Shillong, 2 Naiwieng:
Ka Meghalaya High Court mynta ka sngi ka la pynmih ia ka hukum ba ka jingthungkam nonghikai LP skul ha ki skul sorkar ha ka jylla kaba la leh ha u snem 2009, ka dei kaba bakla bad ka bym shongnia haei haei ruh bad ka la pyndam ia baroh ka jingthung ia ki nonghikai baroh.
Hynrei ka ailad ia kito kiba pass da kaba hok, ba kin bteng shwa ha ki kam hikai jongki shipor haduh ban pynbeit da kumwei pat.
Ha ka jingpynmih hukum hynne ka sngi, U Chief Justice Dinesh Maheshwari bad u Justice Ved Prakash Vaish ka High Court ka la ong ba ka jingthung kam nonghikai katkum ka jingpynbna ba la pynmih ha ka 10.12.2008, ba pynmih da u Deputy Inspector of Schools ka dei kaba thmu ia ka bym dei ha ki jaka ialeh eksamin kynthup ha Shillong Sadar, Jowai, Amlarem, Tura bad Dadengre Centre.
“Ka jingthung kam la pyndam baroh lait noh tang kito kiba la pass da kaba lynti, la ailad ba kin bteng shwa ia ka kam haduh ban pynbna da ka jingjied kaba thymmai bad ym dei ban khein iaka rta jongki hadien ba la khot biang ka jingpynbna ba thymmai”, la ong ka High Court.
Ka High Court ka la pyndam baroh kito ki kandidet kiba la shah thung ha ki san tylli ki jaka ialeh eksamin la ki dei kiba la thung pura ne shah thung shipor da ki politishian ne kiba shu pyndap sia lieh ruh kumjuh.
Ka la ong ba ia kito ki kandidet kiba la lap ba shu pyndam sia lieh katkum ka jinglap ka CBI bad ka High Level Scrutiny Committee (HLSC) ha Shillong Sadar, Jowai, Amlarem, Tura bad Dadenggre centre, ki lah ban leit phah jingthoh sha u Chief Secretary hapoh lai phew sngi lada ki kwah ban iassaid ba kim dei kiba shah tah sia lieh.
U Chief Secretary un sa bishar ia ka jingthoh jongki ban kynthup lai ngut ki dkhot bad u dkhot u dei ban long u MCS u bym don dak iong bad uwei u dei ban long na ka Central lane ka State Educational Institution lane ka University.
Ka komiti kan shim ia ka rai ia ka jingthoh jingkyrpad ki candidate hapoh hynriew phew sngi bad lada ka komiti ka pdiang ba u ne ka kandidet kim dei kiba shah tah sialieh, ka lah ban ailad ba kin iashim bynta ha ka jingialeh eksamin kaba thymmai bad kiwei kiba khlem shah tah sialieh. Hynrei ka dei ban shai ba lada ka komiti ka shem ba ki dei kiba shah tah sia lieh, kum kita ki kandidet kin sa duh ka lad ban iakhun ia kino kino ki kam sorkar baroh shi jingim bad dei ban shain kuna ia ki T. 50,000/- (sanphew hajar) bad ia ka pisa dei ban thep ha ka State Disaster Management Fund.
Ha kaba iadei bad ka jaka ialeh eksamin lait noh ka Shillong Sadar, Jowai, Amlarem, Tura bad Dadengre la bthah ba ka CBI kan sa pynlong ka jingtohkit bad ka dei ban buh kyrpang ia kiba tah sia lieh bad kiba khuid bad dei ban aiti ia ka kaiphod hapoh hynriew bnai sha u Chief Secretary.
Baroh ki kaiphod jingtohkit jong ki pulit dei ban ai lut sha ka CBI hapoh ar taiew.
Mar aiti ka CBI ia ka kaiphod, kan dei ka kamram u Chief Secretary ban leh lyngba kane ka komiti ban eksamin ia ka kaiphod ka CBI bad kan phah sha ka sorkar hapoh lai bnai. Ka Kashari ka la ong ba lada lap ba ka don ka jingtuklar ki MLA ne ki ophisar ne kino kino, dei ban pyndam baroh ka jingthungkam ha kum kita ki jaka ne centre bad ka sorkar kan dei ban leh ia kaba donkam.
Hynrei lada lap ba kam don kano kano ka jingtuklar ki MLA, ne kino kino ia ka kaiphod lah ban pdiang.
Ha kajuh ka por, ka Meghalaya High Court ka la pynmih ia ka hukum mynta ka sngi da kaba pyndap noh ia baroh ki nonghikai skul ba la shah thung da kaba shu leh tuh ne pyndam sia lieh ha ki kam nonghikai ha LP Skul sorkar ha ka jylla. Hynrei ia shipor, ia kito ki nonghikai kiba la lap ba ki biang ki mark ne bym shym la tah sialieh katkum ka jinglap ka CBI, dei ban pynneh shwa haduh ban da pynmih da kumwei pat.
Ha ka jingpynbna ia ka hukum mynta ka sngi, ka High Court ka la bthah ruh ba ia ka jingtohkit baroh dei ban shimti da ka CBI ym shuh da ki pulit ka jylla bad dei ban pyndep ia ka jingtohkit hapoh hynriew bnai.
Ka High Court ka la hukum ruh ba ka mukotduma pyrshah ia u Director barim ka Elementary and Mass Education u JD Sangma kan bteng.
Lah ban kdew ba kumba 200 ngut ki nonghikai ki la shah thung kam beain ha ki skul LP ha ka jylla da kaba pyndam ia ki mark jongki da ka sialieh bad ia kine ki nonghikai la leh ha ka por ba long myntri ka Kong Ampareen Lyngdoh ha u snem 2009 lyngba ka jingphah jingthoh ki MLA bad ki myntri sorkar bapher bapher.
Ka CBI ka la pynmih kyrteng ia ka myntri tnad pule puthi ha katei ka por, ka Kong Ampareen Lyngdoh bad kiwei ba ki donkti ha kaban pyndam sia lieh ia ki mark jong ki kandidet ba pass ia ka eksamin ban pynpass pat ia kiba phiel.
Kane ka HLSC ka la bishar ia ki kot ki sla na ki san tylli ki jaka ialeh eksamin kynthup ha Tura, Dadenggre, Shillong, Jowai bad Amlarem. Katkum ka kaiphod, ki don 268 kiba thung ha ki san tylli ki centre bad 101 ngut kiba biang ne pass hok.
Ki kandidet kiba thung sialieh ha Tura ki long 23, Dadenggre 54, Shillong 60, Amlarem 38 bad ha Jowai 93 ngut. Ka HLSC ka la ong ba ki mark kiba ai ha ka interbiw ka long lymmuh lymmain khlem da bud ia ki kyndon ka sorkar katkum ka jingpynbna kaba pynmih ha ka 24 tarik Naiwieng, 2008.