Shillong, 5 Naiwieng:
30 ngut ki nong ialam jong ka Synjuk Ki Nongsynshar Shnong ka Bri u Hynniewtrep, ki la leit sha Secretariat ban ia kynduh ia u myntri rangbah ka jylla bad ki myntri ka sorkar jong u. La ialam ia ki dkhot da katei ka Synjuk da u Dr.Werlok Kharshiing, President ryngkat u bah RL Blah u General Secretary. Tang mar ia poi hapoh Secretariat beit beit ki la rung hapoh ka kamra jingialang bad ki la shong hangtei kumba 10 minit eiei bad hadien kata la wan poi sa u myntri rangbah u Dr.Mukul Sangma ryngkat ki kynhun myntri jong u bad la iohi ba ki myntri kiba la poi lang sha katei ka jingialang ki long u Prof. RC Laloo, Prestone Tynsong, Ampareen Lyngdoh, Deborah Marak, AL Hek, Zenith Sangma, Sniawbhalang Dhar, kong Roshan Warjri; hynrei ym shym la iohi pat ia u bah HDR Lyngdoh u myntri ba peit ia ka District Council Affairs bad ym shym la iohi ruh ia u myntri ki kam Aiñ ka sorkar bah Rowell Lyngdoh.
Tang mar ia rung u myntri rangbah la iohi ba ki Rangbah Shnong ki la ieng ban pdiang burom ia u bad hadien kata la iohi ba u myntri rangbah, u la leit sha manla ka jaka shong ki rangbah shnong ban khublei kti ia ki bad hadien ba la wan phai biang sha ka shuki ba u shong u la sdang ia ka jingialang da kaba pynithuh iwei ia iwei ha kaba u la sdang shuwa nalade ba u dei u Dr.Mukul Sangma myntri rangbah ka jylla bad la bud sa kiwei pat ki myntri sorkar ban pynithuh ialade bad hadien ba la dep na ka liang ka sorkar ki rangbah shnong ki la ieng iwei hadien iwei ban pynithuh ialade ha u myntri rangbah.
Shuwa ban sdang noh artad ia ka jingiakren u myntri rangbah u la ailad ia ki Rangbah Shnong ba kin kren ia kaei kaba ki kwah ban ioh jingshai kawei ka mat hadien kawei pat, bad la sdang nyngkong eh na u Dr.Werlok Kharshiing President uba la sdang ban kren da kaba pynpaw ia ka jingsngewdiaw mynsiem ba shuwa ban rung hapoh Secretariat ka la don ka jingleh tohmet ia ki Rangbah Shnong ryngkat ki paidbah da kaba pynieng da ki tup ki man bad hadien katei u la ong ba ki kwah ba ka jingialang la kumno kumno dei ban pynkut hapoh ka shi kynta eiei. Nangta u la sdang ban kren ia ki mat da kaba kren nyngkong eh ia ka Village Administration Bill (VAB) bad hadien ba la ia kren bun shaphang katei ka Bill u la ong ba ka Synjuk ryngkat ki 50 hajar ngut ki paidbah kiba la wan mynta ka sngi ki ai por ia ka sorkar shibnai ban pynlong aiñ noh ia katei ka Bill kaba ka por ba ki ai kan sdang noh naduh mynta ka sngi. La bynrap sa u bah RL Blah da kaba ong ba la ap ia katei ka Bill la slem slem bah bad ki ai por ia ka sorkar ban pynlong aiñ noh ia ka hapoh ka taiew ba nyngkong jong u nohprah bad ki lad ki lynti ban pynlong aiñ ia kate ka bill kan shong ha ka jingstad jong ka sorkar hi, wat la ka Bill ka don ha kti ka sorkar pdeng ruh.
Haba jubab ia katei u Dr.Mukul Sangma, u la ong ba ka sorkar lei ka kwah ban pynlong aiñ ia katei ka Bill, ym haduh shibnai, hynrei ka kwah ba kan shuwa ka shibnai ruh, hynrei u la ong ba um lah ban ong ia ka por katba ka jingiakren u la ong ba un pyrshang katba lah ban pynkohnguh ia u Lat ban mynjur noh ia katei ka Bill bad u la ong ba ha ka jingiakren ym lah pat ban tip kaei ka ban jia la u Lat un mynjur ne un phah biang sha ka sorkar ryngkat ki mat kiba um shym la hun, hynrei na ka liang jong u, u la kular ba un pyrshang katba lah ba iai ban ioh jingmynjur noh ia katei ka Bill. U la pynkynmaw ruh ba ka jingslem jong katei ka Bill ka dei namar ba ka ia tyngkhuh bad ki aiñ ka sorkar bad u la ong ba la phah pynbeit la kumba laisien sha KHADC, hynrei ka la pynslem pynban bad ha kaba khadduh u la ong ba hadien ba la pynbeit ka sorkar ka la mynjur hynrei ka dawbah pat mynta ka dei namar ba u Lat um shym ai pat ka jingmynjur jong u, “Ka sorkar ka la leh la ka jong ka kamram, kaba sah mynta ka long ha u Lat” ong u Dr.Mukul. Ia katei ka mat la pynkut noh da kaba ai por shibnai ia ka sorkar ba kan thaw ki lad ki lynti ban pynlong aiñ ia ka VAB bad lada ym lah ki la byrngem ban ia khih.
Hadien katei la ia kren pat sa ka jingkyntur pud ka MUDA ha kaba na ka liang ki Rangbah Shnong la shim bynta da lai ngut ki nongialam kata u Dr.Kharshiing, u bah Blah bad u bah SD Khongwir. Ki la mih bun ki jingiatai halor katei ka mat ia ka jingeh ba ki paidbah ki ia kynduh, hynrei la pynkut noh ia ka jingiakren ha kaba u myntri rangbah ka jylla u la ong ba ka MUDA kan ym tuklar eiei shuh ia ki jaka kiba don shabar ka Municipal. Hynrei shuwa ban ai ia katei ka rai u Dr.Mukul u la ong ba ka jingleh ka sorkar kaba la kynnoh ba ka iaid pyrshah ia ka Town and Country Planning Act 1973 ka dei kaba bakla namarba la kren shai ba ka MUDA ka lah ban tuklar tang lada ka don ka jingsngewthuh jingmut bad ka District Council bad halor kane ka jingleh ka sorkar mynta u Dr.Mukul u la ong ba ka sorkar ka don ia ki rikod kiba biang kiba ka la don ka jingiasngewthuh jingmut hapdeng jong ka bad ka District Council kaba la ia soi ha ki snem kiba la leit noh.
Kam shym la mih shuh ka jingiakren ia ka Ordinance ne ka jingthmu ka sorkar ban wanrah ia ki Bill ban pynkupbor ia ki Rangbah Shnong, naba ka la don ka jingkren shai na ka sorkar ba kan ym wanrah kino kino ki Bill bad ba ka Ordinance ka la dep iap. Nangta la ia kren sa ia ka Rule 2015 ba ka District Council ka la pass dang shen kaba ia dei ruh bad ka jingioh bor ki Rangbah Shnong ban ai setiphiket ha kaba u myntri rangbah u la ong ba katei ka dei kaba don shabar jong ka kyndon ka riti synshar bad kan ia tyngkhuh bun ki aiñ ka Parliament bad ia kane ruh la kham shim por ban ia kren, hynrei la pynkut ia ka jingiakren ba lada katei kam long kam ka jingiakren kan wan hi hajuh namar ba kan dei sa tang ka VAB kaba lah ban pynim bor biang ia ki Dorbar Shnong bad Rangbah Shnong. Katei ka jingiakren ruh ka la shu kut noh kumto hi.
Nangta la ia kren ruh sa ka aiñ Ar-maloi kaba ym shah ia ki MLA ba kin long hajuh ka por kum ki MLA ha kaba ki Rangbah Shnong ki la dawa ka sorkar ka dei ban set khop shuwa ia katei ka Bill bad kan sei madan pat tad haduh ka 2019. Ia katei ka mat u Dr.Mukul u la ong ba ym lah ban leh eiei namar ba ka la sdang ban treikam naduh ka 1 tarik u risaw bad ki MLA ba long MDC ki la pdiang ruh ia katei ka aiñ da kaba risaiñ noh na ka jinglong MDC jong ki naba ki la sngewthuh bha ia ka, “Ka sorkar kam lah ban pynbor ia u no uno u briew ban risaiñ ia kano napdeng kitei ar tylli hynrei kan shong eh ha ka jingsngewthuh jong uta u briew” ong u Dr.Mukul. “Ka kam MLA ruh ka dei ka jingshakri na ka bynta u paidbah bad kumjuh ruh ka kam MDC ka dei na ka bynta ka jingbha u paidbah, baroh ki MDC ba long MLA ki la risaiñ na ka kam MDC, ka shong eh ha ka jingsngewkitkhlieh jong ki, ym don ba lah pynbor ban risaiñ hynrei hap pat ban iaid katkum ki kyndon jong ka aiñ” pynkut u Dr.Mukul ia katei ka mat. Hadien katei ki Rangbah Shnong ki la khublei biang sa shisien ia u myntri rangbah bad ki la sngewhun ia ka jingiakren bad u bad ki la mih noh artad na Secretariat ban leit pynbna sha u paidbah ia ka jingiakren jong ki bad ka sorkar.
Phi don ban ong eiei?