Shillong 14 Rymphang: Ka Sankardev College,Shillong ha ka sngi thohdieng ka 14 tarik Rymphang 2025, ka la pynlong ia ka lyngpung iathir bad iamir jingmut ha ka ba iadei bad ka Article 371 bad ka Article 244 (2)/Six Schedule.
Ki don san ngut ki ba la shah khot sngewbha ha kane ka lympung, ba kynthup ia u bah Robert June kharjahrin u dkhot ka seng United Democratic Party (UDP), u bah badwar u kyrtong MDC na Nongthymmai konstitwensi na ka seng Congress, u bah Erwin K. Syiem Sutnga senior advocate, u bah Mewanker Lyngdoh u ba wan mihkhmat na ka seng BJP, bad ka kong Fenela lyngdoh nonglait Senior Advocate, ha ka jingiadonlang ki nonghikai katei ka college, ki ba shah khot sngewbha ha ryngkat ka jingiadonlang ki samla pule na ki college bapher bapher.
Ha kane ka jingiathir baroh ki nongiashimbynta ki la pynpaw la kijong kijong ki nia jongki ban pynshai bad pynsngewthuh paidbah, halor ka article 371 bad ka Six Schehalor Kane ka la ai shibun ka jingmyntoi na ka bynta ki samla pule.
Ka Sankardev college, Shillong ka la pynlong ia ka jingiathir halor ka Article 371 (A) ka ba la pyntreikam ha ka jylla Nagaland bad ka Article 371 (G) ka ba la pyntreikam ha ka jylla Mizoram bad ka Article 244 ne ka Six Schedule.
Ha ba kren ha rynsan na ka liang kitei ki nongiashimbynta ki la ong, ba naduh ba mih ka seng Voice of The People Party (VPP) ha ki rynsan ialap ilekshon ban dawa pyntreikam noh ia ka Article 371 hapoh District Council, ka ba la pynlong mynta kawei kamad ban iatai.
Ka article 371 (A) bad ka article 371(G) bad ka 244(2)/ Six schedule mynta ka la kylla long ka rynsan ban ialap bad ban pynksan ia ka Khyrnit ka ba hynriew na ka jingbym don kiwei pat ki ban iatai pyrshah.
Kumba kalong mynta katei ka mad kadei ka ba la iather bha ha baroh ki kyrtong ban ialap ialehkai ka kabynta ka ilekshon sha ka District Council ha KHADC bad ha KHADC bad Kane ka la khihwin bha mynta ha ri lum khasi bad Jaintia.
“Baroh kine ki san ngut ki ba la shah khot sngewbha ha katei ka jingiathir, ki la maitphang bha ia ka Article 371, ba lada jia ba wan Kane , kaei ka ban pynkhihwin hapoh ka Jylla ban wanrah ha ki District Council katkum ka Riti synshar jong ka ri India”.
Ha ba kren ki la pynsngew shuh shuh, ha kaba iadei bad kikam ban pynjanai ia ka Khyrnit ka ba hynriew ka ba ka jaitbynriew Khasi ka ioh pdiang bad ban nujor pat bad ka Article 371 ha kiwei pat ki Jylla.
Ki la bynrap, ba ha kapor ba ioh ia ka six schedule ha u snem 1952 kadei ba ka sorkar India hi ka iohi iakata aiñ khamtam hangne ha Northeast namar ka rukom im kadei ka ba pher bak labak bad kiwei pat ki paid ka ri India, ha kaba ka rukom I’m ka pher, ka synshar ka khadar kapher khamtam ha ka jylla Meghalaya, bad ka rukom peit ia ka ain ruh ka pher. Ka jingmih Kane ka six schedule kadei ka ba ka sorkar India ka peit kyrpang ia ki rit paid ba kkn iaid ha la kijong ki riti ki dustur lajong bad ban synshae khadar la kajong.
Kumta ki la ong, ba ka 371 kalong ba na kiwei kiwei ki ja ka ki pan ba ki kwah ban ioh iakata ka synshar ka khadar kumba long ha kiwei ki jylla, na ka liang ka sorkar kam lah ban ai ia baroh lada ngi pan lang iakata, bad ban ia nujor ia ka six schedule bad ka Article 371 kalong ka ba la pher bak libak.
Nalor kata ki la ong, ba ban shu kren ban shu shingshit pat ha kk surok ki syngkien khlem da iamir jingmut bad khlem iatainia khambniah ia Kane, kalong ka ba tieng ia ka constitution, namar lada pynkhih ia ka Constitution ban phai biang kamdei ka basuk.
Phi don ban ong eiei?