Nongpoh:Lehse bun ki paidbah ha ka jylla kim da tip eh ia kata ka jingeh kaba la kynduh da ki paidbah Khasi kiba sah ha ki shnong Khasi bad kiba dang don ha ka jingiaknieh hapdeng ka Meghalaya bad Assam, ha kaba kawei na kaba ki shah ktah eh ka dei halor ka pule puthi, khlem pat iakren halor ki kam pynroi ba ki ioh na ka sorkar Meghalaya.
Khlem da lah ban leh, ba ki shnong kiba don ha katei ka thain Umlaper, ki dei ki shnong kiba la hap ha ka thup jong ka jingiapynbeit pud hapdeng ka sorkar Meghalaya bad Assam, hynrei ka long ruh ka jingshisha ba kitei ki shnong ki dei shisha kita kiba la shah iehbein haba iadei bad ki kam pynroi.
Ka jingshisha kaba la paw halor katei ka jingeh kaba la kynduh da ki khynah skul ha ki shnong kiba don ha katei ka thain, ka dei ha ka sngi ba u Bah Charles Marngar, MLA Mawhati, u la leit ban kynduh ia ki nongialam shnong bad kumjuh ruh ia ki nonghikai, kiba hikai ia ki skul ba seng shimet bad ki skul ba seng da ki shnong kiba don ha katei ka thain, na bynta ban tip halor ka jingeh ki paidbah kiba sah ha katei ka thain.
Ha katei ka jingiakynduh hapdeng ki nongialam shnong na katei ka shnong bad u MLA Mawhati, ki paidbah ki la ioh ban pynsngew ia kita ki jingeh ba ki shem haba ki pyniaid ia ki kam kiba iadei bad ka pule puthi ha ki shnong kiba don ha ka thain Umlaper.
Ka jingkren na ki kmie ki kpa kiba don ha ki shnong ha katei ka thain, ki la ong ba haba ki kwah ban bteng ia ki kam pule jong ki khun, kata hadien ba ki la pyndep ia ka Klas 4 ne Klas 5, ki hap ban leit sha ki skul ba seng ka Assam kiba don ha Umlaper bad Umhi, hynrei haba ki kwah ban phah pule sha ki skul ka Meghalaya, kaba mut ba ki hap ban phah shaduh Mawlasnai, ka shnong kaba la kham jngai eh na ki shnong ka thain Umlaper.
Ha ka jingpynpaw jong uwei hadien uwei na ki nongialam shnong bad ki nonghikai, ha kaba nyngkong la pynpaw da u Rangbah shnong ka shnong Pdengtlej, uba la pynpaw ba ka katei ka shnong kam don skul bad ka shnong ka da angnud eh ban ioh skul.
Katba u nongialam shnong ka Ummat-1, u la ong ba ki la hap ban pynlong skul ha iingdorbar, ha kaba ki la buh ban don 4 ngut ki nonghikai na bynta ban hikai ia ki 70 haduh 80 ngut ki khynnah skul, hynrei ia ka tulop ban siew ia ki nonghikai, la hap ban siew da ki kmie ki kpa kiba phah skul ia ki khun sha kitei ki skul ba la seng da ka shong.
Ha shnong Ummat-2, la pynpaw ba la don artylli ki skul, kita kiba kynthup ia ka skul St Joseph’s kaba don ha ka Klas Nursery haduh Klas-2, katba ka Skul Lamjingshai kaba don kumba 40 ngut tam ki khynnah, hynrei katei ka skul ki nongpyniaid kim pat lad ban siew ia ka tulop nonghikai naduh u snem 2023 kat haduh mynta.
Ha Umlaper, ki nongialam shnong bad ki nonghikai, ki la pynpaw ba ki donkameh ban ioh ia ka jingiarap, namar ba ki la pynlong kum ka skul ne ka jaka ai jinghikai ia ki khynnah hapoh ka Iing Dorbar, ka jingkwah jong ki ka long ban ioh ia ka jingiarap na ka sorkar bad ka Building ruh kumjuh.
Katba haba phai ha shnong Pdengtlej, u Rangbah Shnong ha katei ka shnong, ym pat don skul, ha kaba kum ka shnong ka da angnud eh ban ïoh skul.
U Rangbah shnong ka Umhi, u la ong ba ha katei ka shnong la don ka skul ba seng da ka shnong bad kaba la tip kum ka St. Dominic Savio LP school bad ia ka tulop ia ki nonghikai la siew da ka pisa kaba la shim da ki khynnah skul kiba don kumba 50 ngut eiei bad kaba la hikai ia kitei ki khynnah skul da 3 ngut ki nonghikai.
Kawei ka nonghikai kaba hikai ha kawei ka skul kaba don ha shnong Umsder, kaba dei ruh ka ksul kaba la pyniaid hi da ka shnong, ka la ong ba ia ka tulop jong ki nonghikai, la siew na kaei kaba la ioh ia ka jingiew kaba la siew da ki khynnah kiba leit ban pule hapoh katei ka skul.
Haba shim kyllem na ka jingkren jong ki nongialam shnong bad ki nonghikai kiba hikai ha ki skul shnong kiba don ha katei ka thain, ki la pynpaw hakhmat u MLA Mawhati, da kaba ong ba lada ba katei ka jaka ba ka dang don hapdeng ka jingiapynbeit pud bad ba ym lah ban buh ia ki skul jong ka jylla, hynrei ki la pynsngew ba kum ki jaka kiba hap hapoh ka ri, ba ki dei ban pynioh ia ki skim ne ki jingiarap na ka sorkar pdeng, khnang ba kan da long shisha ka jingkyrkhu ia ki paidbha bad khamtam ia ki khynnah kiba thrang bad angnud ban ioh ia ki jingpule kiba kham shalor.
Phi don ban ong eiei?