(L) Dr. A. K. Nongkynrih
Department of Sociology, NEHU, Shillong
Haba ngi kren halor ka phang ki nongialam politik ka thew sha ka bynta jong ka synshar
khadar. Ka synshar ka khadar kam dei satia ka kam kaba ngi lah ban leh thamula ne ban shu
leh kam kai. Ka dei ka kam kaba kyntang bad kaba kongsan tam ha ka im-lang ka sah-lang.
Ki Nongialam ha ka synshar-khadar ki don ka lyngkor kaba khia haduh katta katta, lada ki
mut shisha bad shim ia kata ka kyrdan Nongialam. Hynrei lada ki shim ia ka kyrdan
Nongialam tang kum ka lad kamai, te phi la sngewthuh hi. Ban ioh ia ki Nongialam kiba
shisha ki ban ialam ia ngi ki paidbah, ka shong hi ha ngi iwei pa iwei. Ngi long ki Nongjied
bad ha ngi ka shong lut baroh ka jingbha, ne ka jingsniew, ka jingroi jingsan ne ka
jingsahdien. Ngim lah ban kynnoh ia ki MLA/MDC/ ne ia ki MP hadien ba ngi la dep jied ia
ki. Kaba ngi dei ban sngewthuh shai kdar ha ka kam synshar khadar ka long ba ki nongialam
politik ba ngi jied ki ktah ia ka lawei jong ka shnong ka thaw, ka jylla bad ia ka Jaidbynriew.
Ngim don kam ia ki nongkhaii ne business ha ka synshar khadar namar ioh shah die tat dor ei
ki jaka ki puta bad kiwei kiwei ki spah bah ka jiadbynriew.
Katto Katne Ki Jinglong Jong Ki Nongialam Politik Ki Dei ban Don :
Dei u ne ka briew kiba lah ban ialam ia baroh ban poi sha ka thong.
Dei kiba proh jabieng bad proh ka pyrkhat pyrdain bad satar ka jinglong.
Ki dei ruh ban long kiba iohi jngai, pyrkhat jngai bad don ka bor shemphang.
Kiba pule ia ki kot ban nangtip ia ka rukom synshar khadar, ia ki ain ki kanun
bapher bapher, bad kiba lah ban thaw ki lad pynroi pynman ha ki bynta bapher
bapher.
Kiba don katto katne ka jingsngewthuh ia ka Constitution jong ka Ri India, bad
kiba pule bha ia ki ain bapher bapher khnang ba kin lah ban iada ne tei ia ka
jaidbynriew bad ia ka jylla
Ki don ka sap ka phong ban pyntreikam, pyniaid kam bad synshar kam.
2
Ki bym peit shiliang khmat iano-iano ruh, ki ai bad sam ia baroh, katkum ki
jingdonkam.
Ki kitkhia khamtam, na ka bynta ki nongrep, ki nongri jingri, ki nong bylla sngi
bad ia kiba dang duna ha ka kamai kajih.
Ki wanrah ki ain ki kanun, ki lad ki lynti ban tei ban rah ia ka kyrdan jong ka
imlang- sahlang.
Ki im sngi ha kaba iit lad, iit buit, bad iit lynti ban weng/pynduna ki jingeh ha ka
imlang-sahlang.
Kiba bastad ka bor pyrkhat bad kiba lum jingstad jingtip na kylleng kylleng bad
ki sam lem ia kiwei.
Kim dei kito kiba wan shim ia ka kam nongialam politik tang ban nang pynheh
pynsan ia ka business lajong khlem khein shuh iano iano.
Ki iohi jngai bad iada ia ki jaka ki puta ka jylla, bad kiba don ka jingshemphang ia
la ka jong ka kolshor.
Kim bym shah ialam ha ki nongialam nabar ka jylla hynrei kiba satar bad skhem
jingmut hi nalade.
Kine ki mat bapher-bapher ba la kdew haneng ki long ki bynta ba kongsan jong ki
Nongialam politik. Lada ngi sei ki nongialam kiba pyrkhat tang ialade bad ki bym nang
ban pyndonkam ia ka Iktiar ba ki don, ka jingduhnong kan long kaba khraw ia ki paidbah
hi. Dei na kane ka daw haba ngi jied ne pynmih ki nongialam ngi donkam ban peit bha ia
kine kiei kiei.
Ngi dei ruh ban kynmaw barobor ba ki Nongsynshar-khadar ha kane ka Ri jong ngi
ki don ha la ki bynta-bynta katkum ka kyrdan ba ki bat. Ngi dei ban sngewthuh shai ki dei
kiei, bad kiei ki kamram jong ki na ka bynta ka Ri. Mynta to ngin ia peit ka mut aiu:
Ka Kamram Ki Paidbah
Ban pynbha ia ka im-lang sah-lang bad ban kyntiew ia ka jingroi jingsan dei ban pynbha ia ka
synshar khadar. Ban pynbha ia ka synshar khadar dei ki nongjied. Ki nongjied ki dei ban don
ka bor shemphang ba ia kiba kum kino ki nongialam politik ngi donkam. Kane ka
jingsngewthuh na ka liang ki nongjied kan wanrah ka jingkylla kaba bha na ka bynta mynta.
4
Ka mynta ka thaw ia ka lawei, dei ki nongjied jong ka juk kaba mynta kiba lah ban wanrah ia
ki nongialam politik jong kata ka lawei kaba ngi thrang.
Jingpyntip : Ia kane ka Jingthoh la pynmih ruh ha u snem 2018.
Phi don ban ong eiei?