Shillong:U Samla Manuel Badwar, u ba dei u kyrtong Congress, ha ka elekshon MLA 2023 bad u ba la shah rem ha ka myntri sorkar ka Dr M.Ampareen Lyngdoh na East Shillong constituency, u ïathuh ba ka jing rung ka jong u sha ka saiñ hima sima, ka dei namar ba ki la don lypa naduh ka por ba la kha,namar u kpa jongu, U Bah Upstar Kharbuli, ula long u MLA ha katei ka por.
Haba ïathuh ia ka jingpule u bah Manuel u la iathu ba tang shu dep ka jingleit skul u la poi noh sha Delhi,ban pyndep ia ka Graduation ha Nongbah New Delhi bad pyndep ruh ia ka MBA na Kolkata bad u la don ruh shabar na la shnong, la palat 22 tylli ki snem.
U la wan phai sha nongbah Shillong ha ki khyndiat snem kata ha u 2019 bad dei hangne ba u la rung sha ka sain hima sima kum u wei na ki nongtrei ba shitrhem bad shemphang jong ka parti Congress hapoh jong ka jylla.
Hadien ka jing shahrem ba tang 1600 vote tam ha ka myntri sorkar ba mynta,u bah Manuel u la iathuh ba um don satia ia ka jingpang nud bad sahnud, ha kaba u la iathuh ruh ba ka jingmih noh jong ka kong M Ampareen Lyngdoh na ka parti Congress, ka la plielad pat ia u ba un ia aireng pyrshah ia ka ha ka elekshon MLA 2023.
U la iathuh ruh, ba wat la u la shah rem ha ka elekshon,un ym kynran dien namar ka ophis treikam ka don beit, ia ki paidbah ruh u ia kynduh, ha kaba u ong ruh ban pyllait ia ka kam ban trei um kwah bad um lah, namar kat nang ia kynduh ia ki paidbah katta nang sngewtynnad bad ban shakri tang san snem um sngew iahap satia, hynrei ka jingshakri ka dei beit ban long shi jingim.
Haba iadei bad ka elekshon MP Lok Sabha ka ban sa long shen, u bah Manuel u la iathuh ba ha ka constituency jong u hi kam don satia ka jing shong shit, wat la ka MLA ba mynta jong ka East Shillong constituency ka iakhun ia kane ka elekshon na ka parti NPP.
U la pashat jingmut ruh ba ka donkam ban phah sha Ïingdorbar Thawaiñ Parliament da ki briew kiba lah ban treikam bad ha ka jing sngewthuh jong u shimet lada phah ia ka parti NPP long beit kum ba phah ia ka parti BJP “Namar ngi la iohi ba ka MP jong ka NPP na Tura Parliamentary Constituency ka Agatha Sangma kaba la ai jingkyrshan ia ka CAA”.
Haba kren ia ka East Shillong constituency, u la ong ba ki briew ha kane ka constituency hi ki la peiphang bha ia ka jingleh jong ka parti BJP ban phiah ia ki kynhun jaitbynriew bad kyntiew tang ia kawei ka jaitbynriew te ki sngewthuh bha.
Haba iadei bad ka jingiakhun jong ka MLA jong ka East Shillong ia ka elekshon MP tang hadien shi snem ba ka la shah jied na katei ka Constituency, u bah Badwar u la ong ba um sngew iahap satia ba hadien ba ki paidbah ki la jied, kin leh da ia kawei pat ka kam, kane ka long tang na ka bynta ka jingioh nong shimet bad ka jingioh nam shimet.
U la ong ba lada long kumno kumno ruh ka parti Congress hi ka dei ban jop, namar ka saiñ hima sima ha Nongbah Delhi kam dei kaba kai bad ka jingiakhun hi kan long beit hapdeng ka Congress bad ka parti BJP ym don shuh kiwei- pat ki parti.
Ka East Shillong constituency ka dang dei ka ktem jong ka parti Congress, ha kaba u la pynkynmaw ruh ha ka por ba u kpa jong u, ba u ia khun ia ka elekshon ki kwah beit ban pynrung shwa ia ka parti Congress ha ki briew, ym ka kyrteng jong uto u kyrtong bad ka jing khlain jong ka Congress ha kane ka jaka ka dei beit ba ki briew ki ieid shwa ia ka parti.
Haba iadei bad ka jing angnud jong u Conrad Sangma ban pynlong ia ka jylla Meghalaya ka jylla ba ka ioh ka kot ka jylla kan poi 10 billion, u bah Manuel u ong ba u Conrad ia kaei ba u Modi u bud beit, ha kaba u Modi u kwah ba ka ioh ka kot jong ka india ka dei ban long 10 Trillion.
Haba kren shaphang ka jingpoi ka ioh ka kot jong ka jylla sha ka 10 billion, u la ong ba ka jylla mynta ka don ia ka ioh ka kot katkum ka GDP kaba 43 klur, ban pynkylla ia ka ioh ka kot jong ka jylla sha ka 10 billion, donkam 80 hajar klur bad ba ka ioh ka kot ka jylla kan poi sha ka 10 billion dollar ka dei ban don ia ka rate ba 11/12 ha ka shi snem.
Ban poi sha ka ioh ka kot ba 10 billion dollar, ka jylla ka lah, hynrei kam dei pat kaba suk, namar ba ka ioh ka kot ka jylla kan kiew donkam ban bei pisa na ki ar bynta, ka jylla ka dei ban don ka jinglah na lade, ban lum ia ki khajna bad ban wanrah shuh shuh ia ka pisa bad kawei pat dei ka jingiarap pisa na ka sorkar pdeng.
Haba kren ia ka jingiohlum khajna jong ka sorkar ka duna palat namar ki khajna ki shu lait ei beit,k a bamsap ruh ka jur bha la ka dei na ki marpoh khyndew kum u dewiong, hynrei ka jingioh lum khajna ka dei na kito ki tnad kum ka excise kaba ka jingiohlum khajna ka kiew bha, hynrei donkam pat ban peit ba kin ia ryngkat lang ym ban shu ioh khajna tang na ki katto katne ki department, hynrei ka khajna dei ban ioh na ki tnad bapher bapher ym tang na ki katto katne tylli.
U la iathuh ruh ba ka ram ha jylla ka long 21/22 hajar klur,ban siew ia ka ram kam dei kaba eh, hynrei ban siew ia katei ka ram phin shim ram biang, u la kylli.
Haba iadei bad ki lad ki lynti ba ka sorkar ka shim ban sam ia ki skhim 5000 tyngka, ki skhim sam sniang bad kiwei kiwei u bah Manuel u la ong donkam da ka lynti kaba dei ban da peit bad bishar bniah kumno ban tei ym dei ban shu leh da kaba pathar, khamtam haba don ka jingthmu ban pynpoi ia ka ioh ka jylla sha ka 10 billion dollar.
Haba iadei bad u kyrtong MP jong ka parti Congress, u bah Manuel u la ong ki briew ki kylli u bah Pala u leh aiu, hynrei u la kylli 236 tylli ki jingkylli hapoh ïingdorbar thawain parliament bad ula ong “Haba long MP hap ban trei ia ki kam kum u MP ym kum u actor”.
U la pynshai ruh, ban ong ba u bah Pala, u khlem treikam ka dei kaba ym lah satia ban long namar u la rah ruh ia ka mat haba iadei ban kyntiew ia ki kam jngohkai pyrthei ha jylla Meghalaya. U la kren ruh haba iadei bad ka jingbei tyngka ia ki surok bah hapoh jong ka jylla la ka dei ka Surok Shillong Guwhati, Shillong Tura ne kaba dang pyntrei mynta na Shillong sha Dawki.
Ki land port ban pynkhlaiñ ia ka khaïi pateng hapdeng ka ri india bad Bangladesh u ma Vincent Pala, u la trei shitom haba iadei bad kane ka bynta ha kaba u la leit sha Bangladesh ruh la lai sien saw sien, hynrei um juh kwah pat ban pyni sha ki pyrthei.
Haba iadei bad ki katto katne ki mat kiba kongsan bad donkam bha hapoh ka jylla kiba ka jing-dawa ruh ka la neh la slem bha kum ka inner line permit (ILP),ka jing pynrung ia ka ktieñ Khasi ha ka khyrnit ba phra jong ka riti synshar jong ka ri, u pud u sam bad ka jylla Assam bad ka jingker sainar hapdeng ka india bad Bangladesh ruh bun ki jaka ba la shim da ka ri Bangladesh, u bah manuel u la ong ban treikam bad ki paidbah ym baroh ngi dei ban lah, ka ktien khasi kam dei ka mat kaba thymmai naduh u snem 1999 ka jingiakren ka la iaid, kam dei ka mat ba mih tang ha kine ki 15 snem bad ka shimpor, ka dei ka kamram jong u MP ban rah ia kine ki mat manla ka por.
Ka ILP baroh ki dkhot jong ka ïingdorbar thawain, ki la ai ka jingmynjur ban pyntreikam ia ka ILP namar baroh kawei ka jylla ka dawa, hynrei haduh mynta ym pat ioh, katba ia ka jylla Manipur shimiet la ai bad kane ka shong beit ha ka sorkar pdeng.
Phi don ban ong eiei?