ia ka Nari Shadap ba u Ri Satein u leit shata, bad tang hadien katto katne por u Risatein ruh u la wan phai sha iing ban pynbeit ia ka sngi ka ia ba un wan mih ka tnga jong u ka Pati Chynruin sha iing kmie jong u. Te ka sngi ka ia la ia beit bad baroh kiba ha iing ki la ia beit bad leh kumba u Risatein u la phah ba u synsar dei ban buh sha jngai na ka iing, hynrei u Nangpyrdang u la pynpaw ha ki ba ka briew aiu kum kata kaba wan mih iing tnga kaba tang u synsar ruh ym long ban buh ha iing, ieh ngan buh beit ma nga ia une u synsar ha jan jingkhang bah ngan peit kaba kumno kata ka briew, te hamar hangta hangta hi la wan shisha kata ka briew ryngkat ka kit ka ksiar ka rupa bad i mei, ki hynmen para jong ka, u Risatein u la iohi ia ka na jngai bad ki paidbah kiba kwah tip ia kata ka tnga u Risatein kiba la ia shong sawdong ka phyllaw bad shaduh iing u Oni Dkhar (Dolloi ba la khlad) ba kham jrong ka lum khnang ba kin iohi shynna bha ia ka, hynrei mar sien poi ha phyllaw ka la iohi na jngai ia u synsar bad ka la dom ia u Risatein bad ka la ong kaei kata ka iwtung haduh katta ngam lah ban rung shapoh iing nga ngan leit phai biang sha iing jong nga bad ka la bret bad noh ia kata ka ksiar bad rupa ha madan ka la kylla maw kata ka ksiar ka rupa, namar kim ngeit kumba ka la phah bad ka la ong ia u ale ngin ia leit lang lada me ieid shisha ia nga bad lada mem ieid pat ia nga men shong sah shato khlem khun khlem kti bad ngan sa knieh ruh ia kaba nga la ai ia me, te hangta hi u Risatein ruh namar u la ieid palat ia ka u la mih na iing bad ha shwa ba un mih u la ong ia i Mei jong u “Ngan ieh noh ia phi mei nangne na pyrthei namar phim kwah Pyrsa”. To shim kynum (Nangpyrdang) ia phi une u Mawlyngkniap uba khlain bor haduh katta katta khnang ba phin ioh shut ia ka wait shi sien shut ne pyndei shiliang bad shiliang tang katta la biang ym don shuh ba lah ka bor ban ia une u Maw wei ba phi la pom la dkut beit la phi pom hano hano ruh, bad mar sien dep ai ia uta u Maw u la mih bak na iing bad u bud ia ka tnga baieid jong u, bad naduh kata ka por u khlem poi iing shuh.
Te hadien nangta la don uwei u briew uba khlain bor bha ka bor phylla (Mih nar) uba kyrteng u Khangweng Myllep na ka thain saipung Sardarship mynta, nangta une u briew u ibein bad iuh roit naphang ia ki briew ym don uwei ruh uba nud ban ialeh ia u, ki paitbah ki la thait bad ngiah hi ngang ia kata ka jingshah leh bein u Khangweng, ki la ujor ia u sha u Syiem Jaintiapur te u Syiem u la khot ia ki Riew Rangbah ha man la ki shnong bad ki kur dei ban ia wan uwei uwei shi kur, te ka kur Lyngdoh na ka shnong Raliang ka la phah da u Nangpyrdang Lyngdoh namar ma u, u bym ju leit trei leit ktah bad uba jaituh u lap miet tang ha ka thiah thai bad ka phah da ma u kum kita ki jingialeh ban ia kaba u shu shong ap iing ki la ong, te ynda ki la poi khrui sha kata ka jingkhot u Syiem, u Syiem u la batai bad iathuh ia ki baroh kumne “Peit phi baroh kiba don hangne phi dei ban mih na la iing ryngkat bad la ka wait ha kti ban ap miet ia u Khangweng harud ka wah Myllep ban pyniap ia u bad uno uno uba ioh ban pyniap ia u ngan ai buskit kat kaba u pan” hadien hangta ki la ia mih noh ki la leit sha la ka jong ka shnong bad ha shwa ba kin mih na la shnong ki da rah khaw rneng ha shwa ban leit ap miet ia u Khangweng, te u Nangpyrdang u pan khaw rneng na iing kmie jong u (Lyngdoh trei) sngewbha seh mei ai khaw rneng ia nga ba ngan lei tap miet ia u Khangweng oh! kum ia kata ruh dang don khaw rneng seh khie la ka leit kim ai ia u bad u leit pan na ka para ar kmie jong u (Lyngdoh et) da kaba u pynsngew ko mei sngewbha seh ai khaw rneng ia nga ba ngan leit ap miet ia u Khangweng, te hamar kumta hi haba ki la iohsngew ia kata ki la kmen haduh katta katta u la treh ban ap miet ia u Khangweng ki la ai pynkloi ia u, bad u la leit shim ia ka wait na iing khun hamar ba u mih habar u kynmaw khliak ia uta u Mawlyngkniap ba ai u kynum bad u dang kynmaw ia ka bor jong uta u maw u shim ia u maw u shut ia ka wait shiliang bad shiliang, bad u la leit noh sha kata ka jaka ba phah u Syiem harud ka wah Myllep bad baroh kiba ap miet ki la ap haduh ar miet ryngkat bad ka wait ki stieh ha khmat bad ha kine ki ar miet ki la ap ia u Khangweng na ka lynti ba juh iaid, hynrei u iaid u wan pat na kawei ka lynti bad ki nongap ruh ki la iohthiah lyngngai, bad tang u Nangpyrdang hi u bym lah thiah ki khmat u shu leh mynleh kum uba iohthiah hangta u Khangweng u la wan bad u iohi ia kita ki wait ba pynieng u la jliah ia ki, ki la kli hi thoin bad u jliah khatduh ia ka jong u Nangpyrdang mar sien jliah ka la ot tbak ia u thylliej jong u, bad u kyllon hangta bad u Nangpyrdang hangta hi u la khie joit na jingthiah u rah bad ka wait de u la kyrsiew bad u pynkhie ia kita baroh bad u da ong de “Bat bat ia u ngan pom ia u” hangta hi ki la iabat bad u Nangpyrdang u la pom beit beit ia u na ryndang lada dkut ka khlieh bad u la iap noh, mar sien iap uwei uba bat lang hangta na ka shnong Tuber u la shim wut ia ka khlieh u Khangweng u thep wut hapoh pla heh ba u king khaw rneng bad u leit rah sha u Syiem ryngkat ki la ia leit lang, hangta u syiem u la ong mano ba ioh pyniap ia u Khangweng, hangta uta uba na Tuber ula ieng joit bad u la ong “Dei ma nga kynrad”, u Syiem u la ong me don ka sakhi kaba biang, hooid syiem Kynrad u la ong u da sei bad pyni de artat ia kata ka khlieh jong u Khangweng, hynrei u Nangpyrdang um sngewhun ia kata ka jingpyni jong u, u la ieng bad u la ong Syiem Kynrad ym dei ma u uba pyniap ia u Khangweng dei ma nga syiem da kaba pom ia u na ryndang bad u la dkut mynsiem noh hangta Oh! lada kumta te me hap ban pyni ia ka sakhi sabut kaba biang hooid Syiem Kynrad nga don ka sakhi kaba biang u la shim ia kata ka wait ba u pom ia u Khangweng bad u da ong ia ki baroh kita kiba ia ap lang ba kin sieh ia ka wait jong ki baroh, hangta shisha ki la pynmih bad sieh ha khmat ba shong u Syiem un bishar ia ki, te u Syiem u la wan hajan bad u peit ia kita ki wait jong ki baroh satang kiba la kli suda bym long shuh ei ei ruh em lait sa tang ka jong u Nangpyrdang kaba nep har-har u Syiem u la pyndei ia ka Tikmie jong u bad ka la kum ot ia ka, bad ka la dkut noh te u Nangpyrdang u la ong kam lei lei Syiem ai ngan tah ma nga bad u la shim ia uta u mawlyngkniap u la niat bad u la pyndei ia kata ka tikmie jong u Syiem ka la long biang kumjuh, hangta u Syiem u la pan bad shim noh sha lade ia uta u maw jong u Nangpyrdang bad u la pyndep ia ka jingkular jong u da kaba u ong ia u “To pan ia kaei me kwah, ka pliang Nar (Hali lyngkha) ne ka pliang diang (Lumkseh), ngan ai beit katkum ka kular jong nga, te u Nangpyrdang u la pan baroh ar, bad u Syiem ruh u la ai baroh ar hi kita kum ba u Nangpyrdang u la pan bad naduh kata u Nangpyrdang u la buh nam ia ka para arkmie jong u da kita ki Hali lyngkha, bad ka Lumkseh haduh mynta mynne kane ka para arkmie jong u ka dap ka biang ha ki liang baroh.